Disko optiko ezabagarria

1. irudia. Disko optiko ezabagarriaren ebakidura.

Bideo-diskoak oso arrakasta handiko hasierarik izan ez bazuen ere, bere etorkizuna bestelakoa dela dirudi. Baina oraingo honetan bideo-diskoan erreproduzitzeko erabiltzen den sistemaren kalitateari beste ezaugarri garrantzitsu bat erantsi zaio; ezabagarritasuna alegia.

Beraz disko optiko honek erreproduzitzeko ezezik, telebistako edo beste nonbaiteko irudiak grabatzeko ere balio izango du. Ezpairik gabe bideo-disko ezabagarria magnetoskopioarekin konkurrentzia zuzenean jarriko da merkaturatu eta berehala.

Hala ere, hasiera batetan disko optiko ezabagarriak, datuak eta dokumentuak (testuak, argazkiak etab.) metatzeko soilik izango dira erabilgarriak eta bigarren aldi batean irudi animatua metatzeko euskarri bihurtu ahal izango dira.

Dirudienez disko optiko ezabagarriek garrantzi handia izango dute merkatu elektronikoan hurrengo urteotan, zeren eta Xerox, RCA, Philips, Nippon Electric, TDK, Fuji, Sony eta beste enpresetan tankera honetako produktuak azkar garatzen ari bait dira.

Disko optiko ezabagarrian, bideo-diskoak informazioa metatzeko duen gaitasun handia eta zinta magnetikoaren ezabagarritasunezko ezaugarriak batu egiten dira. Batura hau lortzeko erabili diren materialak, Terbio/Burdina (Tb Fe) edo Gadolino/Terbio/Burdinazko (Gd Tb Fe) konbinatuak izan dira.

1982an SONYk garatutako disko ezabagarri batetan erabili zuten materiala, Terbio/Burdina/Kobaltozko (Tb Fe Co) konposatu bat izan zen. 30 cm diametroko disko honetan, 21x30 cm-ko era digitalean 40.000 irudi fisiko edo era analogikoan 35 minutuko programa graba daitezke.

Bideoko irudi animatuak oraingoz ez direla era digitalean grabatzen esan beharra dago; beharko litzatekeen informazio-jarioa maneiatuko lukeen grabatzailea, oraindik ez bait da guztiz garatu. Beraz bideo-informazioa, soinu-informazioa ez bezala, oraingoz era analogikoan soilik meta daiteke.

Disko ezabagarriaren barneko egitura 1. irudian erakusten da. Diskoaren ebakiduran ikusten denez, eragin optiko eta magnetikoekiko sentikorra den Tb/Fe/Co-zko geruza batez osatuta dago eta honen alde bakoitza beste babes-geruza gardenaz estalita dago. Guzti hau diskoaren azaleko material den substratu akriliko batetan murgilduta dago. Geruza sentikorrak eta babes-geruzek, launak izan ordez laserra gidatzeko balio izango duten erliebezko pistak osatzen dituzte. Pista bakoitzak 0,8 mikrako zabalera du eta bi pisten arteko tartea ere 0'8 mikrakoa da.

Grabaketa egiteko, Tb/Fe/Co-aren propietate magnetikoaz baliatzen da. Metatutako informazioaren dentsitatea handitzeko, magnetizazioa elkartzutki (eta ez horizontalki zinta magnetiko arruntean bezala) egiten da. Konposatu honen propietate nagusia, laserraren eraginez berotzean eta eremu magnetiko aldakor baten eraginpean egonik, magnetizazio-norantzaren inbertsioa uztea da. Beraz 500 Oersted-eko eremuan eta 4 mW-eko laserraren eraginpean egindako grabaketa, 1000 Oersted-eko eremu batez eta 5 mW-eko potentziaz ezaba daiteke magnetizazioaren norantza inbertituz.

Grabaketa irakurtzeko Kerr-en efektu optiko/magnetikoa erabiltzen da. Laser izpi baten argi polarizatua diskoaren pistara igortzen da eta argia, materialaren magnetizazio-norantzaren araberako angeluaz (+0'35° ala -0'35°), pistan isladatu egiten da.

Bideo-diskoaren kalitatea zinta magnetikoarena baino hobeagoa denez gero, azkeneko honek bere oraingo gailentasuna galduko duela nabari dago. Hala ere, zinta magnetikoa guztiz desagertzera iritsiko denik ez da oso probablea.

Disko optikoaren eta zinta magnetikoaren ezaugarriak konpara ditzagun. Informazio digitala metatzeko gaitasunari dagokionez, disko optikoak 40 milioi bit/cm ² meta dezake eta zinta magnetikoak aldiz 2 milioi bakarrik.

Bideozko informazio animatua era analogikoan metatuz (lehen esan dugunez honelako informazioa oraingoz era analogikoan soilik meta daiteke) bideo-disko trinkoak (12 cm diametrokoa) hogei minutuko programa har dezake edo bestela 16.000 kalitate oneko kolorezko argazki finko (bat pista bakoitzeko).

