Teleskopioak, unibertsoaren mugak gertuago

Fisika
Teknopolis

Teleskopioak etengabe ari dira hobetzen. Zentzu horretan aurtengo nobedadea Txileko Vera Rubin Behatokia da; izan ere, dagoeneko hasi da unibertso zabalaren irudi ikusgarriak jasotzen. Teleskopio horren eraikuntzan eta garapenean Eibarko Tekniker zentro teknologikoak parte hartu du. Besteak beste, biki digital bat dute eta esan daiteke begi bat Txilen dutela egunero.

Gaizka Murga ingeniariak IDOM enpresan Astronomia eta Espazioaren arloa zuzentzen du. Vera Rubin behatokiaz hitz egin dugu berarekin, teknologiaren aurrerapenaz eta baita 2029rako bukatua egotea espero duten ELT teleskopioari buruz ere.

ELT edo Teleskopio Izugarri Handia eraikitzeko fasean dago Europako Behatoki Australa Txilen, Atacamako basamortuan. 40 metroko ispilua izango duenez, inoiz eraiki den teleskopiorik handiena izango da. Badira Euskal Herrian proiektu honetan lanean ari diren enpresak. Horietako bat IDOM da; ELT behatokirako bi sistema garrantzitsu garatu eta fabrikatu ditu.

Teleskopioak espazioari buruz edo Fisikaz ikasteko tresnak ere badira. Mondragon Unibertsitateko Industriari Aplikatutako Ingeniaritza Fisikoko ikasleek fisikaren oinarriak ikasteko erabiltzen dituzte. Bilboko zeruari begiratzeko asmoz egin dugu hitzordua haiekin.



Lezioa, mingotsa?

Informatika
Xabier Arregi Iparragirre,

"Adimen artifizialak zeharo aldatuko du ikasleak ebaluatzeko sistema"

Informatika
Roa Zubia, Guillermo

Ia hiru urte pasa dira ChatGPT publiko egin zutenetik, eta hasiera zurrunbilotsu hartatik bertatik, hezkuntzan inpaktatu zuen gogorren. Ikasteko modua kolokan jartzen ari dela sentitu dute irakasle askok. Beñat Erezuma ingeniari, irakasle eta teknologiazaleak oso gertutik bizi du adimen artifizialaren eta hezkuntzaren arteko lotura.


Minbizia eta immunitate-sistema

Materialak
Elhuyar Zientzia

Jaione Auzmendi Iriarte, CICbioGUNEko biokimikariarekin izan gara. Harekin, minbizia eta immunitate-sistema aztertu ditugu. Auzmendik kontatu digu nolako lotura dagoen bien artean; nola egiten duen tumore batek immunitate-sistemari ziria sartzeko, eta modu horretan hazten jarraitzeko. Hain zuzen ere, iruzur kimiko horri aurre eginez gero, immunitate-sistema erabil daiteke minbizia tratatzeko, baina oso erabilera konplexua da. 
Entzun saioa hemen. 


Lezioa, mingotsa?

Xabier Arregi Iparragirre, AA ikertzailea

Ekosfera (2025-09-17)

Elhuyar Zientzia

Adimen artifizialaren arorako gailu berriak

Leturia Azkarate, Igor None

Pentsamendu konputazionala mahai-jokoen bidez

Eguíluz Morán, Andoni None

Zubiak

Galarraga Aiestaran, Ana None

Ekosfera (2025-06-25)

Elhuyar Zientzia

38. NF 2025-05-30

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Wolframa hizpide

Galarraga Aiestaran, Ana None

38. Ekosfera 2025-05-28

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

37. NF 2025-05-23

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Ekosfera (2025-05-21)

Elhuyar Zientzia

Ekosfera (2025-05-14)

Elhuyar Zientzia

Ekosfera (2025-04-02)

Mendiburu, Joana

27. Ekosfera 2025-03-12

Elhuyar Zientzia

25. NF 2025-02-28

Elhuyar Zientzia

Kentzetik gehitzera: metalak metatzen

Aldalur Urresti, Eider None

Ekosfera (2025-02-26)

Sagarna, Andoni

23. Ekosfera 2025-02-12

Elhuyar Zientzia

Ekosfera (2025-02-05)

Elhuyar Zientzia

Ekosfera - Otsoaren arazoak

Elhuyar Zientzia

18. NF 2025-01-10

Elhuyar Zientzia

2025erako aurreikuspen zientifiko-teknologikoak

Galarraga Aiestaran, Ana None

Norteko Ferrokarrilla (2025-01-03)

Galarraga Aiestaran, Ana None

Ekosfera (2025-01-01)

Tapia Otaegi, Gerardo

Ekosfera (2024-12-18)

Ugalde, Jesus

Ekosfera (2024-12-11)

Elhuyar Zientzia

Labar-artea digitalizazioaren eta AAren aroan

Galarraga Aiestaran, Ana None

Ekosfera (2024-11-13)

Roa Zubia, Guillermo

10. Ekosfera 2024-11-13

Elhuyar Zientzia

09. NF 2024-11-08

Elhuyar Zientzia

Hurrengo pandemia

Elhuyar Zientzia

Ekosfera (2024-11-06)

Elhuyar Zientzia

Ekosfera (2024-10-30)

Elhuyar Zientzia

07. Ekosfera 2024-10-23

Roa Zubia, Guillermo

Arau berriak, jostailu berriak

Tobalina Novo, Ander None

06. Ekosfera 2024-10-16

Roa Zubia, Guillermo

Material termoegonkorrak garatzeko alternatiba jasangarriak

Eider Fuentes Aguirre GAIKER (BRTA), Konposite Jasangarriak eta Polimero Funtzionalak Saila

Ekosfera (2024-10-02)

Elhuyar Zientzia

“Adimen artifiziala”ren kontra

Landabidea Urresti, Xabier None

Adimen artifizialaren irudikapenak

Landa Gundin, Nagore None

Ekosfera (2024-06-19)

Ugarte, Haritz

Ekosfera - Euskelek eta hidrogenozko auto elektrikoa

Irazabalbeitia, Inaki Elhuyar Fundazioa

Ekosfera (2024-06-12)

Etxaide, Maider

40. NF 2024-06-07

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

40. Ekosfera 2024-06-05

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Ekosfera (2024-05-29)

Elhuyar Zientzia

39. NF 2024-05-31

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Txipen ekoizpenaren lasterketa eroa

Leturia Azkarate, Igor None

Alzheimerraren argi-itzaletan

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Bioaniztasuna ez hain anitza

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

#33 UHIN ULTRAMOREAK: Merkatua osasunaren kontra

Galarraga Aiestaran, Ana None

Atomo-geruza bakarreko urrea sortu dute

Etxebeste Aduriz, Egoitz None

Bilboko aireportuan

Waliño, Josu Elhuyar Fundazioa

Norteko Ferrokarrilla (2024-04-05)

Galarraga Aiestaran, Ana None






Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian
Bidali