Medos no aire

2010/01/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Osasuna
• Fisika
• Telekomunikazioak

As consecuencias paira a saúde das tecnoloxías de comunicación inalámbricas preocupan

A principios deste curso, tendo en conta a saúde dos nenos, una plataforma solicitou a retirada de WiFi ou a rede de Internet sen cables nas escolas. A plataforma está formada por grupos antenas de diferentes pobos, asociacións de veciños de Bilbao, dous grupos ecoloxistas e a asociación de afectados os campos electromagnéticos ACACEM, que se basean no principio de precaución na solicitude.

Ademais de WiFi, as antenas que dan cobertura aos teléfonos móbiles tamén preocupan a estes grupos e a outros cidadáns. Nalgún caso, a preocupación tamén chegou aos xulgados, por exemplo, en 2001 a Oficina 2 da Instancia Nº 1 de Bilbao ordenou a retirada dunha antena por posible dano a unha nena de sete anos con síndrome de hiperactividade.

Estes exemplos pon de manifesto que, no que se di que é una sociedade da comunicación, hai persoas preocupadas -e asustadas- por algunhas tecnoloxías que facilitan a comunicación. En particular, preocupa os efectos sobre a saúde das ondas electromagnéticas emitidas polos teléfonos móbiles e as súas antenas, de maneira que cada vez son máis as persoas e asociacións que demandan non pór antenas na súa contorna de residencia.

Con todo, as antenas de móbil aumentaron considerablemente nos últimos anos, por exemplo, segundo o Ministerio de Industria español, en San Sebastián había 106 antenas en 2007, fronte ás 271 do ano anterior. O WiFi estendeuse moito, non só nos fogares, senón tamén nos lugares públicos, como é o caso de Bilbao, onde o Concello habilitou a posibilidade de acceder a Internet a través de WiFi en todos os barrios, concretamente en 39 puntos.

Curiosidade e sabores

Actualmente estase traballando na elaboración dunha ordenanza que regule a localización e colocación de antenas de móbil en Donostia. Co obxectivo de informar á cidadanía e resolver as súas dúbidas, o Concello organizou dúas charlas en colaboración coa Fundación Cristina Enea. A primeira referíase á afección á saúde da contaminación electromagnética (sic) e a segunda á lexislación.

O número de asistentes á primeira conferencia foi reflexo do interese que suscita o tema, xa que se encheu o salón de plenos do concello. Segundo os comentarios que a xente facía antes de comezar a conferencia, sobre todo foron a escoitar a un dos relatores, o doutor Bardasano.

José Luís Bardasano é catedrático da Universidade de Alcalá de Henares e presidente da Federación Europea de Bioelectromagnetismo e Ciencias da Saúde. Tal e como se pode ver na páxina web desta federación europea, está formada por tres asociacións, as tres españolas, e ningunha delas moi coñecida ou de prestixio.

Pois, segundo Bardasano, as ondas electromagnéticas teñen una gran influencia no organismo, xa que "somos rítmicos e sincronizámonos cos ritmos cósmicos que nos rodean. Se rompen estes ritmos pode haber danos". Di que as luces nocturnas provocan que rompan os ritmos e que ocorre o mesmo coas ondas que non vemos, como as que emiten os móbiles e as antenas de telefonía móbil.

Na súa intervención en San Sebastián, citou una serie de estudos que demostran que os teléfonos móbiles son nocivos paira a saúde, entre eles o do equipo do neurólogo Salford da Universidade Lund de Suecia: "Nerve Cell Damage in Mammalian Brain after Exposure to Microwaves from GSM Mobile Phones" (Revista Environmental Health Perspective 2003). Os investigadores comprobaron que tras dúas horas de exposición a móbiles, as ratas sufrían danos na cortiza, o hipotálamo e outras estruturas cerebrais.

En opinión de Bardasano, "está claro que os campos electromagnéticos, incluídos os de telefonía móbil, destrúen as células do hipotálamo e a glándula pineal". Con todo, centos de investigacións levadas a cabo en diferentes laboratorios do mundo non atoparon evidencia diso e a Organización Mundial da Saúde e o Comité de Ciencia da Unión Europea han concluído o mesmo revisando estas investigacións. O resto de investigacións mencionadas por Bardasano non se atopan en revistas científicas convencionais.

Tras Bardasano, Juan Antonio Romo, do Departamento de Electrónica e Telecomunicacións da UPV, falou sobre a lexislación que regula a implantación de antenas de telefonía móbil na súa maioría, e o relator final foi Pedro Belmonte, de Ecoloxistas en acción.

Belmonte denunciou que o Ministerio de Industria español descoñece o número de estacións basee de telefonía móbil, unhas 60.000 segundo Ecoloxistas en acción. Ademais, sinalou que noutros lugares os regulamentos son máis estritos que en España. Todo iso xera dúbidas polo que solicitou información clara ás institucións.

Medida da preocupación

A sesión terminou coas preguntas da xente e, entón, volveu quedar claro que foi sobre todo a escoitar a Bardasano, paira quen a maioría das preguntas eran. Non tivo tempo paira responder a todos, pero explicou, por exemplo, o neutralizante que mellor funciona, porque máis dun oínte tiña esa preocupación.

Os neutralizantes son uns adhesivos que se pegan no teléfono móbil. Si no buscador Google de Internet escribimos as palabras neutralizador e teléfono móbil en castelán ou en inglés, aparecen miles de entradas. Hai moitas formas e prezos, e ao explicar como funcionan fálase de moitos fenómenos, cada un deles o seu e, na maioría dos casos, o máis curioso e críptico. Máis dun di que é o único que ten probada eficacia.

Na conferencia de San Sebastián, Bardasano foi preguntado polos mellores, neutralizadores alemáns ou rusos. El apostou polos rusos e, ao mesmo tempo que mostraba o seu adhesivo no seu móbil, dixo que utilizaban "tecnoloxía anticuada", pero que entre os que probou os mellores son eles. Iso si, non explicou como funcionan porque ninguén lle preguntou respecto diso. Ao parecer, os oíntes non dubidaban de que funcionaban.

Una semana despois, a segunda conferencia, un monográfico sobre lexislación, non tivo tanto éxito en número de asistentes como en saúde. Evidentemente, a xente preocúpase máis pola saúde que polas leis e as normas.

Con todo, una enquisa do Eurobarómetro revela que ao preguntarse polos factores que poden supor un risco paira a saúde, os móbiles e as antenas non aparecen entre os primeiros.

A enquisa publicouse en xuño de 2007. Fixérono paira coñecer a opinión dos europeos sobre os campos electromagnéticos, en concreto, se consideraban que eran perigosos paira a saúde. Así, na primeira pregunta, a partir de una lista de 15 factores, cada un deles debía responder o impacto que ao seu xuízo tiña sobre a saúde, xa sexa en gran medida, ou en absoluto.

Paira os que responderon, as sustancias químicas son as máis perigosas paira a saúde (o 64% considera que teñen gran influencia na saúde). Séguenlle os alimentos (59%), a calidade do aire e a auga (51% e 50%), e por baixo quedan outros artigos como vertedoiros, sol, ruído... As antenas de telefonía móbil (un 36% moi perigosas), móbiles (28%) e computadores (18%) aparecen no cinco últimos lugares da lista.

En canto á preocupación polos efectos sobre a saúde dos campos electromagnéticos, a metade respondeu afirmativamente e a outra metade afirmou non.