Bioética: como definir e resolver problemas

2003/11/13 Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Bioteknologia

• Dna. Leire Eskajedo, da Cátedra Interuniversitaria de Dereito e Xenoma Humano (UPV-Deusto).
• D. Marcelo Palacios, Presidente do Comité Científico da Asociación Internacional de Bioética SIBI.
• D. Carlos Alonso, do Centro de Bioloxía Molecular Severo Ochoa.
• D. Enrique Iáñez, do Instituto de Biotecnoloxía da Universidade de Granada.

Primeiro cada un realizou una sesión de 10 minutos e despois deixouse tempo paira o debate. Carlos Alonso deu o seu punto de vista en primeiro lugar e considerou a definición adecuada como punto de partida imprescindible paira abordar os problemas de bioética, e considera que desta maneira poderíase facer medio traballo na solución.

Paira esta definición, con todo, vese necesaria a identificación adecuada do problema, é dicir, a identificación da área de discusión (medicamento predictiva, curativa, distribución tecnolóxica e cultural norte/sur inducida pola biotecnoloxía…). ii) una adecuada caracterización do problema identificado, tendo en conta onde e cando se produciu. Despois da definición, con todo, vén resolver o problema e paira iso mencionou 3 formas: i) a situación ou o modo objetivista (analizar e resolver), pero di que esa forma cambiou, a falta dunha verdade ou dunha situación absoluta e obxectiva; ii) Analizando racionalmente, pero aquí tamén temos una forma diferente de racionalizar cada un; e iii) buscando e desenvolvendo a verdade, que entende que non serve levar estratexias concretas a un debate.

Leire Eskajedo foi a segunda en dar o seu punto de vista. En concreto, engade un suplemento ao título: "Desde o punto de vista do dereito". Segundo el, o dereito está extremadamente formalizado, coas súas vantaxes e os seus riscos. O dereito regula case todas as facetas da nosa vida, o que a miúdo confire á xente una sensación de seguridade falsa. E na biotecnoloxía a sociedade demanda esa mesma sensación de seguridade. Os conflitos que xera a biotecnoloxía dividíronse en cinco grupos: intimidade das persoas, manipulación do ADN humano, liberdade de investigación, patentes biotecnológicas e o seu impacto na saúde e o medio ambiente. O dereito a regular todos eles non inventou nada e ve a necesidade dun debate plural. Con todo, afirma que existen normas vixentes –internacionais, europeas…–. Por último, Leire Eskajedo considera que a efectividade do dereito na biotecnoloxía pasa por tres puntos: i) a superación das fronteiras nacionais á vista do actual nivel de globalización, ii) impedir o uso abusivo da biotecnoloxía, pero sen obstaculizar a investigación e iii) cruzar os valores do noso sistema social e xurídico: dereitos individuais, medio ambiente e dereito á investigación.

Enrique Iáñez, tras eloxiar a importancia e profundidade do devandito polos anteriores, quixo unir na ética da biotecnoloxía dous ámbitos: o debate social e a liberdade de investigación. Na súa opinión, a biotecnoloxía é un lugar idóneo para que haxa probas en canto a que a sociedade inflúa sobre a tecnoloxía. Reivindicou a necesidade de establecer como debe incidir a sociedade paira resolver os problemas: só a través de comités de expertos, con debates abertos… A continuación sinalou dous das preocupacións que a biotecnoloxía lle xera: o seu impacto sobre a natureza humana na medida en que pode ser capaz de cambiar artificialmente o carácter, e sobre todo sobre a investigación embrionaria, especialmente sobre a eugenesia.

Finalmente, Manolo Palacios deu o seu punto de vista. Falou amplamente dos avances e riscos da biotecnoloxía, pero ao final recolleu o devandito nos principios que considera que debería ser a bioética: i) afirma que o principio de autocrítica é fundamental; ii) a necesidade da heterocrítica como continuación, iii) a necesidade de coñecer e aceptar a realidade obxectiva; iv) a responsabilidade dos axentes ou inductores (médicos, empresarios, políticos…) respecto dos receptores; e v) o respecto á intimidade. Todo iso coa idea de que a única empresa é a humanidade. E iso si, informada e entendida de maneira comprensible pola propia sociedade.

Tras estas intervencións, o público realizou un par de preguntas sobre as que reflexionou sobre a influencia da relixión e as crenzas na biotecnoloxía, a influencia das multinacionais na investigación biotecnológica, sobre a necesidade de informar á sociedade de forma adecuada e sen afogarse… Temas de interese que están á cabeza e que xeran inquietude.