O debate segue nos tellados

2010/01/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Osasuna
• Fisika
• Telekomunikazioak

(Foto: Eider Carton)

Aínda que as medidas de seguridade das antenas de telefonía non son suficientes paira algunhas persoas, segundo os físicos non hai perigo

En agosto do ano pasado, o ICNIRP confirmou que os criterios de protección fronte ás radiacións non ionizantes son os adecuados. De feito, en Europa as normativas sobre antenas de telefonía móbil e similares baséanse nas recomendacións desta comisión. Con todo, hai persoas que consideran que estas medidas non son suficientes. Con todo, os físicos creen que non hai razón paira pensar.

ICNIRP é a Comisión Internacional paira a protección contra a radiación non ionizante. Está formado por científicos independentes de diferentes campos: médicos, dermatólogos, epidemiólogos, biólogos, fotobiólogos, fisiólogos, físicos, enxeñeiros de electricidade e expertos en dosimetría. Entre outros, encárganse de determinar os límites de seguridade das fontes de radiación de baixa frecuencia.

De feito, ICNIRP decidiu en 1998 eses límites máximos. Por exemplo, a unha frecuencia de 900 MHz (frecuencia habitual en telefonía móbil) propúxose una densidade de potencia máxima de 450 ?W/cm2. Estas limitacións son recomendacións e paira a súa implantación analizáronse todas as investigacións realizadas até o momento, co fin de comprobar o valor dos organismos vivos que mostraban algún efecto. Pois ben, ICNIRP decidiu que os límites máximos fosen 50 veces inferiores a eses valores.

As recomendacións do ICNIRP contaron co visto e prace da Organización Mundial da Saúde e das principais organizacións internacionais no ámbito da física e a enxeñaría, nas que se basearon os responsables dos países da Unión Europea na elaboración de lexislacións. Nalgúns países utilízanse os mesmos valores nas normativas e noutros se limitan aínda máis, como Italia, Suíza e Rusia. Mesmo dentro dalgúns países, nalgunhas comunidades, os valores máximos son inferiores aos fixados polo Goberno. En España, por exemplo, a densidade de potencia máxima autorizada na Comunidade de Castela-A Mancha é de 10 ?W/cm2.

Paira aqueles que cuestionan a suficiencia das medidas de seguridade, a existencia deste tipo de diferenzas nas normativas dun e outro tipo expón a dúbida de que o feito de que as recomendacións que sustentan as normas sexan tan antigas, acentúa esta dúbida.

Con todo, ICNIRP revisou as investigacións levadas a cabo desde entón e non atopou ningunha razón paira cambiar as recomendacións, afirmando que as ratifica o pasado mes de agosto.

Por outra banda, as medicións realizadas sobre as antenas de telefonía móbil mostran que a densidade de potencia emitida é moi inferior á máxima establecida. Así, segundo datos do Ministerio de Industria español, en 2007 mediuse o maior valor na Comunidade de Madrid, alcanzando os 2,32 ?W/cm2, moi por baixo do límite máximo establecido (450 ?W/cm2) (193,9 veces menor).

Hai quen pide que as antenas se poñan no monte, lonxe do pobo. Pero canto máis afastados estean, máis potencia teñen que ter. Ed. : Valentín Gómez.

En Euskal Herria, en todas as medicións que se realizaron, os valores recolleitos han quedado moi lonxe dos límites legais. Así nolo confirmaron Nerea Zabala e Joseba Zubia, profesores do Departamento de Electricidade e Electrónica da UPV/EHU e do Departamento de Electrónica e Telecomunicacións respectivamente.

Ademais, Zabala non cre que a radiación emitida polas antenas poida ser nociva. Segundo el, as radiacións que utilizan os móbiles e os sistemas sen cable teñen pouca enerxía, polo que non teñen perigo. E engade, "pola contra, a partir do ultravioleta teñen moita enerxía, son ionizantes e teñen a capacidade de causar dano". Así pois, parece paradoxal que a xente se preocupe máis pola radiación que emiten as antenas que pola que emite o Sol.

