Garun elebidunek ez dituzte hizkuntzak nahasten

Galdera horiei eta beste batzuei erantzun nahian, ikerketa ugari egin da. Horien artean, aipatzekoa da Singapurreko Ospitale Orokorrean egindako lana, duela hiru urte Neuron aldizkarian argitaratu zena. Ikerketa horren arabera, elebidunek, hizkuntza edozein delarik ere, garunaren atal bera erabiltzen dute irakurritakoa ulertzeko. Ikerketa egiteko, ingelesa eta mandarinera menperatzen zuten pertsona batzuen garunak aztertu zituzten, garun-aktibitatearen berri denbora errealean ematen duen erresonantzia magnetiko funtzionalaren irudiak (fMRI) erabiliz.

Emaitza ordura arte uste zenaren aurka zihoan, elebidunen garunean hizkuntza bakoitzak bere gunea duela adierazten baitzuten ikerketa askok eta askok. Adibidez, ongi frogatuta dago garunean kalteak izan dituzten pertsona batzuek hizkuntzetako bat ulertzeko eta hitz egiteko gaitasuna galdu arren, bestea gordetzen dutela.

Argi dago, beraz, hizkuntza ulertzeko, hitz egiteko eta gordetzeko prozesuen inguruan zalantza asko daudela oraindik, batez ere elebidunen kasuan.

Hizkuntza batean lan egitean, bestearen bidea ixten da. Nola baina?

Alemaniako Otto von Guericke Unibertsitateko neurofisiologoek prozesu horiek ulertzeko pauso bat eman dute. Ikerketaren emaitza Nature aldizkariaren bidez eman dute jakitera, eta horren arabera, elebidunek mekanismo bereziak dituzte hizkuntza batean ari direnean besteak oztopatzea eragozteko. Gainera, hitzen esanahia jakin aurretik ixten zaio bidea erabiltzen ari ez den hizkuntzari.

Ikerketa soilik gaztelania eta gaztelaniaz gain katalana ere menperatzen duten pertsonekin egin dute. Bi taldeetako pertsonen garun-aktibitatea ikusteko, fMRIa eta gertakariekin erlazionatutako potentzialaren (ERP) neurketak erabili dituzte. Esperimentuan, bi hizkuntzetako hitzak entzunarazi zizkieten nahasian, eta tartean baziren esanahirik gabeko hitz faltsuak ere. Gaztelaniazko hitza entzun orduko, botoi bat sakatu behar zuten.

Elebiduna ala elebakarra izan, desberdina da garunak hitzen aurrean duen aktibitatea.

Gaztelania besterik ez zekitenen erantzunak zertxobait azkarragoak izan ziren; hala ere, aldea txikiegia da adierazgarria izateko. Gainera, bi taldeek berdin erantzuten zuten katalaneko hitzen aurrean. Horren arabera, elebidunek katalaneko hitzak ezagutzen badituzte ere, esanahiaz jabetu baino lehen alboratzen dituzte.

Dirudienez, hitzek bi bide jarraitzen dituzte garunean: batek ortografiatik zuzenean esanahira eramaten du, eta besteak esanahira iritsi baino lehen, fonologiara eramaten du. Bigarren bide horri esker, elebidunak gai dira erabiltzen ari ez diren hizkuntzako hitzak haien esanahia jakin baino lehen baztertzeko. Hau da, nahikoa da hitzen doinua entzutea hizkuntza bati dagokion ala ez jakiteko, eta erabiltzen ari denarekin bat ez badator baztertzeko. Horren adierazle da, egindako esperientzian, elebidunen garuneko gune zehatzetan aktibitate gehiago azaltzea. Horretaz gain, bigarren bide hori erabiltzeak pentsarazten du lehenengoa inhibitu egiten dela. Horrela lortzen da, beraz, bi hizkuntzen arteko interferentziak ekiditea.