“Ez badugu guk adituok koherentziaz jokatzen gure praktiketan, nola gero gizarteari ulertarazi?”
Nicolas Goñi biologoa (Donibane Lohitzune, 1980) Turkutik solastu da Elhuyarrekin. Hain zuzen, arrantza-ikertzailea da Finlandiako Baliabide Naturalen Erakundean. 2021etik dabil lanean erakunde horretan, eta Baltiko itsasoaren inguruan dabil lantalde bilera eta ikerketa kanpainetan parte hartzeko.
Munduaren bizigarritasuna, arriskuan
Berdintasuna
Larrialdi klimatikoaren aurka ekin
Ingeniaritza
Glaziar bat galtzean
Ingurumena
Teleskopioak, unibertsoaren mugak gertuago
Teleskopioak etengabe ari dira hobetzen. Zentzu horretan aurtengo nobedadea Txileko Vera Rubin Behatokia da; izan ere, dagoeneko hasi da unibertso zabalaren irudi ikusgarriak jasotzen. Teleskopio horren eraikuntzan eta garapenean Eibarko Tekniker zentro teknologikoak parte hartu du. Besteak beste, biki digital bat dute eta esan daiteke begi bat Txilen dutela egunero.
Gaizka Murga ingeniariak IDOM enpresan Astronomia eta Espazioaren arloa zuzentzen du. Vera Rubin behatokiaz hitz egin dugu berarekin, teknologiaren aurrerapenaz eta baita 2029rako bukatua egotea espero duten ELT teleskopioari buruz ere.
ELT edo Teleskopio Izugarri Handia eraikitzeko fasean dago Europako Behatoki Australa Txilen, Atacamako basamortuan. 40 metroko ispilua izango duenez, inoiz eraiki den teleskopiorik handiena izango da. Badira Euskal Herrian proiektu honetan lanean ari diren enpresak. Horietako bat IDOM da; ELT behatokirako bi sistema garrantzitsu garatu eta fabrikatu ditu.
Teleskopioak espazioari buruz edo Fisikaz ikasteko tresnak ere badira. Mondragon Unibertsitateko Industriari Aplikatutako Ingeniaritza Fisikoko ikasleek fisikaren oinarriak ikasteko erabiltzen dituzte. Bilboko zeruari begiratzeko asmoz egin dugu hitzordua haiekin.
EFEMERIDEA
Roger Arliner Young itsas biologoa
Munduaren bizigarritasuna, arriskuan
Muga planetarioen eredua osatzeko eta egoeraren analisia hobetzeko helburuz, ongizate sozialarekin lotutako oinarrizko alderdiak barneratzen dituen uztaia (donuta) aurkeztu du DEAL laborategiak (Doughnut Economics Action Lab, Oxford, Erresuma Batua). Uztai horren arabera, mundua desorekatuta dago, eta bizigarritasuna arriskuan dago, hainbat alderditan. Etengabeko hazkunde ekonomikoaren helburua baztertzeko eta ingurumena eta ekitatea ardatz izango duen ekonomia baten aldeko deia egin du laborategiak, Nature aldizkarian argitaratutako artikuluan.
Iratiko zentinelak
Aurten eman dituzte emaitzak argitara, nahiz eta laginak duela dozena bat urte bildu zituzten. Ikerketaren helburua zen airetik iritsitako kutsatzaileen kontzentrazioa neurtzea, non eta Europako pagadi-izeidi handienetako batean: Iratin.
Ariketa fisikoa, sendagairik onena
Ariketa fisikoa ez da soilik bizitza osasuntsuago bat izateko ohitura on bat; hainbat gaixotasunen prebentziorako tresnarik onenetako bat izateaz gain, lehen mailako tratamendua ere izan liteke. Eta medikuek preskribatu beharko lukete, botikak bezala, dosi egokian. Halaxe diote azken urteetan pilatzen doazen ebidentzia zientifikoek; eta halaxe diote Ana Rodriguez Larrad eta Mikel Izquierdo Redin ikertzaileek ere.
Kolaboratu
Zure lana argitaratzea nahi duzu?
Gai zientifiko bati buruzko erreportaje bat baduzu, guri bidali diezagukezu, eta sarean zein aldizkari inprimatuan argitaratu dezakegu.
Bizitza
Teknologia
Ingurumena
gure gaiak
Aldizkaria
Teknopolis
