Vista desde o espazo?
2003/01/01 Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Os números parecen indicar que aos astronautas gústalles máis fotografar que aos turistas xaponeses. Xa saíron máis de 400.000. O 85% das fotografías corresponden á Terra, mentres que no resto móstranse os traballos realizados polos astronautas fose dos vehículos ou dentro da cabina.
Non sacaron tantas fotos durante os dous anos de funcionamento da Estación Espacial Internacional (NEE). A principios dos anos 60, os astronautas estadounidenses empezaron a fotografar a Terra xunto ás misións de Mercury. Axiña que como se puido, as misións de Mercury foron as primeiras lideradas pola NASA.
Na actualidade, a Estación Espacial Internacional é a principal fonte fotográfica. De feito, un dos deberes dos astronautas que traballan nel é sacar fotos. Este traballo, misión ou proxecto denomínase Crew Earth Observation e é xestionado polo centro espacial Johnson da NASA. Desde alí xestiónanse todos os astronautas, non só os estadounidenses. As fotos están dispoñibles gratuitamente en internet en http://eol.jsc.nasa.gov/sseop/.
A fotografía é una investigación
A terra ten que ser especial desde os 350 quilómetros e os astronautas gozarán desa visión, pero a fotografía é un traballo primeiro de nada. Por iso, a fotografía é una das materias do programa de adestramento. Fotografía e xeoloxía, ecoloxía, xeografía, meteorología, oceanografía... Teñen que aprender de todo paira logo poder distinguir o que están a ver desde o espazo. Normalmente adestran paira buscar cousas inusuais, como a luz do sol, a luz reflectida no océano mostra correntes mariñas e illas que non ven doutra maneira. Esta capacidade de ver acontecementos extraordinarios achega valor engadido ao traballo realizado polos astronautas. Valor engadido respecto ao traballo que realizan os satélites.
Hoxe en día, os satélites son os máis utilizados paira fotografar a Terra, pero os satélites son máquinas e contrólanse a distancia. Por tanto, a pesar de ser bos na execución dos traballos previstos, ofrecen poucas posibilidades de improvisación. Os astronautas, pola súa banda, poden improvisar todo o que queiran e sacarlle una foto cando lles chama a atención. Poden aproveitar as estreas entre nubes, cambiar rapidamente os obxectivos da máquina e facer un seguimento das curiosidades espaciais ou terrestres.
Ademais da capacidade de reacción rápida e improvisación, as fotos dos astronautas son especiais porque poden xogar con perspectiva. A maioría dos satélites están orientados cara abaixo, é dicir, observan a Terra sen ángulos. Ou cun ángulo fixo. Os astronautas, en cambio, só teñen que mover as mans paira cambiar o ángulo entre a cámara e a Terra. E o ángulo é importante paira detectar certos fenómenos atmosféricos.
Por exemplo, as fotografías que mostran o horizonte mostran máis concentrados os aerosois e as néboas e fan visible o po que non detectan os sensores dos satélites. Pola súa banda, as fotografías realizadas ao horizonte durante a saída ou posta do sol permiten observar as capas atmosféricas e detectar variacións.
Estas características fan que os investigadores aprecien moito as fotos dos astronautas e transmitan decenas de peticións cada semana. Os astronautas improvisan moito, pero a improvisación non é lei. En canto á Estación Espacial Internacional, debido ao escaso tempo dos astronautas durante a fase de construción, decidiuse limitar de momento os temas de investigación a sete: deltas, arrecifes coralinos, contaminación urbana, grandes inundacións e secas, glaciares, fallas nos límites das placas tectónicas e formacións xeolóxicas singulares como os grandes cráteres.
Con 10 minutos os astronautas adoitan bastar paira realizar estes traballos todos os días, aínda que os maiores da Terra saben que lles dá moito máis tempo mirando pola xanela. Pero non o fan porque saben que é una boa terapia paira facer fronte ao peche, e una fonte de descubrimento inesperado.
En 1994, por exemplo, a tripulación do transbordador espacial Columbia viu una rara bruma sobre o mar Caribe. Fixeron fotos, enviáronas á Terra e recibiron una resposta sorprendente: a bruma era una xigantesca nube de po procedente de África. Até entón, a ninguén se lle ocorreu que as nubes de po podían atravesar o Océano Atlántico, e ao tratarse de nubes finas, os satélites nunca as detectaron.
