Artigo de entrada

1994/01/01 Nogeras, Itziar - Elhuyar Fundazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Irudiak/Soinuak

Este artigo de introdución á fotografía pretende dar inicio a unha nova sección dedicada a este tema.

É una afección moi estendida na actualidade.

Máis ou menos todos tivemos algunha cámara fotográfica nas nosas mans e todos sacamos algunha foto. Na actualidade non se require ningunha formación técnica ou artística. Con todo, moitas veces os resultados con só pulsar o botón non son os desexados e, sen dúbida, tomando conciencia do funcionamento da cámara, coñecendo certas normas artísticas e axudando á experiencia, estes resultados poderían mellorarse moito. Este é o obxectivo desta sección: axudar a mellorar estes resultados mediante a análise das nocións básicas da fotografía. Ou simplemente mergullarse no atractivo mundo da fotografía.

Francis Frith, Samuel Bourne, Lewis Carroll e Julie Cameron foron os encargados de sacar fotos (XIX. Na segunda metade do século XX), a actividade fotográfica era moi complexa. Esixía un traballo que non estaba preparado paira calquera cousa e desde o noso punto de vista dificilmente podemos pensar no que significaba sacar fotos daquela época. A emulsión fotográfica era de colodión húmido, que debía estenderse en láminas de vidro pouco antes da toma da foto (xa que a seca non era sensible á luz); inmediatamente despois da fotografía había que revelar as láminas; este proceso só podía realizarse nunha escuridade total (por tanto, había que levar una tenda negra que fose laboratorio); ademais, a cámara era extremadamente pesada. Por todo iso, a fotografía estivo en mans duns poucos ata que George Eastman fixo as súas achegas.

Desde entón, sacar fotos é cada vez máis fácil, debido aos avances técnicos.

Co paso do tempo, a fotografía converteuse nunha importante ferramenta científica e documental, así como nunha ferramenta creativa propia.

É difícil darse conta do que a fotografía abriu á nosa visión do mundo, que nos converteu en algo cotián.

A fotografía é o resultado da unión de dous fenómenos que non se relacionaron nun principio pero que se coñecen desde hai tempo: a cámara escura e o ennegrecimiento á luz dos sales de prata.

A cámara escura (cámara fotográfica en definitiva) baséase no principio de cámara escura. Nunha habitación escura con só un emocionado, si introdúcese a luz reflectida por obxectos alleos a ela, a imaxe destes obxectos fórmase ao revés na parede anterior. Coñécese antes da Idade Cristiá e utilizouse paira ver as eclipses solares e debuxalos despois.

Doutra banda, os alquimistas medievais coñecían una sustancia química que alteraba a súa tonalidade debido á luz. Chamouse “prata córneo” ao composto que nós chamamos cloruro de prata.

Thomas Wedgwood foi o primeiro en tentar conxugar estes dous fenómenos (cara a 1800). Obtivo imaxes en papel de nitrato de prata, pero non conseguiu consolidalas. Niepce foi o primeiro en conseguilo.

A fotografía é un proceso de conservación sustentable de imaxes nunha película e papel a través da luz e as sustancias químicas. A través de una cámara, una película ou lámina, una imaxe enfocada ponse á luz durante un tempo limitado, á que chega a luz que reflicte esa imaxe. Na fotografía en branco e negro, a película ou lámina está cuberta por unha emulsión de sales de prata. As partes da película ou lámina que chegaron á luz, despois de habelas nuns baños adecuados, se ennegrecidos con diferente intensidade dependendo da luz que lles chegou.

Desta forma obtense o negativo da imaxe e pódese imprimir de dúas formas: por contacto e por proxección. Dun modo ou outro, a luz que pasa en negativo chega ao papel cuberto por unha emulsión especial. Neste papel mostraranse claramente os tons escuros en negativo, xa que houbo menos luz pasada e viceversa, facendo positiva a imaxe que antes era negativa e acorde cos tons da imaxe da realidade. En fotografía a cor as películas teñen tres emulsiones, cada una delas sensible a unha cor básica (vermello, verde e azul).

