}

O décimo planeta. Un mundo que superou a fronteira de Plutón

2004/04/18 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Vírono en novembro. Alí, lonxe, moi lonxe, atoparon un mundo que até agora non se detectou cun dos telescopios que hai no monte Pombal de California. Era difícil dicir que era. Claro, estando tan lonxe e movéndoo tan lentamente, como se pode adiviñar que é o puntiño que viron na pantalla do telescopio?
Sedna foi detectada por primeira vez cun telescopio de montaña Pombal.

Á súa vista, os astrónomos alegráronse. 2003 Chamáronlle VB 12 (en realidade é una forma de clasificar máis que un nome). Inventado o nome, iniciáronse as medicións, pero paira dispor de datos fiables era necesario saber como se movía o novo mundo exactamente. Una medida destas características require moita paciencia.

Finalmente, os astrónomos publicaron os primeiros resultados: 2003 VB 12 é un plutino, é dicir, un asteroide na mesma órbita de Plutón ou preto del, o que significa que os astrónomos concluíron que o mundo non ten a materia suficiente paira ser planeta.

Non é un resultado estraño; hai tempo descubriuse que nas proximidades de Plutón hai un "cinto" de asteroides no que hai moitos asteroides en órbita ao redor do Sol. A isto chámaselle o cinto de Kuiper e ás veces considerouse que Plutón é de alí. Pero Plutón non é asteroide, non? Sempre foi o planeta paira nós… Si, e paira nós, pór patas para arriba a 'planicie' de Plutón sería un cambio demasiado grande.

Á marxe de Plutón, o asteroide máis grande do cinto de Kuiper é Quaoar. Perdón, era Quaoar. Así o dicían os astrónomos. O asteroide 2003 VB12 que acababan de atopar parecía máis grande que o Quaoar. Moi interesante.

Foron necesarias máis observacións paira poder obter os datos do asteroide 2003 VB 12. Un dos primeiros traballos paira un astrónomo é o cálculo da órbita do asteroide. Da órbita dun astro pódese extraer moita información importante, entre outras cousas pódese calcular a masa e o tamaño.

Do mesmo xeito que Urano, Neptuno e Plutón, Sedna non se ve a primeira ollada.

E, ademais da masa e o tamaño, da órbita salgue outro dato non obvio: pódese saber si está ou non no sistema solar. Á fin e ao cabo, os astrónomos viron un punto de luz nunha foto e cegáronse, xa que nas fotos antigas da mesma parte do espazo non hai ese punto. Pero, que é ese punto? Ten órbita ao redor do Sol?

Se se trata dun astro dentro do Sistema Solar verase desprazado a unha velocidade mínima. Por iso non aparece neste caso en fotografías anteriores. Pero pode aparecer en fotos doutro lado do espazo, é dicir, se se pode seguir o movemento se se fixeron fotos adecuadas en anos anteriores. E fixéronos.

Os astrónomos buscaron nas fotos de 2001 e atoparon o asteroide 2003 VB12. Ao parecer, non se deron conta porque estaban a buscar algo nesas fotos cheas de puntos luminosos. Con todo, conseguiron coñecer a traxectoria do asteroide durante os dous últimos anos.

Con todo, este percorrido non correspondía a un asteroide, polo menos a un asteroide no cinto de Kuiper. Volveron facer os cálculos, lanzaron novas hipóteses e anunciaron que pode ser un planeta moi afastado. Non están completamente seguros, pero pode ser.

Plutón (á esquerda) e a súa lúa están moi lonxe do Caronte. Esta é una das mellores imaxes que temos.

Novo planeta! E no sistema solar! Una noticia así, non só paira un astrónomo, senón tamén paira o afeccionado da rúa. Esta noticia cambia de nove a dez a lista de planetas. Una das cousas que había que facer era inventarse un sustantivo. Un planeta non pode chamarse 2003 VB 12!

Todos os demais planetas, e as lúas que os rodean, teñen nomes serios. A maioría ten nomes de deuses romanos ou gregos: Marte, Júpiter, Mercurio, Saturno, Urano, Neptuno, Titán, Ceres (asteroide), Europa, Io, etc. Nesta ocasión, os astrónomos decidiron utilizar o nome dunha deusa dos inuit: Sedna. Sedna é a deusa do mar que vive alí nas profundas e escuras augas do mar. O novo planeta atópase na zona profunda e escura do espazo, polo que pode considerarse como una deusa. Un planeta merece ese nome, non?

Pero, é o planeta? Ou un asteroide citrin? Debían confirmar. Había que saber máis. Volveuse a estudar o novo planeta.

O planeta Sedna é menor que Plutón, cun diámetro inferior a 1.700 quilómetros. E ten una órbita moi elíptica, como Plutón. En moitas cousas é como Plutón. Pero iso non significa necesariamente que sexa planeta.

Os telescopios seguiron a órbita de Sedna con imaxes tomadas en anos anteriores.

Si, Plutón considerámolo un planeta, pero o facemos polo patrimonio cultural. Plutón é moi especial respecto dos planetas da contorna. Non é un planeta xigante feito con gas nin ten órbitas como elas, xa que ás veces está máis lonxe do Sol que Neptuno, pero outras veces máis cerca. Que clase de planeta é iso? Posiblemente Plutón non se formou o planeta, senón que era o asteroide do cinto de Kuiper e, por algo, fuxiu de alí. Non sabemos.

A sedna tamén é un caso moi raro. Que é o planeta ou o asteroide? Varios científicos propoñen que a famosa Sedna é planetoide. Pero, entón, Plutón tamén é planetoide?

Publicado en 7K.

Gai honi buruzko eduki gehiago

Elhuyarrek garatutako teknologia