Metatutako informazioaren iraunkortasunari begiratuz gero, disko optikoa zinta magnetikoa baino askoz hobea gertatzen da berriro ere. Grabaketa, diskoan askoz egonkorragoa da eta istripuzko ezabaketaren arriskuak ia arbuiagarriak dira. Gainera laserra erabiltzean diskoaren gainazalarekin kontaktu fisikorik ez dago eta grabaketa eta irakurketa diskoaren higadurarik gabe gertatzen da.

Berrerabilpen posibilitateak, diskoan ia infinitu dira. SONY, MATUSHITA eta 3Mk, disko bakoitza, bere kalitatezko ezaugarriak aldatu gabe, milioi bat aldiz ezaba daitekela baieztatzen dute.

Informazioa bilatzeko unean ere, disko optikoa zinta magnetikoa baino egokiagoa da. Diskoan, aukeratutako zatia aurkitzeko, segundo batzuk nahikoa dira. Kasetean berriz, zinta igaro eraziz segundoak hamarka behar izaten dira.

Disko optiko ezabagarrien produkzioa, hiru formatu hauetan egingo da: 12 cm diametroko disko trinkotan eta 20 cm eta 30 cm diametroko diskotan. Dirudienez disko optikoarekin ez da gertatuko bideoa irakurtzeko sistemekin gertatu zena (hiru sistema ezberdin VHS, ß eta V2000 gauza bera egiteko). Soinua erreproduzitzeko erabiltzen diren disko trinko ez-ezabagarrientzat PHILIPSen sistema, mundu osoan onartu da standard bezala. Horregatik, auzoko dendan erosiko duzun edozein disko trinko edozein markatako edozein aparaturentzat egokia izango da. Disko optiko ezabagarriekin gauza bera gerta dadin espero dezagun.

Interes ekonomiko handiak direla medio, disko ezabagarriari buruzko ikerketa azkar garatzen ari da azken aldi honetan. Datozen urteotan produktu berri hau errealitate komertziala izango dela ziurtzat jotzen da, bai informatikarako eta bai bideo eta audiorako. Frantziako enpresa batek, Verbatin hain zuzen (Kodak-en filiala) disko termomagnetiko ezabagarria 1987.go hasieran komerzializatzeko asmoa duela jakinerazi du. Disko hau datuak gordetzeko erabiliko da eta 100 Megaiatako kapazitatea izango du. Daktilografiatutako 50.000 orrialdeen edukina alegia.

Bestalde Thomson eta Nakamichi-k antzeko disko bat produzitzeko akordioa egin dute. THOMSON-ek diskoa garatuko du eta Nakamichi-k grabatzaile-irakurtzaileak. Lehenengo prototipoak 1986.go bukaerarako prest egongo dira. Audiorako disko trinko ezabagarriak 5 orduko grabaketa-kapazitatea izango du eta disko berak bideorako, alde bakoitzeko, ordubeteko bideo eta audiozko programa baten grabaketa onartuko du.

Etorkizunean Disko optiko ezabagarriak mota guztietako informazioak metatzeko erabil litezke. Hortaz aparatu bakar batez bideoa, soinua eta datuak (software, irudi finkoak, etab...) grabatu eta irakur genitzake. Baina hau honela gerta dadin, normalizazioaren bidetik oraindik denbora luzez ibili beharra dago.

Grabaketa digitala

Soinu-informazioa bi eratara meta daiteke; era analogikoan eta era digitalean alegia. Era analogikoan, aldiune bakoitzean, seinaleak tarte bateko edozein balio har dezake. Beraz teorikoki, balio posibleen kopurua infinitua da. Era honetara grabatzean, anplifikagailuan eta grabatzailean seinaleari zarata (nahi ez den seinalea) gehitu egiten zaio.

Informazioa irakurtzean irakurgailuak, grabatuta dauden seinale guztiak jasotzen ditu; bai seinale ona eta bai zarata. Gero, seinalearen forma neurri batean aldatuz (distortsionatuz), anplifikatu egiten du eta azkenik soinu bihurtzen du.

Era digitalean, aldiune bakoitzean seinaleak aldez aurretik erabakitako bi balio desberdin bakarrik har ditzake. Seinalea grabatzeko, lehenengo anplifikatu egiten da eta gero era digitalera bihurtu bihurgailu analogiko/digital baten bidez.

Informazio digital hau, laser izpiz, disko optiko batean grabatu egiten da. Prozedura honetaz seinaleari zarata ere gehitu egiten zaio. Baina hala ere, laser izpiz informazioa irakurri ondoren, bihurgailu digital/analogikoa seinale ona berreraikitzeko gai da distortsioa eta zarata neurri handian alde batera utziz.

Hau honela, bihurgailuak bi balio jakinen artean bakarrik aukeratu behar duelako da, eta nahiz eta inpultsua distortsionatu eta zaratarekin nahastua izan, bata ala zeroa den bereiztu eta informazio osoa birsortu ondoren era analogikora bihur dezake.

Horregatik grabaketa digitalean hondo-zarata eta distortsioa, analogikoan baino askoz ere txikiagoak dira.