O mundo é a materia prima da fotografía. Pero se ese mundo non fóra pola luz, non o veriamos, nin chegariamos ás películas das cámaras. Paira entender que é una foto, necesitamos entender que é a luz.

Esta luz branca procedente do sol está formada por ondas de diferentes lonxitudes que nos fan ver diferentes cores. Os corpos captan unhas ondas e reflicten outras. Por iso vemos cores diferentes. O obxecto branco reflicte toda a luz que lle vai e non capta nada. O negro capta toda a luz e non reflicte nada. O obxecto de cor vermella reflicte sobre todo a onda vermella do espectro.

O ollo capta a luz reflectida polos obxectos. Esta luz penetra pola pupila, a luz impresiona a retina situada no bordo oposto ao globo ocular, onde se forma a imaxe inversa dos obxectos. Esta información transmítese ao cerebro como un impulso nervioso. A cor e a intensidade da luz son as células denominadas conos e bastóns.

A cámara de fotos capta as imaxes moi parecidas ao ollo humano. A luz, atravesando a apertura do obxectivo, chega á película retina da cámara. Esta luz, do mesmo xeito que a do iris, pódese regular mediante un diafragma. O obxectivo está formado por lentes que, do mesmo xeito que as lentes do ollo, enfocan as imaxes, que tamén se forman ao revés.

Pero, aínda que estas similitudes son importantes, tamén hai diferenzas que hai que ter en conta para que non pensemos que hai moita diferenza entre o visto polos ollos e o visto pola cámara. A cámara non discrimina, recolle todo o que ten diante. Por iso, debemos tentar simplificalo para que a foto non resulte confusa e pesada. A cámara non enfoca por si mesma. Se todo o que miramos desde o visor aparécenos enfocado, a cámara só sacará o que está á distancia de enfoque. Por tanto, teremos que pór na cámara a distancia que nos interese.

A película aumenta o contraste, o que nos obriga a deixar escuros os pouco iluminados paira poder sacar as zonas iluminadas dunha imaxe, ou viceversa. A fotografía ten só dúas dimensións, sendo a imaxe plana. Paira poder obter a terceira dimensión deberase actuar coas liñas ou perspectiva dos compoñentes da figura e coa iluminación.

GEORGE EASTMAN. Industrial e inventor estadounidense (1854-1932). Logrou que a afección que estivera até entón en mans duns poucos, estendésese ao pobo. En 1880 comeza a fabricar láminas secas máis sensibles á luz que as de coloides húmidos. Pero a verdadeira revolución produciuse en 1885 coa invención da película rodada. Tres anos despois publicou a cámara portátil “kodac” que utilizaba a película envolta. Podíanse sacar 100 fotos e debíase enviar con cámara ao revelado. Un ano despois creou a cámara “Brownie”, que o propio usuario podía cargar e descargar. As fotografías obtidas eran redondas paira evitar que se notase o desenfoque das esquinas. NICEPHORE NIEPCE. Físico francés (1765-1833). Foi o primeiro que conseguiu consolidar químicamente a imaxe proxectada na cámara escura, converténdose no autor da primeira fotografía coñecida na historia (1827). Vese o tellado dunha casa e tardou oito horas en saír. Substituíu a prata por temas litográficos, cubrindo una placa de chumbo e zinc cun betún branco que se endurecía pola luz, deixando a imaxe reflectida. JACQUES LOUIS DAGUERRE. Inventor francés, de orixe vasca (1787 1851). Traballou xunto a Niepce. Acurtando a exposición iluminada a 20 minutos e cun equipo de máis de 50 kg, en 1837 obtivo a primeira foto da placa de cobre, denominada “dagerrotipo”. Uno dos erros era a imposibilidade de realizar copias. W.H. FOX TALBOT. Físico británico (1800-77). En 1839, en contraposición ao daguerrotipo, inventou o proceso dos “calotipos”. Reduciu o tempo de exposición, aínda que non alcanzou a calidade do francés. A el débese a invención do proceso negativo/positivo, que permitiu facer copias da mesma exposición e o traballo da imaxe xordeira. Considerouse como o pioneiro da fotografía moderna.