Kokainaren kontsumoa: zertan da egoera gaur egun?

Maradonaren kasuak mundu osoan sortu duen eskandaluak aukera ematen digu, berriro ere, gai hau tratatzeko: kokainaren kontsumoaz milioika pertsonek egiten duten usua eta abusua batetik, eta geure ikuspegitik fenomeno honek dituen ondorio mediko larriak bestetik.

Hasiera batean kokaina aberats eta ospetsuen droga bezala aurkezten bazen ere, gaur egun talde sozioekonomiko guztietako pertsonek kontsumitzen dute. Kokaina-kontsumitzaile asko exekutibo, saltzaile, negozio-gizon (eta emakume) edota profesionalak dira, baina droga hau gero eta hedatzenago dago beheko talde sozioekonomikoetan.

Koka-hostoen salmenta La-Paz-eko ohizko azoka batean

Bolivia

Adoleszentzia bitartean kokaina gehiegi hartzea nahikoa usu ari da gertatzen. 1975etik 1983ra bitartean kokaina hartzen zutela onartu zuten eskolumeen (eta ez hain umeen) kopurua adibidez, bikoiztu egin da ia: %9tik % 17raino igo da. Eta horietatik %3k inkesta egin aurreko hilabetean kokaina egunero kontsumitu zutela aitortu zuten. (Inkesta hau Estatu Batuetan egin zen, New York-en, eta beraz datu horiek ezin dira gure artera zuzenean estrapolatu, baina pentsatzekoa da kokaina kontsumitzen hasteko adina Euskal Herrian ere dezente jaitsi dela).

Zaila da jolas moduan (?) kokaina kontsumitzen hasten direnetatik ondoren droga erregularki hartzera eta berekiko dependentzia izatera zein pasatuko den aurresatea: kontsumitzailearen pertsonalitate edo nortasuna, administrazio-modua, drogaren potentzia, eskuratzeko erraztasuna eta beste hainbat faktore arrisku potentzialak dira. Drogarekiko esposizioa (hau da, noizbehinkako kontsumoa) da arrisku-faktore primarioa.

Inkestek diotenez, esperimentatzaileen multzo handi honetatik % 20-25 dira, gutxienez, kontsumitzaile erregular bihurtzen direnak. Baina azken finean drogadikto zein bihurtuko den aurresaterik ez dagoenez, droga hartzen duen edonor arriskutan dagoela kontsideratu behar litzateke.

Eragin farmakologikoak

Kokainak efektu farmakologiko anitz eragiten ditu; oso desberdinak. Droga oso herrikoi bihurtu da nerbio-sistema zentralean sortzen duen hiper-estimulazioagatik (euforia, aditasuna, konfidantza eta botere-sentsazioa). Kontsumitzaileak ongi sentitzen dira, oso hiztun, indartsu, eraginkor eta autokonfidantza handiz. Aldaketa horiek, baina, gutxi irauten dute (10-30 minutu), eta dosiak behin eta berriz hartu behar dira efektuak luzaro mantendu nahi badira. NSZean eragindako efektu horiek kokainak neurotransmisoreen gain (dopamina edo norepinefrinaren gain, adibidez) dituen efektu bortitzei zor zaizkie. Kokaina, bestalde, baso-konstriktorea da, tentsio arteriala igo eta takikardia sorterazten du. Bihotzeko arritmiak eta arnas erritmoa bizkortzea ere sor ditzake kokainak.

Kokainaren kontsumo kronikoak aldaketa fisiko nahiz psikologikoak dakartza. Arestian aipatutako eragin kardiobaskular berehalakoez gain, ikerketek diotenez kontsumitzaile kronikoen % 15 inguruko konbultsioak jasan dituzte (kokainarekin erlazionatutakoak). Kontsumitzaileak, beren ohizko kokaina-dosiaren faltan, sumindu egiten dira, beren adorea eta animo-egoera moteldu egiten da, kemenik gabe daude, lokartzeko zailtasunak dauzkate eta droga kontsumitzeko irrika bizia. Sintoma deseroso eta ezatsegin guzti horiek kokainak bapatean arintzen dituenez, normalean behin eta berriz kontsumitzen da, eta oso zaila da katea hori etetea, kronikoki kontsumitzen aritu ondoren.

Crack izeneaz merkaturatu da droga-mundu honetako azken berrikuntza. Crack delakoa kokaina-oinarria da, erretzeko prest dagoena, ontziki txikitan sartua.

Kokaina-abstinentziak sintoma fisiko arinak besterik sorterazten ez dituen arren (bestelako droga eta substantziekin konparatuz batez ere), eragin psikologikoengatik agian, droga-premia gogorrarekin batera abstinentzi fasearen lehen etapak oso gogorrak izaten dira. Ohizko adiktoak lagunekin erlazionatzeko erabiltzen du droga, jateko, harreman sexualak edukitzeko edo baita lo egiteko ere. Usu dira pisu-galera, laneko errendimendu eskasagoa eta pertsonarteko harreman-zailtasunak.

Administrazio-bideak

Kokaina odol-korrontera isuri edo iristeko teknikak asko dira; dezente erabiliak gainera. Azkar sartzea (odolera iristea) eta lortutako maila serikoa (odoleko kokaina-maila) garrantzi handikoak dira, bai igoeran eta baita adikzioaren sorreran ere.

Urtetan kokaina inhalatu egin da, esnifatu, sudurreko mukosan zehar zurgatuz. Metodo honekin lortzen den maila serikoa nahikoa baxua da, drogaren eragin basokonstriktoreak zurgapena mugatzen duelako. Inhalazioak sudur-trenkada zulatu egin dezake kontsumitzaile kronikoengan (basokonstrikzio luzeak eta luzaro irauten duenak ekar dezakeen nekrosi iskemikoagatik).

