}

Litio-nukleoak konprimatuta

2001/03/08 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Tohoku-ko unibertsitateko fisikariek aldaketa bitxi bat eragin dute litio nukleo batean. Quark bat ordezkatuta, nukleoaren tamaina txikiagotzea lortu dute. Esperimentu xelebrea izateaz gain, partikulen arteko elkarrekintzak ikertzeko modu berria eskaintzen duen aukera da.

Litioa oso elementu arina da. Naturan ugariena litio-7 isotopoa da, hiru protoiz eta lau neutroiz osatutako nukleoa duena. Elektroiak ez ezik, protoiak eta neutroiak ere Pauliren esklusio-printzipioaren arabera banatzen dira energia-mailetan. Energia-maila bakoitzean ez dira inoiz espin bereko bi partikula sartzen. Partikula horien espin-momentuaren balioa +1/2 edo -1/2 soilik izan daiteke eta, beraz, maila birekin betez gero, hirugarren partikula batek hurrengo energia-mailan sartu behar izaten du. Horrela energia-maila txikia dutenak dira lehen betetzen direnak. Gainera, fisikoki, energia txikiko mailak nukleoaren muinean kokatzen dira.

Litio-7 isotopoaren lauu neutroiekin hala gertatzen da eta bi energia-mailatan banatuta daude. Tohoku-ko unibertsitateko laborategian kanpoaldeko neutroiaren izaera aldatzea erabaki dute. Neutroiak quarkez osatuta daude. Zientzialariek quark horietako bat beste quark-mota batez ordezkatu dute. Ondorioz, neutroia lambda partikula bilakatu dute. Litio-7 isotopoa zena "litio-6+L" bihurtu dute. Baina lambda partikula ez da neutroiekin batera Pauliren printzipioan sartzen. Izan ere, partikula berria ez da kanpo-geruzan kokatzen eta, horregatik, nukleoa "konprimitu egiten da".

Partikulen fisika tratatzeko eta nukleoen barruko elkarrekintzak aztertzeko modu berria da.

Gai honi buruzko eduki gehiago

Elhuyarrek garatutako teknologia