Congreso IkerGazte 2017: construíndo redes entre científicos vascos

2017/05/13 Zihara Enbeita - UEU Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Azokak, biltzarrak

Case 200 investigadores reuníronse do 10 ao 12 de maio no Congreso Internacional de Investigación en Eúscaro IkerGazte. Nesta segunda edición reuníronse en Pamplona, na sede da Universidade Pública de Navarra. Obxectivos: Facer visible a investigación internacional que realizan mozos investigadores do País Vasco, construír redes entre investigadores de diferentes áreas de coñecemento e incrementar a produción científica en eúscaro.

A UEU contou coa colaboración de todas as universidades do Sur, pero, segundo Iñaki Alegria, director da UEU, “lamentablemente a fragmentación existente no sistema universitario de Iparralde impediunos a participación institucional das súas universidades”. Con todo, tamén se recibiron comunicacións desde alí. As principais localizacións da investigación son as universidades, pero tamén se recibiron numerosos traballos dos centros de investigación paira o congreso. Un total de 123 presentacións de diferentes disciplinas.

Neste panorama positivo, IkerGazte tamén quixo aproveitar as sombras paira reflexionar sobre iso. Segundo os organizadores, “por unha banda, existe una tendencia negativa á produción científica en eúscaro, e por outro, a precariedade dos mozos investigadores. En canto ao primeiro, hai que dicir que aínda que a comunidade científica vasca creceu moito (máis profesorado vasco, novos centros de investigación...) a produción non creceu nos últimos anos na mesma medida”.

Os mozos investigadores non só tiveron a oportunidade de coñecerse, senón tamén de coñecer a experiencia de investigadores máis maduros: Laurence Tresse, do director do Centro de Investigación Astrofísica de Lyon, do enxeñeiro e doutor en Física José Ramón Etxebarria, da investigadora Ikerbasque de CIC bioGUNE Arkaitz Carracedo e da investigadora e investigadora da Universidade Elin Haf Gruffyd Jones Aberystwyth.

José Ramón Etxebarria falou sobre a “construción da catedral”. Hai xa moitos anos, no 25 aniversario da UEU, xa sinalara que a universidade vasca non se construía dun día paira outro. Etxebarria afirmaba que estabamos ante a construción dunha catedral, cuns obxectivos fixos, que había que actuar con calma. De aí o título da súa conferencia de IkerGaztea. Etxebarria representou a catedral da educación propia vasca, construída con nosa propia identidade, á que apostou durante moitos anos, pero, do mesmo xeito que coa obra de Gaudi, el tamén quixo pasar a substitución ás novas xeracións. Antes, con todo, lembrou o proceso da catedral, o seu, que non terminou. Porque cre que ten esa responsabilidade, que ten que contala. Porque cre que os sentimentos son importantes, que as experiencias son importantes.

Etxebarria ten claro que se a ciencia e o coñecemento universais non son ciencia nin coñecemento. Con todo, isto non significa que só deban publicarse en inglés. Pola contra, son universais paira el os coñecementos e a ciencia que se poden expresar en todas as linguas.

Tamén quixo destacar a preocupación dos investigadores. Di que os investigadores reunidos fano en eúscaro e con paixón, e que teñen moita formación, pero que con todo están condenados á diáspora, hai moita miseria. Ten claro que os dereitos e a dignidade non se regalan, que hai que conseguilos.

Carracedo tamén afirmou no seu discurso que é necesario contar experiencias persoais porque os que actualmente están a cursar un grao ou un máster non teñen información suficiente sobre o traballo dos investigadores. “Que traballo imos ter? Cal é o traballo diario en investigación? Temos que pór como obxectivo ter un laboratorio ou hai alternativas? Que debemos desenvolver persoalmente paira chegar forte a iso?”, sinalou. “Creo que é moi importante que estes mozos investigadores que empezan vexan cales son as oportunidades, cales son as preguntas; que nós tamén pasamos ese proceso e que hai moitas similitudes”. E que necesita un mozo investigador? “Necesitamos a motivación, ter claros os nosos obxectivos, comprender o noso proceso de desenvolvemento; podemos aprender algo desde diferentes ámbitos.”

En IkerGaztea todos tiveron a oportunidade de opinar: A moza investigadora Olatz Goñi trouxo ao congreso “o desexo de coñecer e dar a coñecer os traballos doutros mozos que traballan en eúscaro”. “Paréceme una oportunidade inmellorable paira coñecer investigadores de diferentes ámbitos e paira colaborar no futuro compartindo os nosos coñecementos”. Paira Garazi Arrula é importante “porque reúne á comunidade de investigadores vascos, ensinando que o eúscaro pode ser una lingua internacional, porque traballa para que así sexa e pon en valor a investigación, e tamén a divulgación. Paira min, é una ferramenta paira afirmar que o que facemos ten valor”. Segundo Idoia Astigarraga, os que deciden investigar en eúscaro optan dunha maneira moi consciente, e paréceme un foro idóneo para que os que investigamos en eúscaro coñézannos e dean eco ás investigacións en eúscaro, sexan novos ou non, paira dicir que a investigación se realiza tamén en eúscaro”.

Ao finalizar o congreso premiouse un traballo por área de coñecemento. Todos eles publicaranse nunha revista científica en eúscaro. Xunto co ámbito académico, polas tardes celebráronse tamén actividades de lecer que axudarán a tecer a rede de investigadores. O primeiro día, con Labritours, coñeceron Pamplona; da man da Asociación Txinparta, realizaron una visita guiada ao forte de San Cristóbal de Ezkaba; gozaron dunha conferencia e una degustación na Sociedade Vexetal e tiveron a proxección do documental Gure Sorleku na Sociedade do Cabalo. O segundo día todos cearon xuntos na cea ilustrada.

Investigadores satisfeitos e non digamos o organizador. A nivel organizativo, a experiencia permitiu afinar as cousas, o traballo dos investigadores foi moi alto e, sobre todo, IKERGAZTE converteuse nun referente entre os investigadores vascos.