Os mares son axentes térmicos naturais

1990/09/01 Aizpurua Sarasola, Joxerra Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Klima
• Ozeanografia

Os percorridos dos ventos son moi coñecidos.

O Sol non golpea todos os lugares da Terra por igual. Mentres os raios do sol chegan verticalmente ao ecuador e aos trópicos, chegan aos polos transversalmente. Por tanto, a enerxía recibida é diferente nuns lugares e noutros. Por iso, o ecuador e os trópicos son cálidos e os polos fríos. A calor normalmente esténdese desde as latitudes baixas cara aos polos e o frío fai o camiño inverso. Cando o aire frío dos polos atópase en latitudes medias co aire quente dos trópicos, prodúcese un clima tépedo.

Pero os ventos non son os únicos transportadores de calor e frío. Son mares tan importantes como os ventos. Por tanto, os principais axentes do clima son os movementos de aire e auga.

Os servizos meteorolóxicos coñecen moi ben os movementos de aire, pero non ocorre o mesmo coas correntes mariñas. As correntes mariñas só se coñecen superficialmente.

Con todo, investigadores internacionais están dispostos a abordar este tema e puxeron en marcha un xigantesco programa de investigación respecto diso. Este programa ten una duración de dez anos e ten como obxectivo obter un modelo informático dos tráficos de todos os mares terrestres.

Existen dúas correntes mariñas principais: a de fondo e a de superficie.

En 1992 lanzarase o satélite “Topex-Poseidon”. A súa misión será proporcionar datos sobre correntes mariñas.

A auga arrefriada nos polos é de alta densidade, polo que se despraza progresivamente ao fondo mariño. O maior afundimento prodúcese no Polo sur, sobre todo nos mares de Ross e Weddel. As augas que se afunden nestes dous mares esténdense á maior parte dos fondos oceánicos. No Polo norte dáse un fenómeno similar. A auga fría afúndese, pero ao non ser tan fría como a afundida no Polo sur, queda sobre as augas de alí.

Por tanto, no fondo mariño existen principalmente dúas correntes: o que vai desde o Polo norte cara ao Polo sur e o que vai desde o Polo sur cara ao Polo norte. Estas augas son moi oxigenadas e teñen moito alimento.

O tráfico superficial é moito máis rápido que o de fondo. Os ventos afectan directamente a este tráfico, pero tamén á rotación da Terra. Debido á rotación da Terra, a auga vira no hemisferio norte no sentido das agullas do reloxo e no hemisferio sur en sentido contrario. O movemento das augas entre os trópicos é paralelo ao ecuador. As correntes mariñas son moito máis estables que as correntes de vento. A inercia de grandes cantidades de auga fai que os cambios sexan moi difíciles. Isto prodúcese sobre todo en latitudes medias, con maiores variacións ao redor do ecuador. En xeral, podemos dicir que en latitudes medias a auga fría e a auga quente atópanse entre si e que as correntes e turbulencias así xeradas son moi estables.

Nas rexións tropicais o cambio de dirección das correntes de auga é máis normal e obsérvanse efectos meteorolóxicos. O monzón que aparece no Océano Índico e o fenómeno coñecido como “O Neno” que aparece no mar adxacente ao Perú son os principais exemplos. Segundo os meteorólogos, cando se produciron cambios na circulación dos océanos tropicais, o tempo mundial ha estado directamente afectado por estes cambios. Durante os anos 1982-1983 prodúcense cambios nas correntes mariñas. Naquela época, mentres que no leste dos EEUU había un tempo tépedo, no oeste houbo inundacións e seca no norte. Houbo inundacións en Perú e Ecuador e seca en África.

Os especialistas afirman que as previsións meteorolóxicas (até agora) non poden realizarse a máis de 10 días, xa que os modelos que se utilizan actualmente son modelos atmosféricos. A introdución das correntes mariñas no modelo supón a ampliación dos períodos de previsión. Por tanto, ademais dos meses, as previsións poderanse facer tamén paira os anos, e poderase saber si vai realizar un verán cálido ou chuvioso e un inverno duro ou brando. Pero aínda queda moito por facer, porque ademais de coñecer as correntes mariñas, hai que establecer as súas relacións co tempo e a meteorología.

O clima terrestre non é estable. As xeadas e os períodos de tempo até a conxelación foron até agora imprevistos. Estudos recentes móstrannos cambios nas correntes mariñas de diferentes épocas. Durante as xeadas os xeos descenden de latitude. As augas mariñas frías de Noruega, actualmente situadas baixo as cálidas augas do Atlántico Norte, emerxen e descenden en latitude. En consecuencia, a superficie do Atlántico Norte faise máis fría e a temperatura europea diminúe.

Por outra banda, o aumento da concentración de gas de carbono pode provocar un aumento da temperatura. Pero tamén neste caso, o analizado baséase no modelo atmosférico e non hai indicios de alteración das correntes mariñas.

INFLUENCIA DA ROTACIÓN DA TERRA E DO VENTO NAS CORRENTES DE AUGA

A dirección de máxima velocidade da auga nunha corrente de auga forma un ángulo de 45 coa do aire. A medida que a profundidade aumenta, a velocidade da corrente diminúe e a dirección (no hemisferio norte) xira cara á dereita.

Segundo as leis da mecánica, a rotación da Terra crea una forza suplementaria sobre todo corpo en movemento, a forza de Coriolis. Esta forza fai que os movementos de auga desvíense cara á dereita no hemisferio norte e cara á esquerda no sur. Isto pode demostralo calquera persoa no lavabo da súa casa cando a auga se baleira en forma de remolino. Mentres que no hemisferio norte o remolino é o sentido das agullas do reloxo, no hemisferio sur é o contrario.

É difícil medir a influencia dos ventos nas correntes de auga. Neste campo séguese a teoría de Eckman. Segundo esta teoría, a velocidade máxima do movemento da auga está na superficie do mar e a dirección da corrente desvíase 45º (á dereita no hemisferio norte) respecto da dirección do vento. Canto máis abaixo atópase a superficie mariña, a velocidade da corrente de auga é cada vez menor e a dirección desvíase cada vez máis (cara á dereita no hemisferio norte e cara á esquerda no hemisferio sur).