Desde entón descubriuse que as tormentas de area no Sahara provocan que cada verán as nubes de po cheguen a América, xunto cos microbios e alérgenos. E que estas nubes son as responsables da marea vermella que mata o golfo de México a numerosos peixes, mariscos, mamíferos mariños e aves. Xunto ao po, o ferro chega ao mar e, nestas condicións, as algas tóxicas multiplícanse notablemente.
Testemuño gráfico dos anos de actividade humana
Á marxe dos achados significativos, o traballo dos astronautas de 30 anos é moi útil paira ver como a actividade humana distorsiona a Terra, entre outras cousas porque dá a medida do crecemento urbano e a deforestación. Dado que moitas cidades, arrecifes coralinos ou glaciares seguiron durante anos, pódese observar de forma moi gráfica a variación da Terra nos últimos 30 anos.
Un bo exemplo é o delta do Río Amarelo de China. O Río Amarelo foi transformado polo home durante miles de anos, pero nos últimos trece anos, debido ás secas, apenas chega á auga e sufriu grandes cambios de tamaño. De 1989 a 1995 creceu 400 quilómetros cadrados, despois perdeu a metade da superficie gañada en dous anos e desde 1997 volveu crecer 100 quilómetros cadrados. Os avatares do Río Amarelo seguíronse durante anos desde o transbordador espacial e desde hai dous anos desde a Estación Espacial Internacional. Paira iso, os astronautas teñen una xanela moi especial na parte superior, a xanela do módulo Destiny.
A xanela do módulo Destiny, a máis apreciada de todas
O módulo Destiny foi engadido pola NASA en 2001. Trátase dun módulo preparado paira investigacións científicas, pero tamén é o lugar máis apropiado paira o lecer, xa que desde alí ven as mellores vistas da Terra. Os astronautas din que se poden achegar e baixar á xanela porque parece que a xanela non ten cristal.
A xanela, do mesmo xeito que a das casas, é de vidro, pero da mesma calidade que as lentes dos telescopios, é dicir, transmite o 98,5% da luz visible que toca sobre ela, sen distorsiones. Isto significa que mirando por detrás do cristal cun telescopio, as estrelas ven transparentes. Pola xanela da casa, os que ven ben a ollo convértense en manchas borrosas de cores desde o telescopio.
Con este tipo de xanelas e gran habilidade, os astronautas sacaron fotografías de moi boa calidade desde a Estación Espacial Internacional. Nalgúns casos foron capaces de realizar fotografías cunha resolución de entre 6 e 8 metros, é dicir, separables dos autobuses.
Os satélites comerciais, pola súa banda, ofrecen una resolución de entre 10 e 25 metros que permite diferenciar edificios e rúas.
En calquera caso, prevese utilizar a xanela de Destiny paira algo máis que paira facer fotos. En xuño deste ano, cun ano de atraso, lanzarase a estrutura denominada coas siglas WORF, T hei Windows Observational Research Facility. En definitiva, o WORF é a infraestrutura que permite instalar sensores e computadores na xanela.
Una infraestrutura deste tipo permite utilizar no espazo os sensores utilizados na propia Terra, xa que ao estar dentro da estación, non deben deseñarse paira facer fronte ás duras condicións do espazo. Ademais, a configuración dos instrumentos será facilmente modificable manualmente e, en caso de ser necesario a súa reparación ou calibración, será enviada á Terra. Traballar así é moito máis cómodo e rendible que meter os sensores nos satélites e controlalos a distancia.
O sistema WORF será utilizado por primeira vez polos alumnos. De feito, dentro do proxecto ISS EarthKAM, os alumnos estadounidenses de ciclos medios poden controlar una cámara instalada na xanela de Destiny. Controlan a cámara desde a clase e poden sacar a foto que desexen paira analizala en clase. O proxecto comezou en 1996 co transbordador, entón chamado Kidsat, e foi proseguido na Estación Espacial Internacional. As fotos dos alumnos poden verse en http://www.earthkam.ucsd.edu.
As do espazo son fotos normais?
Polo que se ve, non se pode dicir que sexan normais, pero os medios técnicos son os mesmos que se utilizan na Terra. Na Estación Espacial Internacional dispoñen de gravadores de vídeo como os terrestres, cámaras dixitais e cámaras de 35 e 70 mm. En canto ás películas, a maioría das fotografías son de cor. Nalgunhas misións utilizáronse películas de cores que detectan luz infravermella e en branco e negro fixéronse unhas poucas, pero si non, as de cores normais.
