Compost

1999/02/01 Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Abeltzaintza
• Botanika

Nos últimos anos, por unha banda, os xardíns e as marxes da estrada son máis numerosos e, por outro, coidamos mellor. En consecuencia, tamén se incrementou notablemente a cantidade de residuo orgánico que se xera no mesmo, é dicir, herbas, follas, ramas de árbores podadas, etc. Todo iso, até agora, foi directamente depositado no vertedoiro, pero as cousas van cambiar. De feito, a pesar de que a compostaxe é un método antigo, utilizado sobre todo en xardinaría, na actualidade existe una tendencia á reutilización destes residuos e empezouse a producir de forma industrial. Iso débese, por unha banda, a reforzar a conciencia social en favor da reciclaxe, por outro, a que este tipo de residuos requiren moito espazo (xa que non é nada compacto) nos vertedoiros e, por último, a un examinador europeo, a que a partir do ano 2002 non se poida depositar materia orgánica nos vertedoiros. Por tanto, non é de estrañar que nos últimos tempos coñézanse noticias sobre o tratamento e reutilización destes residuos en diferentes medios de comunicación.

Que é o compost? Como xorde?

No caso de acudir ao Dicionario Enciclopédico de Medio Ambiente, o compost é "o produto resultante da descomposición aeróbica controlada dos residuos orgánicos, de características similares ao humus e que se utiliza habitualmente paira a fertilización do chan". Que é todo iso de residuos orgánicos, descomposición aerobia…? Imos explicalo.

R. Imaz

O compost pódese compostar de forma natural con calquera residuo orgánico. A orixe deste residuo pode ser o lixo doméstico (p.ex. residuos de alimentos), os residuos agrícolas (p.ex. residuos vexetais e animais, cascallos de matadoiros), os restos vexetais de xardíns ou os lodos residuais que se xeran na depuración das augas residuais. Una vez recolleitos, os residuos deben ser almacenados paira iniciar a corrupción ou descomposición. O que ocorre coa descomposición aeróbica osíxeno (por exemplo, a putrefacción do peixe esquecido na cociña) (pola contra, a descomposición anaerobia é un proceso de putrefacción que se realiza sen osíxeno, por exemplo, a putrefacción dos ovos dentro da casca). No proceso de descomposición paira a xeración do compost pódense distinguir dúas fases. Inicialmente, os microorganismos descompoñen os hidratos de carbono e as proteínas (azucres, hemicelulosa...) de baixo peso molecular e a temperatura aumenta rapidamente. Na fase posterior de curado, descomponse moléculas orgánicas (como a celulosa) que non se degradan facilmente, manténdose a temperatura practicamente intacta.

En xeral, existen dous procedementos técnicos principais paira levar a cabo esta descomposición: a compostaxe metálica e a compostaxe acelerada. A primeira consiste na disposición dos residuos en depósitos, ao descuberto, e o proceso é relativamente natural. Basta con ter o lixo húmido para que non se seque e mesturala ou voltearla de cando en vez para que non falte osíxeno durante todo o depósito. Na compostaxe acelerada, os residuos deposítanse nun lugar pechado e separado do medio, controlando diferentes parámetros (temperatura, humidade, ventilación, relación carbono/nitróxeno, adición de posibles elementos, etc.). O obxectivo é reducir o tempo de compostaxe e, ademais, o aumento da temperatura que se produce é suficiente paira eliminar os microorganismos patógenos, os causantes de enfermidades ou os que poden causar.

No entanto, os microorganismos (bacterias e fungos principalmente) que realizan a descomposición son os propios dos residuos. É obvio que a composición do compost pode variar considerablemente en función dos residuos utilizados, das circunstancias nas que se produciu a descomposición e da execución do mesmo. Ademais, pódense engadir ao compost outras materias (arxila, terra vexetal, etc.) en función das características que se queiran dar ao produto final. O tempo de finalización do proceso pode variar entre un mes e un ano, dependendo do método utilizado, pero si realízase correctamente e totalmente, o resultado final será compost curado.

Plantas de compostaxe

A compostaxe de metais realízase desde hai tempo en diferentes xardíns e seminarios. Na imaxe pódese ver na parte inferior o compost do ano anterior.

R. Imaz

Se se desexa realizar todo este proceso de forma controlada requírese una planta especialmente preparada paira iso. Bizkaia e Gipuzkoa xa están a traballar na posta en marcha dun centro destas características. En ambos os casos utilizaranse restos vexetais axardinados como materia prima paira a elaboración do compost, xa que en realidade é máis sinxelo que o uso de todo tipo de residuos orgánicos. En Bizkaia, por iniciativa das institucións públicas, a finais de febreiro inaugurarase en Aiarzas (Derio) a planta de tratamento de residuos vexetais.

Nela trataranse anualmente 1.800 toneladas de residuos vexetais, o que xerará 681 toneladas de compost. En Gipuzkoa, con todo, a iniciativa é privada. A planta posta en marcha a principios deste mes na zona de Zerain ten previsto compostar a maior parte dos residuos de Gipuzkoa (só da mancomunidade de San Marcos na zona de Donostia obterían unhas 3.000 toneladas). Neste último caso, ademais dos residuos procedentes da xestión dos espazos públicos, recolleranse os residuos vexetais xerados por persoas ou entidades privadas. Por último, en Navarra (na propia EDAR de Arazuri) tamén existe una empresa que fabrica un produto similar pero que utiliza residuos de lodos como materia prima paira a posterior mestura de residuos vexetais.

En calquera caso, tendo en conta que paira a elaboración do compost utilízanse residuos vexetais, una vez recollidos os mesmos procederase á extracción, trituración e homogeneización das fibras (principalmente madeira) antes de proceder ao seu depósito e putrefacción. O equipo a empregar será, por suposto, especial, a máquina expendedora de fibras, os aparellos de mestura ou volteo de metas e os sistemas de medición de temperatura e humidade no interior dos mesmos. O produto final pódese utilizar en xardíns, noiros, campos de fútbol, etc. Debido á súa gran variedade de microorganismos e á súa alta capacidade de retención de auga, é moi apropiado paira mesturalo con terra e enriquecelo biológicamente e curalo.