Larre, belardi, zelai, belai, belaze, pentze, euntze, soro, alhapide… Aniztasuna hitzetan, are gehiago bizidunetan. Gizakiaren eraginaren ondorio dira, eta askotan gutxietsi egin badira ere, ikerketak erakusten ari dira funtsezkoak direla biodibertsitaterako, ingurumenerako eta gizakion ongizaterako. Ekosistema horien garrantziari eta egoerari buruz aritu gara Arantza Aldezabal Roteta eta Pablo Manzano Baena adituekin.

Mundu mailan prebeni daitezkeen heriotzen heren baten eragileak lau industria dira: erregai fosilak, alkohola, tabakoa eta elikagai ultraprozesatuak. Hala baieztatu zuen The Lancet aldizkariak, osasunaren baldintzatzaile komertzialei buruz 2023an argitaratu zuen sail berezian. Baldintzatzaile komertzialak industriak eta merkatuak baliatzen dituzten praktikak dira, portaeran edo kontsumoan eragiteko, beren irabazi ekonomikoen mesedetan, eta erabiltzaileen edo kontsumitzaileen osasuna arriskuan jarriz.

Muga planetarioen eredua osatzeko eta egoeraren analisia hobetzeko helburuz, ongizate sozialarekin lotutako oinarrizko alderdiak barneratzen dituen uztaia (donuta) aurkeztu du DEAL laborategiak (Doughnut Economics Action Lab, Oxford, Erresuma Batua). Uztai horren arabera, mundua desorekatuta dago, eta bizigarritasuna arriskuan dago, hainbat alderditan. Etengabeko hazkunde ekonomikoaren helburua baztertzeko eta ingurumena eta ekitatea ardatz izango duen ekonomia baten aldeko deia egin du laborategiak, Nature aldizkarian argitaratutako artikuluan.