Dieta paira combater a diabetes

2004/01/01 Lorenzo, Arantza | Uranga, Ane Miren Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Dietetika/Elikagaiak

Que é a glicosa?

A glicosa é un monosacárido simple. Como consecuencia da calor ou a dixestión, o almidón e a sacarosa quedan libres na hidrólisis, proceso que se produce no intestino e no que a glicosa pasa ao sangue. A glicosa é a comida das células de todo o corpo, pero sobre todo das células do cerebro, que son o seu único alimento.

A hormona de insulina que se produce na área é imprescindible para que a glicosa en sangue pase ás células dos tecidos. Si hai máis glicosa da necesaria en sangue, é dicir, en caso de hiperglucemia, a insulina é a encargada de almacenala en forma de glucógeno en fígado e músculos. Con todo, na diabetes tipo 2, aínda que haxa todos os elementos necesarios paira o correcto desempeño do traballo, a glicosa non pode pasar do sangue ás células. En consecuencia, as células non obteñen os nutrientes necesarios e o diabético sente fame. Nestes casos, basta con baixar ao peso adecuado para que os niveis de glicosa en sangue recupérense.

Síntomas da diabetes

A diabetes tipo 2 adóitase detectar cunha simple análise de sangue, xa que o índice de glicosa en sangue é alto. Con todo, existen una serie de síntomas que axudan a tomar a decisión de realizar unha análise de sangue, talles como perdas bruscas de peso, sede, fame, cetosis e presenza de glicosa nos ouriños. Una vez coñecida, a adopción de medidas é fundamental paira evitar crise de hipoglucemia ou hiperglucemia e, fundamentalmente, problemas cardíacos, renais e visuais.

A Organización Mundial da Saúde está bastante preocupada polo aumento da diabetes. A organización estima que en 2005 haberá 300 millóns de persoas diabéticas no mundo. Parece que este aumento está directamente influenciado polos hábitos alimenticios e polo escaso exercicio físico dos países desenvolvidos. Con todo, segundo os últimos estudos, a sacarosa (azucre branco) é una responsabilidade do carbohidrato simple. Ademais, a diabetes ten un compoñente xenético e si algún dos nosos predecesores ten problemas de diabetes, nós tamén temos máis posibilidades de selo.

As persoas con problemas de diabetes deben realizar una dieta especial paira controlar os niveis de glicosa en sangue, pero ao mesmo tempo deben prestar especial atención ao nivel de graxa en sangue e á presión arterial. De feito, na última conferencia sobre diabetes os expertos destacaron a importancia de controlar as graxas. En consecuencia, débese seguir una dieta estrita paira evitar problemas de glicosa, colesterol e triglicéridos.

Hai que ter moi coidado cos hidratos de carbono que se absorben facilmente, como o azucre branco, o mel, os doces, os turróns, as mazapanes, os pasteis, os bizcochos, o ketchup… xa que estes alimentos elevan rapidamente os niveis de glicosa en sangue despois de comer e os grandes incrementos bruscos son perigosos. Paira medir este dato utilízase un novo concepto, o índice glucémico. O índice glucémico indica o aumento de glicosa en sangue que produce una determinada comida en comparación coa do pan.

Os alimentos anteriormente mencionados presentan un alto índice glucémico, polo que deben tomarse con moderación. Pola súa banda, os legumes e os cereais integrais presentan un baixo índice glucémico, xa que conteñen carbohidratos complexos e outros ingredientes como a fibra. A fibra actúa de dúas maneiras. Por unha banda, dificulta a absorción intestinal de glicosa e graxas, polo que a glicosa absórbese lentamente, a glicosa en sangue sobe lentamente e garántese a glicosa durante unhas horas. Doutra banda, transporta algo de glicosa fose do corpo con el. Ademais de fibra, legumes e cereais integrais, tamén hai froita e verdura.

Tendo en conta todas estas consideracións, a dieta do diabético debe ter as seguintes características:

• As comidas diarias repartiranse en cinco comidas respectando, na medida do posible, os horarios e as cantidades.
• Non comer nada fóra das comidas, moito menos comida con azucre ou mel. Cando o ventre está baleiro, a sacarosa provoca un aumento brusco da insulina, mentres que se se toma xunto con outros alimentos, a subida é moito máis lenta.
• Non tomar nunca bebidas que conteñan alcol ou azucre.
• Consumir pouca comida con graxas saturadas.
• Comer amodo, masticar ben.
• Non termines as comidas doces, xa que antes te almorzarás.

Por último, paira os diabéticos é de gran axuda facer un pouco de exercicio diario, por exemplo, camiñar media hora ao día mellora considerablemente os niveis de glicosa en sangue.

A fructosa, xunto coa glicosa e a galactosa, é un do tres monosacáridos simples que se coñecen, pero goza máis que os demais. Por iso, e dado que aumenta máis lentamente o nivel de glucemia en sangue, é o ingrediente principal dos alimentos especiais que se venden paira diabéticos, que substitúen á sacarosa tradicional. Son abundantes os produtos que conteñen fructosa, como galletas, chocolates, turróns, mazapanes, tortas... e a publicidade di que estes alimentos se poden comer todo o que queiras.

Pero a realidade é outra. Coa escusa da fructosa, estes alimentos especiais non se poden consumir tanto como se desexe, xa que por unha banda están influenciados polos niveis de glicosa en sangue e por outro, teñen una gran capacidade de aumento de graxa en sangue. Incrementan os niveis de ldl-colesterol (colesterol malo) e de triglicéridos. Por tanto, os diabéticos deben extremar as precaucións nos alimentos ricos en glicosa e fructosa.

Á marxe destes alimentos especiais, as froitas e hortalizas teñen fructosa propia. A cantidade media de fructosa presente na froita oscila entre o 1 e o 7%, polo que os diabéticos poden tomar un máximo de dúas pezas de froita ao día, excepto a uva, que nunca poden tomalas. Por exemplo, o mel é un 40% fructosa paira ser una referencia. Con todo, a cantidade de fructosa varía en función da madurez da froita. A medida que a froita vai madurando, o almidón se hidroliza. En consecuencia, a fructosa é máis libre e máis doce.

A fructosa absórbese no intestino sen ser transformada. Despois, no fígado, transfórmase en glicosa para que as células dos tecidos poidan ser utilizadas, xa que o corpo non ten medios paira utilizar a fructosa.