Animais envoltos

2000/07/23 Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Zoologia
• Ingurumena

Cando a investigadora Linda Wolfe publicou datos sobre o tema, preguntóuselle si tiña "algunha razón oculta". Tamén lle dixeron que intercambiou fotos e acertou os datos.

A mediados dos 70 Wolfe traballaba en Xapón investigando macacos. Pronto descubriu que as femias tiñan relacións sexuais entre si. E non só periodicamente. As femias formaban parellas por períodos, días ou semanas. Durante as relacións sexuais intermitentes tamén se dedicaba moito tempo a decorar una a outra. Nestas relacións, normalmente ambas as parellas chegaban ao orgasmo. Cre que se trataba dun comportamento homosexual, pero a maioría dos investigadores apareceron escépticos. As femias non sabían que facían. Aínda hai investigadores que teñen dificultades paira recoñecer que as relacións entre iguais son "normais", é dicir, que forman parte de toda a sexualidade dos primates.

Falamos de Primate, pero tras analizar a bibliografía puidéronse observar en 470 especies as relacións entre os membros do mesmo sexo aparentemente relacionados co sexo. A maioría son mamíferos ou aves, quizá debido á maior propensión a estudar estes grupos de animais. Cando publicaron os datos nun libro (Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity; Bruce Bagemihl 1999). Algúns consideraron a publicación destes datos como un fito na literatura científica. Outros, con todo, criticaron especialmente o capítulo que cuestionaba a teoría da evolución de Darwin.

En calquera caso, quedou claro que nos animais as relacións entre individuos do mesmo sexo son bastante normais (sacar adiante o chitazo entre dúas gaivotas "lesbianas", "orxías homosexuais" entre manatíes...). Ás veces os comportamentos homosexuais aparecen asociados a cortexos heterosexuais, pero outras veces as relacións homosexuais xorden do baleiro: a danza de avestruz ou o xogo de agocho que só xogan as femias de rhesus makak. Ao redor de una cuarta parte dos casos do libro, o autor observa indicios de comportamentos "afectivos". Non hai contacto xenital directo, pero si ten una "clara connotación sexual ou erótica". Por exemplo, os leóns machos "fregan a cabeza" e viran xuntos, ou os machos de vampiro teñen erecciones cando se apiñan e se laminan. A balea e os golfiños freganse o corpo e acaríñase con aletas e colas. Os jirafas machos pasan moito tempo fregando o pescozo, moitas veces cóbrense e teñen un claro orgasmo. Tamén se poden observar comportamentos sexuais atípicos e o sexo oral: as femias triku ou kirikiño chúpanse os órganos xenitais e os orangutarras felizan.

En definitiva, a práctica totalidade da actividade sexual das persoas homosexuais pode equipararse nos animais. É dicir, a homosexualidade é tan "natural" como a heterosexualidad.

Función social ou pracer?

Aínda que a homosexualidade parece tan común, a xente non é moi coñecida, nin sequera os biólogos. Aínda que o comportamento homosexual dos primates publicouse por primeira vez fai polo menos 75 anos, nin sequera menciónase en libros básicos sobre primatología.

Os científicos ignoraron moitas veces ou simplemente non consideraron o comportamento homosexual. Valerius Geist, por exemplo, que durante moito tempo estivo investigando as cabras nas Montañas Rochosas de Estados Unidos, lembra que fai 20 anos D o carneiro S vía tapar unha e outra vez o carneiro S. Dedicouse dous anos a facer crer que aquel comportamento era basicamente un comportamento de dominancia agresivo. Nunca pensou na publicación e hoxe alégrase. Ao final chama a cada cousa polo seu nome e acepta que os carneiros viven nunha sociedade homosexual.

Segundo varios investigadores, a homosexualidade "real" (en definición centrada, concibida como intrusión anal por persoas que non se interesan polas femias) apenas se dá nos animais salvaxes. Din que os animais que cobren ao mesmo sexo están a mostrar una actitude agresiva ou practicando relacións heterosexuais. Ou están a declarar que están en celo, ou as súas parellas heterosexuais están a provocar os celos.

Pero o feito de que estes comportamentos sexuais sexan una función social non impide que exista tamén una función sexual. Segundo Wolfe, o comportamento das macáquitas ten una función social, pero tamén un obxectivo de pracer sexual. É máis, cre que o obxectivo principal é lograr o pracer sexual. Varios primatólogos tentan negar que o comportamento homosexual está relacionado co pracer. Pero hai una especie que parece que o pracer e a homosexualidade están intimamente relacionados: o bonobo ou o chimpancé pigmeo. Esquéceche do ser humano. Se o comportamento homosexual é normal, está en grupos de bonobos. Polo menos rechamante: calquera ten relacións sexuais con calquera, non importa o sexo ou a idade do outro.

As femias colócanse na posición máis adecuada paira tocar os órganos sexuais e os machos danse grandes bicos paira estimular coa lingua. A razón deste comportamento tan evidente é o fortalecemento dos vínculos. Una das características das relacións sexuais é a relaxación, que parece aliviar as tensións e unir ao grupo. Pero, por que os bonobos necesitan máis calma despois do coito que os primates? Ten en conta que os grupos de bonobos son máis grandes que os doutros primates, con 20 ou máis unidades, e que os de chimpancés son da orde de 5-10. Leste pode ser o motivo: a necesidade de relaxarse cun grupo máis grande. Os bonobos utilizan caricias, bicos e relacións sexuais. E parece que é adecuado paira ese obxectivo, xa que os bonoboes adoitan ser grupos máis pacíficos que os chimpancés.

Os que ven a homosexualidade nas relacións entre animais do mesmo sexo consideran que ao analizar o comportamento dos animais préstase pouca atención ao sexo e por iso, en xeral, os datos sobre a homosexualidade dos animais son tan escasos.

Paira complicar un pouco as cousas, ademais, nalgunhas especies é moi difícil distinguir o sexo. O persoal do Zoo de Edimburgo puxo os nomes aos pingüíns reis baseados no comportamento sexual, pero algúns tiveron que cambiar de nome. Os que inicialmente eran Eric e Doura (supostamente macho e femia) convertéronse en Erica e Doura (ambas as femias). Bertha e Caroline, con todo, libráronse da "denuncia" paira ser lesbianas tras confirmar a súa condición de gais, converténdose en Bertrand e Charles.

Volvendo aos macacos xaponeses, a pesar de tentar atopar o porqué do seu comportamento, non se atopou nada claro. Non parece que as femias utilicen o sexo paira fixar a xerarquía. Crean lazos, pero se comportan coma se nunca tivesen contacto cando se terminou a relación. Tamén nos grupos dun só macho os machos non teñen moito traballo e as femias, a miúdo, teñen máis interese polas outras femias. O seu comportamento é bisexual.

Comportamento natural

A principal razón pola que se nega a homosexualidade humana está baseada na antinaturalidad.Está a traballar paira aclarar se se fai homosexual ou si é natural. Se leva nos xenes, se ten os dedos máis longos, si é de esquerda. Parece que ter algunha marca ou sinal, é dicir, ser xenética, tranquiliza á xente; en definitiva, se esas desgrazas naceron así, que lles imos a facer?

Con todo, ao ler este tipo de artigos está claro que polo menos non é antinatural, quizais non é moi común, pero si natural. Por tanto, na natureza existe un comportamento similar a este “especial”. Podemos durmir tranquilos! Con todo, sexa ou non xenética, resúltanos tan difícil considerar un comportamento normal? Quizais non sexa moi normal, pero natural, pois.

Publicado no suplemento Natura de Gara