A flota pesqueira vasca ante a nova política de exclusión

2014/10/01 Arregi Errazkin, Luis - AZTI-Tecnalia Itsas Ikerketa Unitateko ikertzailea | Prellezo Iguaran, Raúl - AZTI-Tecnalia Itsas Ikerketa Unitateko ikertzailea Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ingurumena
• Arrantza

En decembro de 2013 a Unión Europea estableceu a Política Pesqueira Común (PPC). Este regulamento establece, entre outras cousas, as bases dunha política de redución de capturas non desexadas e de exclusión das capturas. Una das medidas que se estableceu paira cumprir o obxectivo é a denominada "necesidade de desembarcar peixe", una das que máis atención suscitou desde o novo regulamento.

Na actualidade os peixes son descartados por diversas razóns. Paira empezar, paira os pescadores é imposible elixir completamente o que van atrapar. Ademais, o propio mercado ofrece incentivos paira descartar os peixes, xa que os pescadores prefiren traer a porto especies que vendan ao mellor prezo. E hai outra razón: até agora os pescadores tiveron que discriminar por lei ás especies que non teñen cota ou que teñen a cota esgotada.

Con todo, desde a entrada en vigor do novo regulamento que sustenta o PPC a situación cambiou radicalmente. O peixe que se pesca agora leva ao porto. Con todo, esta obrigación non se aplica a todas as pesqueiras nin a todas as especies, senón que ademais establécese un calendario en función do tipo de pesca. De feito, é obrigatorio o desembarque de peces que se capturan en poboacións con límites de captura, así como no Mediterráneo de peces que se capturan en poboacións cun tamaño mínimo establecido. Todo iso aplícase aos pescadores que faenan en augas da Unión Europea e aos que faenan en embarcacións comunitarias situadas fóra das augas comunitarias. En caso de capturas de especies establecidas, almacenaranse no pesqueiro, rexistrando cantidades, transportándoas a terra e contabilizándoas, cando cumpra, paira as cotas fixadas (excepto as capturas de cebo vivo).

O calendario depende do tipo de pesca. A partir de xaneiro de 2015 aplicarase á pesca de especies pelágicas pequenas e grandes (as máis próximas á superficie). Entre elas, a pesca de cerco en anchoas, verdeles, chicharros e sardiñas é a máis importante paira os pescadores vascos.

Desde xaneiro de 2016 aplicarase ás pesqueiras de especies demersales (ligadas ao fondo mariño) e mixtas (nas que se utilizan artes de pesca de fondo tanto demersales como pelágicas) cun número de capturas anual (TAC) establecido. As pesqueiras de arrastre e cordada en pescada son as máis importantes neste punto.

A necesidade de desembarcar o peixe que se pesca vai supor un cambio importante que obrigará á adaptación das flotas pesqueiras vascas. O arranxo debe basearse na redución das capturas non desexadas, o que implica a mellora das artes de pesca paira una mellor selección da pesca ou a elaboración de estratexias paira evitar a captura de peces non desexados. Os pescadores tardarán en facelo.

Excepcións e incoherencias

O Regulamento establece excepcións paira axudar aos pescadores a adaptarse á nova política. Por exemplo, as especies que pola súa vulnerabilidade están prohibidas a pescar, como mamíferos mariños, quenllas e tartarugas mariñas, non deberán ser traídas ao porto. Tampouco deberán arribar aquelas especies que, sendo capturadas e liberadas segundo probas científicas, teñan una alta taxa de supervivencia. AZTI-Tecnalia analizou os peixes que sobreviven tras ser capturados e liberados na pesca de cerco e chegou á conclusión de que a aplicación da estratexia de slipping (no caso de que non sexa de interese abrir a malla) supón una alta taxa de supervivencia en moitas especies (anchoa, verdel, sardiña e chicharro), na actividade habitual da flota de cerco vasca. Os autores do estudo consideran que pode servir de base paira a aprobación da exención do desembarque de peces que se capturan con esta estratexia ilegal até agora paira algunhas especies.

Por último, os peixes incluídos nas excepcións de minimis tampouco deberán ser conducidos ao porto. Esta excepción aplícase nas especies a desembarcar, até un máximo do 5% das capturas anuais (a esta porcentaxe engádense dous puntos nos dous primeiros anos e un punto nos dous seguintes). Paira esta excepción hai que demostrar que é moi difícil paira os pescadores elixir mellor o que pescan ou que a necesidade de desembarcar peixe non desexado leva custos desproporcionados, é dicir, que facerse cargo dos peixes non desexados e gardalos no almacén supón un gasto considerable.

Esta obrigación de levar o peixe ao porto ten incoherencias que deben ser reparadas antes da súa aplicación segundo o calendario establecido. O primeiro é un problema de control. Está claro que será difícil establecer un sistema de control de todas as flotas, e si non o fixese, a nova política diluirase. Por iso, desde hai tempo está a estudarse a posibilidade e utilidade de instalar un circuíto pechado de vídeo vixilancia nos buques pesqueiros.

Doutra banda, a necesidade de desembarcar peces segundo o calendario non comezará a aplicarse simultaneamente en todos os buques pesqueiros: entre os que pescan a mesma especie nunha pesqueira, segundo o tipo de pesca, a uns aplicaráselles antes que a outros, é dicir, a partir dun día determinado uns poderán descartar determinadas especies de peces e outro non. Isto vai supor una inxustiza nas vendas e ademais será moi difícil controlar a necesidade de desembarque.

Existe tamén un problema legal, xa que a necesidade de desembarcar o peixe que se pesca segundo a normativa básica do PPC, establecida paira cumprir un dos obxectivos da política comunitaria, non se axusta a outras leis e normativas vixentes na actualidade. Neste sentido, desde hai tempo está a traballarse nunha nova normativa na Unión paira superar todas as contradiciones nesta materia. En xeral, o obxectivo sería que o 1 de xaneiro de 2015 os pescadores non tivesen dous regulamentos que poidan prescribir o contrario.

E en terra tamén haberá problemas. Por unha banda, temos que manter a trazabilidad dos peixes que antes se descartaban, é dicir, que pasa cando chegan ao porto destes peixes, xa que non se poden comercializar como outros peixes, nin influír no seu prezo. Por outra banda, as instalacións portuarias deberán ser acondicionadas paira aumentar a cantidade de peixe e paira a súa correcta clasificación e etiquetaxe. No entanto, estes peixes que antes quedaban no mar poderán beneficiarse doutras formas distintas ao consumo humano.