Joseba Zubia está de acordo con Zabala e manifesta con firmeza a súa postura. "Eu participei en mesas redondas e debates dando a miña opinión sobre o que sei e o que vexo. Se as antenas mostrásenme algunha proba clara, non tería ningún problema en pedir que se eliminen as antenas ou que se afiasen as medidas de seguridade. Pero de momento todas as probas demostran o contrario, que non son perigosas paira a saúde".

Nestas mesas redondas dáse conta de que a xente ten falsas crenzas. Por exemplo, moitos piden que as antenas se instalen fose do pobo. "A pregunta é: Pódense pór no monte? E a resposta é: Si. Pero, hai que colocalos? Pois a resposta é que non." E é que si se colocan lonxe, deberían ter máis potencia. Por tanto, a Ponte propón a instalación de pequenas antenas ao redor dun watt, co fin de que a cobertura e os niveis de sinal sexan similares en todos os lugares. É partidario de seguir investigando nesta liña.

Doutra banda, sorpréndelle que algunhas persoas teñan tanto medo ás antenas e, con todo, utilicen o móbil, xa que "a través dos teléfonos reciben máis radiación que as antenas. E pon o exemplo de que un móbil pode emitir una potencia dun watt e o que fala ten pegado ao oído, mentres que una antena pode conter 20 watts, pero a unha persoa a 10 metros só lle chegarán 0,2 watts.

Volvendo ás antenas, a Ponte tamén ten una sólida opinión sobre estudos epidemiolóxicos que relacionan o número de antenas con casos de cancro. "Son como a investigación das cascudas: a medida que se van quitando as patas, as cascudas vólvense xordas, xa que cando se lles chama non van ao investigador. Pois esas conclusións son erróneas". E segue: "se se relaciona o número de preservativos cos casos de cancro, tamén se deduciría que teñen relación directa. Eu probei con zapatos e salgue".

Nanoantenas de ouro: transmisión de datos en luz visible

Os enxeñeiros están a utilizar cada vez máis frecuencias de radio paira transmitir máis datos en menos tempo. Hai uns anos, os científicos demostraron que era posible transmitir datos a frecuencias superiores ás ondas de radio, as de luz visible. Con todo, o principal problema é o tamaño das antenas.

Hans-jürgen Eisler e Mathias Wissert, investigadores do Instituto de Tecnoloxía Karlsruhe, desenvolveron un método paira a fabricación de nanoantenas. Ed. : LTI.

As antenas dipolo son a clave da comunicación entre emisor e receptor. E para que a comunicación sexa efectiva, o ideal é que o tamaño da antena sexa a metade da lonxitude de onda. Por tanto, nas frecuencias da luz visible serían necesarias nanoantenas. Por exemplo, a frecuencia da luz amarela é de 500.000 GHz e ten una lonxitude de onda de 600 nm. Así, a antena debería medir un máximo de 350 nm.

Imaxe dunha nanoantena ao microscopio. As cores mostran distintas frecuencias de transmisión. Ed. : LTI.

A realización de antenas desta medida é moi difícil. Agora, no Instituto Alemán de Tecnoloxía Karlsruhe, utilizando a litografía por feixes de electróns, conseguiron fabricar antenas de ouro de menos de 100 nm. As nanoantenas de ouro funcionan como as de radio, pero son 10 millóns de veces menores que elas (as de radio miden ao redor dun metro) e a súa frecuencia é un millón de veces maior que a de radio (100.000 GHz fronte a 100 MHz).

Esta frecuencia permite una modulación moi rápida do sinal, o que permite una transmisión moi rápida de moitos datos. Segundo os investigadores, a transmisión de datos pode ser 10.000 veces máis rápida e consumiría menos enerxía. Ademais, ninguén pon en dúbida que a luz visible non é perigosa paira as persoas nin paira os animais e as plantas.