Klase turistaren sindromea

Zer da klase turistaren sindromea?

Hegazkinean bidaiatzen denean, zenbait ingurugiroko baldintza (esate baterako, tenperatura, hezetasuna, erabil daitekeen espazioa eta presio atmosferikoa) lurraren mailan ematen direnen diferenteak dira. Izan ere, hegazkinik modernoenak ere ez dira itsas mailan presorizatuak izaten, eta horregatik hegaldi komertzialetan hegazkin barruko presioa 1.500-2.500 metro bitarteko altueran egon ohi denaren antzekoa izaten da.

Bestalde, bidaiariak geldi egon beharrak eta eserlekuak estu samarrak izateak sakoneko zainen tronbosia (SZT) eragin dezakete, "klase turistaren sindromea" bezala ezagutua. Istripu baskular hori 1908. urtean deskribatu zen aurrenekoz literatura medikoan The Lancet aldizkari ospetsuan.

Orain dela gutxi egunkari guztietan hauts dezente harrotu dituen kasua Emma Christofferson 28 urteko gazte britainiarrarena izan da. Iazko urrian Londresko Heathrow aireportuan hartu zuen lurra, Australiatik zetorren hegaldian 20 ordu baino gehiago eman eta gero. Bere ekipajearen zain zegoela, kolapso bat jasan eta hil egin zen.

Bere zangoetako zain batean sortutako tronbo edo odolbildu bat paretatik askatu eta zirkulazioan barrena biriketaraino iritsi zen: bertan trabatuta geratu zen, atzera ez aurrera egin ezinik, eta enbolia bat sortu zuen, heriotza eragin zuena. Istripu lazgarri horrek komunikabideen arreta piztu zuen, eta Ingalaterrako ospitaleetan, Heathrow aireportutik gertukoetan, gazte horren antzeko egoeratan gertatutako heriotzak ikertzen hasi ziren. Ikusi zuten SZT (sakoneko zainen tronbosia) uste baino maizago gertatzen dela (hamabi kasu erregistratu izan dira, urtero, zenbait ospitaletan).

Zer da sakoneko zainen tronbosia?

Hegaldi luzeen ondotik berrogei aldiz usuagoak omen dira sakoneko zainen tronbosiaren kasuak. Alabaina, odol-koagulu edo tronbo horietako gehienak txikiak dira eta, gehienetan, inolako ondoriorik gabeak.

SZT gure gorputzeko zain-sarean, batez ere muskulu bikien azpiko aldean doazen beheko gorputz-adarretako zainik sakonenetan, tronboak edo odol-koaguluak sortzea da. Sarritan, tronbo horiek askatu egin daitezke paretatik eta, zainen bideari jarraituz, bihotzeraino edo biriketaraino irits daitezke —biriketarako tronbo-enbolismoa—, horrek prozesua dezente larritzen duelarik.

Zeren eta beheko gorputz-adarretara iristen den odolak, berriro ere goranzko bideari ekin behar baitio, atzera, zain-sarean barrena, bihotzera eta biriketara itzultzeko. Eta 'itzulera' hori askotan grabitatearen indarrak berak eragozten du, adibidez zutik edo baita eserita ere denbora luzean egonez gero. Etzanda edo eserita, baina zangoak gora daudela, egotean ez da hori gertatzen.

Horreraino gaur egun dakiguna. Hortik aurrerakoan ez daude gauzak hain argi. Badakigu ez mugitzeak, zenbat eta denbora luzeagoan are eta okerrago, SZT eragin dezakeela, baina bestelako froga gogorragorik gabe, ezin esan daiteke hegazkinean bidaiatzeak beste garraio-mota batzuetan baino arrisku handiagoa dakarrenik, immobilizazioa dela-eta.

Non dago arriskua?

Joan den maiatzean, The Lancet aldizkari ospetsuak argitaratu zuen txostenaren arabera, ibilbide luzeko hegaldietako bidaiarien artean, 10etik batek tronbosia jasateko arriskua omen dauka. John Scurr Middlesex eta University ospitaleetako espezialistak zuzendutako azterketak hainbat datu ematen ditu, ibilbide luzeko hegaldien eta koagulu-sorreraren artean loturarik badagoela esateko. Ikertzaileek diotenez, hegaldi luzeen ondotik berrogei aldiz usuagoak omen dira sakoneko zainen tronbosiaren kasuak. Dena den, esan beharra dago odol-koagulu edo tronbo horietako gehienak txikiak direla eta, inolako ondoriorik gabe, bere kasa disolbatzen direla, adituen esanetan.

Edonola izanik ere, gisa horretako zirkulazio-arazoek gehiago erasaten diete odoleko gaixotasunak garatzeko sentiberatasun handiagoa duten pertsonei, paziente onkologikoei, haurdun dauden emakumeei, zainetako gutxiegitasun kronikoa duten edota zenbait tratamendu hormonal (ahotiko antisorgailuak, estrogenoak…) hartzen ari direnei, duela gutxi ebakuntza kirurgikoak edo politraumatismoak izan dituztenei, etab.

Beste ikertzaile batzuen ustez erretzaile kronikoak, obesoak, diabetikoak, kontrolatu gabeko hipertentsioa dutenak eta bai igeltsua dutenak ere, arriskuko pertsonak dira.

Zer egin daiteke tronbosiaren kontra?

Aire-konpainiek zabaldutako gomendioez gain, beste proposamen batzuk ere egin dituzte ikertzaileek eta adituek. Horietako bi aipatuko ditugu, segidan.

• British Airways aire-konpainiako pilotu-ohi batek, hegaldi luzeetan jarrera berean egon beharrak eragiten duen tronbosiari aurre egiteko, Airogym izeneko asmakizuna aurkeztu zuen Londresen. Alfonbra moduko tramankulua da, bidaiariak bere oinaren azpian jarri behar duena (zapatak kendu eta gero, noski), eta alfonbra horrekin kontaktuak egindako mugimenduek odolaren zirkulazioari lagunduko diote, odol-koagulurik sor ez dadin.
• 

  Klase turistaren sindromeari aurre egiteko baliabideen bila dabiltza aire-konpainiak.
  Bestalde, Kolonbiako hiru zientzialarik pauso-markagailu moduko bat diseinatu zuten, orkatiletan ezartzen dena. Aparatuak elektrodoen bidez funtzionatzen du, eta, zirkulazio-sistema estimulatzen direnez, odolbilduak sortzea edo eratzea galarazten du. Asmatzaileak Jorge Reynolds ingeniaria (lehendik ere bihotzeko markagailuetan, eta baleek igorritako soinuen ikerketan aritua) eta Jorge Hernando Ulloa Herrera eta Jorge Ulloa Dominguez kirurgialariak izan ziren.

Dena den, aspaldian ez dut hegaldirik egin, ez luzerik, ezta laburrik ere. Beraz, irakurle estimatua, zure eskarmentuaren berri emango bazenigu, gustura irakurriko genituzke zure oharrak. Ongi izan, eta gozatu aukeratutako hegaldiarekin!