Menor que pequeno

2000/06/13 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

• Nanoteknologia

Esta sociedade tecnolóxica demanda cada vez menos tecnoloxía. Non hai máis que ver o desenvolvemento de computadores e teléfonos. Con moito custo pódense adquirir computadores portátiles de dous centímetros de espesor no mercado. Xa estamos afeitos. Con todo, ao analizar as súas implicacións tecnolóxicas, resulta realmente sorprendente. Con todo, este tipo de ferramentas non require a mínima tecnoloxía. A nanotecnoloxía é aínda menor.

Oportunidade das grandes empresas

«A empresa IBM está a meter moito diñeiro paira desenvolver a nanotecnoloxía», explica Enrike Ortega, profesora da UPV. «Traballei na sede da empresa en Nova York e todos investigabamos respecto diso». Recentemente IBM publicou o seu famoso experimento. A través dos átomos escribiu o nome da empresa, en tamaño nanoscópico. Con todo, non foi máis que un malgaste paira seducir ao público. Pero as aplicacións aínda poden resultar máis sorprendentes.

Ortega é profesor de Física na Escola de Arquitectura de San Sebastián, pero realizará os seus traballos de investigación na Facultade de Química co equipo de Etxenike. «Poremos en marcha o complemento experimental á investigación teórica de Etxenike». Aínda está en obras de organización. De feito, o laboratorio situarase noutro edificio do recentemente inaugurado Donosti International Phisics Center (DIPC). Os compañeiros de Ortega esperan a ferramenta principal de traballo: a microscopía de efecto túnel (STM, Scanning Tunneling Microscope). Actualmente están á espera de que chegue o STM.

Pero, que é a nanotecnoloxía? Son estruturas tecnolóxicas realizadas en tamaño de átomos e moléculas. Por tanto, a maioría da tecnoloxía que aínda se utiliza é a microtecnología. Hai ideas paira converter estes circuítos en nanotecnoloxía, pero de momento desenvolvéronse aplicacións moi concretas e puntuais. Por exemplo, IBM utilízase puntualmente nos discos duros dos computadores. É difícil. «A microelectrónica fai cousas pequenas, pero usando a física de sempre. Cando chegas ao nivel atómico, a física cuántica manda». Pero iso non supón ningún inconveniente. Ao revés. Isto ten novas propiedades.

Pódese dicir que a nanotecnoloxía está en fase de exploración. Con todo, hai un gran potencial. Cabe destacar que algunhas apiquias non se desenvolveron xa que os útiles necesarios no proceso de fabricación seguen sendo caros. Pero nos teléfonos, por exemplo, xa se está utilizando a nanotecnoloxía. O tres principais tendencias son na actualidade a válvula spin, os transsistores de alta frecuencia (silicio-germanio multideporte) e os láseres en estado sólido.

No caso de Estados Unidos hai una cantidade de diñeiro libre que se utilizou en parte paira investir no programa de nanotecnoloxía. En concreto, ingresáronse 500 millóns de dólares, pero pronto duplicarán ese investimento. Os científicos expertos han elaborado un «panel», un informe paira mostrar ao presidente. Nela analízase a situación actual e o futuro da nanotecnoloxía. Como resultado do informe puxéronse en marcha numerosos programas.