Os que revelan películas enviadas por astronautas á Terra enxalzan a visibilidade e a transparencia das fotografías. E é que non hai que esquecer que a estación espacial móvese moi rápido ao redor da Terra –que completa una volta en hora e media–, e con todo as fotos non salguen movidas. Os astronautas traballan sen triplos, pero, intencionadamente ou sen querer, seguen o movemento da Terra e realizan fotografías transparentes. No mellor dos casos conseguiron facer fotos cunha resolución de entre 6 e 8 metros, é dicir, un camión separable. Con todo, a súa resolución habitual é de 30-80 metros, similar á dos satélites LANDSAT.
Case todo visible desde a Estación Espacial Internacional
A Estación Espacial Internacional está situada a unha distancia media de 354 quilómetros e dá una volta á Terra cada 91-93 minutos. Ten una inclinación de 51,6 graos. Isto significa que se pode ver o terreo entre estas latitudes aproximadamente. Dentro destes límites atópase o 95% da superficie habitada polo home.
Estudos da Estación Espacial Internacional
- Deltas As costas cambiaron drasticamente en poucos anos: construíronse barreiras paira controlar a percorrido da auga e a sedimentación, incrementouse notablemente a poboación, extraéronse augas subterráneas... As fotografías dos astronautas dan dimensión a estes cambios e completan outros estudos de dinámica das costas. Desde a Estación Espacial Internacional realízase un seguimento especial dos deltas do sur e leste de Asia.
- Algúns glaciares permanecen cubertos de xeo durante todo o ano ou en función da estación. A relación entre a dinámica dos glaciares e o clima local non se entende exactamente, pero os científicos creen que a perda de xeo que se produciu nos últimos cen anos está relacionada co cambio climático. Desde a Estación Espacial Internacional analízase a evolución estacional dos glaciares do mundo, especialmente os das Montañas Rochosas, os picos máis altos das rexións ecuatoriais e Ándelos. Tamén se fai seguimento dos xeos ao redor dos polos.
Os arrecifes de coral O 58% dos arrecifes coralinos están en perigo debido ás actividades humanas e as fotografías realizadas desde o espazo son moi útiles paira coñecer a situación, extensión e estado dos arrecifes coralinos. Os astronautas considéranse fontes básicas á hora de realizar mapas.
A evolución da cidade das Veigas queda reflectida nas fotografías realizadas por Astronauta. Una das fotografías é As Veigas. En 1973 tiña una extensión de 206km 2 e en 1996 de 628, o que supón un incremento do 204%. A poboación aumentou de 273.000 a 1,1 millóns. (Fotos: NASA (SKYLAB), SL3-28599 e Mir NM-725-34.- Cidades: crecemento e contaminación estímase en tres quintas partes da poboación humana paira 2030. Seguimento do crecemento das grandes cidades desde a Estación Espacial Internacional. Paralelamente analizarase o smog que cobre o horizonte en moitas cidades. Os climatólogos e meteorólogos están moi interesados nestas néboas, formadas por sustancias contaminantes, que ademais de ser tóxicas, son responsables dos cambios locais de temperatura.
- Secas e inundacións desde a Estación Espacial Internacional investíganse inundacións e secas relacionadas principalmente co Neno. Os astronautas captan nas fotos os incendios, as baixadas do nivel da auga, etc., indicadores de seca. Ou as ribeiras que indican un aumento das inundacións e choivas. Analizarase a evolución dos territorios máis afectados polo Ñino desde a Estación Espacial Internacional durante os anos 1997-98 e continuaranse os traballos realizados desde a estación Mir.
- Desde a Estación Espacial Internacional investíganse os procesos tectónicos no leste de África. Paira os geólogos que estudan a formación dos fondos oceánicos e as fracturas das placas continentais, o sistema de fallas desta rexión é moi interesante, xa que a súa ruptura é similar á que no seu día separou América, Eurasia e África. Esta ruptura provocou o nacemento do océano Atlántico.
- Erupciones volcánicas, furacáns, inundacións... Ademais dos proxectos previstos, os astronautas retratan moitos acontecementos inesperados. Erupciones volcánicas, tormentas de area, furacáns, inundacións, proliferacións repentinas do plancto... Ademais, poden explotar rexións nas que non se realiza un seguimento con outros métodos.
O Everest desde o espazo
O astronauta Dan Bursch gozou en marzo do ano pasado. Ao espertarse cedo, decidiu botar una mirada ao mapa mundial e deuse conta de que en pouco tempo ían pasar por encima do monte Everest. No computador consultouse a altitude da estación espacial, comprobouse que podía abrir a porta de xanela e foise á xanela de cámara en man. O sol da madrugada permitiulle tomar esta fermosa foto. Escribiu no xornal e pareceulle que o Everest tiña que saltar a el.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