Benabarnetik kokainak oso azkar lortzen du bere efektua, eta odolean lor daitezkeen kokaina-mailak oso altuak dira. Kokainaren BB administrazioak, bide honetatik drogak hartzen dituztenen ohizko konplikazioetako edozein ekar dezake (endokarditisak, abszesuak, septizemia, hepatitisak, HIES, etab.)

Azken urteotan kokaina-orea erretzeak posible egin die kontsumitzaileei alkaloide-kontzentrazio altuak inhalatzea eta biriketan berehala zurgatuko da odol-zirkulaziora. Horrela kontsumituz gero, kokainaren eragina snifatuz hartuta baino gogorragoa da; BB injekzioarekin lortutakoen antzekoak ia. Dena den, horrela kontsumitu ahal izateko parafernalia berezia behar da, inhalatu aurretik kokaina erauzi, berotu eta lurrintzeko.

Merkatuan gero eta kokaina-forma potenteagoak eskura daitezkeen neurrian, handiagotuz joan da atxekitako pertsona-kopurua.

Crack

izenaz merkaturatu da droga-mundu honetako azken berrikuntza (agian besteren bat ere kaleratu da jadanik). Elhuyar. Zientzia eta Teknika 35. alean luze aztertu zen gai hau. Beraz hara jo dezake interesa duen irakurleak.

Crack

delakoa kokaina-oinarria da, erretzeko prest dagoena, ontziki txikitan sartua. Hasiera batean kokaina purua zela uste arren, oraindik ez dira adulteratzaile guztiak eliminatu eta horrek arriskuak ditu. Cracka dagoen-dagoenean erre daiteke eta eraginak azkarrak dira, baina iraupen laburrekoak (5-10 minutu). Ondoren beherakada dator, suminkortasuna, asaldura eta kokaina-premiarekin, eta hori ebitatzeko kontsumitzailerik gehienek droga-dosia berriz hartuko dute. Behin eta berriro erretzeak sintoma depresibo eta paranoikoak sor ditzake; aurrikus ezin daitezkeen bulkada eta jokabideak, eta zenbait kasutan baita suizidioa ere.

Tratamendua

Kokaina-adikzioaren tratamendua anbulategian egin daiteke edota gaixoa ospitaleratuta. Kokainak (alkoholak edo heroinak ez bezala) adikzio fisiko graberik sortzen ez duenez, kontsumoa bapatean eteteak ez dauka ondorio larririk ikuspegi medikotik. Horregatik, kokainaren kasuan ez dago desintoxikatzeko erregimen gradual eta ongi finkaturik. Dena den, behar-beharrezkoa da inolako tratamendu-motari ekin aurrez pazientearen ebaluazio mediko eta psikiatriko zehatza egitea.

Tratamenduaren helburuek espezifikoak eta erabili beharreko metodoek indibidualizatuak izan behar duten arren, tratamendua egiten deneko lekua edozein dela ere badira garrantzi handia duten arau edo printzipio orokor batzuk, emaitza gogobetekoak lortu nahi badira:

• Lehenik, pazienteak kokaina erabat utzi behar du. Berriro ere droga sozialki erabiltzeko intentzioa duten pazienteek porrot egiten dute eta laster beren lehengo adikzio-mailara bueltatu ohi dira. Kokaina erabat utzi ordez gutxiago hartuko duela esaten duena, ez da benetan jokatzen ari; ez bait du kokainaren adikzioak berekin duen igoera kontutan hartzen.
• Bigarrenik, pazienteek ez dute alkoholik, marihuanarik edo bestelako drogarik hartu behar. Normalean, beste drogaren bat erabiliko zuen pazienteak kokainatik jaisteko, eta harekin segitu nahiko du. Hori ebitatu beharra dago, kosta ahala kosta.
• Hirugarrenik, pazienteek beren baimena eman beharra daukate droga ez-legezko edo ez-zilegien kontsumoa aztertu asmoz aldian behin kontrolatu eta gainbegiratzeko. Puntu hau berdin aplikatuko zaie paziente ospitaleratuei nahiz anbulategikoei.

Koka-orea.

Tratamendua, dena den, epe luzerako prozesua da, dela ospitaleratutako gaixoentzat, dela anbulategiko pazienteentzat.

Ondorio gisa

Merkatuan gero eta kokaina-forma potenteagoak eskura daitezkeen neurrian, handiagotuz joan da atxekitako pertsona-kopurua. Guztiok (pertsonal sanitarioak batipat) kokaina-adikzioaren posibilitatearen aurrean erne egon behar dugu, pazientearen talde sozio-ekonomikoari edo adinari gehiegi erreparatu gabe. Populazioak arazoaz jabetzeko edota bere garrantziaz konturatzeko aukera gehiago eduki du azken aldi honetan, kokaina-kontsumoarekin lotu izan diren pertsona ospetsuen heriotzak edota bestelako kasuak (Maradonaren kasu tristea, esate baterako) direla eta.

Dena den, beste kasu asko eta asko oharkabean pasatzen dira, guregandik gertuago egon arren. Kokainaren adikzioa, azkenik, trata daiteke programa espezializatuen, eta senide, mediku eta osasuneko pertsonal berezituaren laguntzarekin. Lehenengo pausoa arazoa detektatzea da, pazienteari hasierako egoera negatibista horretatik ateratzen lagunduz.