ORONA-Mondragon Unibertsitatea, igogailuen ikerketan

Maniki honek ez du nabarituko, ziurrenik, igogailurik berrienen konfort-maila zenbaterainokoa den, baina hura neurtzeko ezinbesteko tresna da. Buruaren alde bietan mikrofonoak ditu kokatuak, eta igogailuan gora eta behera dabilen pertsona batek entzuten duena ahalik eta modurik fidelenean jasotzea da panpinaren zeregina. Unai Galfarsoro ikertzaileak igogailuen soinu-kalitatea aztertzeko erabiltzen dituen tresnetako bat da hauxe. Garai batean mikrofono huts bat erabiltzen zen, eta dezibelioak ziren neurketa egiteko erabiltzen ziren parametro bakarrak.

Unai Galfarsoro; Mondragon Unibertsitatea: Esandako moduan, era tradizionalean, dezibelioa erabiltzen da, baina gertatzen da bi soinuk eman dezaketela dezibelio-kopuru bera baina pertsona batentzat bi soinu horiek guztiz ezberdinak izan daitezkeela: bat izan daiteke zaratatsuagoa edo molestia gehiago sortzen duena, batek frekuentzia altuak dituelako edo besteak baxuak, edo bat iraunkorra izatea eta beste aldakorra, eta dezibeliotan hori ez da islatzen.

Lortzen den soinua bidaiari batek entzungo lukeenaren ahalik eta berdinena izateko pentsatua dago dena: gorputzarengan soinuan duen islatzea ere kontuan izaten da. Lurrean azelerometro bat ipintzen dute, bibrazioak neurtzeko batetik, eta soinua zein bidaia-faseri dagokion identifikatzeko bestetik: azelerazioa, abiadura konstantea edo dezelerazioa.
Behin soinua grabatuta, dezibelioen neurketa hutsetik haratago doan metrika erabiliz aztertzen dute: baxua ala altua den, iraunkorra ala aldakorra. Eta, ondoren, datuok guztiok giza faktorearen ikuspegitik interpretatzen dira. Soinu bat gogaikarria ala atsegina den erabakitzeko neurri bakarra pertsonen iritzia da. Horretarako, epaimahai bat osatzen dute, grabatutako soinua parametro subjektiboaren arabera neurtzeko. Epaimahaikideek soinu bat edo beste bat duten gustukoago aukeratu behar dute kasu honetan. Azkenean, epai subjektiboak eta metrika objektiboa alderatzen dira, pertsonen pertzepzioaren atzean dauden benetako faktoreak identifikatzeko.

Unai Galfarsoro; Mondragon Unibertsitatea: Soinu kalitateko prozesua igogailuetan aplikatu ondoren atera dugun ondorioa da modelo pertsonalizatu hau askoz ere fidagarriagoa dela eta korrelazio hobea daukala pertsonen sentsazioarekin. Adibidez, dezibelioak ematen duen korrelazioa % 66 da, eta modelo pertsonalizatuak ematen duena, % 99 inguru; orduan, hobeto islatzen dute pertsonengan zaratak duen eragina.

Hau da, ereduak soinu bat giza belarriarentzat gogaikarria izango dela aurreikusten badu, ia beti asmatuko du: faktore subjektiboak eta zenbakiak bat datoz. Hori jakinda, nondik datorren identifikatu eta irtenbideak jartzea da hurrengo pausoa. Motorren bibrazioa da zarata-iturririk ohikoenetako bat. Sail honetan, makina edo motor elektriko berriak diseinatzen dituzte.

Gaizka Almandoz; Mondragon Unibertsitatea: Helburuak bi dira: energiaren ikuspuntutik efizientzia, efizientzia handia eta errendimendu ona duten makinak egitea, eta, bestetik, bibrazioaren eta zarataren ikuspegitik, zarata-iturri den heinean, zarata gutxi egitea eta sistema mekanikora bibrazio asko ez sartzea.

Gaizka Almandoz; Mondragon Unibertsitatea: Hemen ikusten dugu iman iraunkorren motor baten egitura, imanak dira berdez ikusten ditugunak, errotorearen inguruan, eta hemen betetzen den erlazioa da: imanen potentzia zenbat eta handiagoa, motorra orduan eta txikiagoa eta efizienteagoa. Zer ulertzen dugu imanen potentzia diogunean?Ba, imanak energia gordetzeko daukan ahalmena.

Horregatik, laborategi honetan, imanen eta, orobat, motorra osatzen duten material ferromagnetikoen propietateak aztertzen dituzte, egokienen edo eraginkorrenen bila. Tamainaren erronka aspaldi gainditu zen. Ezkutatu egin ziren igogailuen makina-gelak; motorra eta polea zuloan bertan doaz aspalditik. Orain erronka bestelakoa da: motor isilagoak, konpaktuagoak, energia gutxi kontsumitzen dutenak. Bide honetan aurrera egiteko gakoa materialetan dago.

Gaizka Almandoz; Mondragon Unibertsitatea: Behin diseinua egina dagoenean, prototipoa eraikitzen dugu. Hau makina sinkrono baten prototipoa da; ikusi ze txikia den. Hemen egiten duguna da, alde batetik, efizientzia neurtu, zehaztasun handiko ekipamendu hori erabiliz, eta, bestetik, ikusten dugu motorrak zer bibrazio sortzen duen ardatzean.

Ikusitako ikerketa-lerroak eta beste batzuek igogailu-forma hartzen dute hemen, Hernanin, Oronaren ikerketa-zentroan.

Alberto Maritxalar; Orona EIC, Ikerketa-burua: Igogailu bat kanpotik ikusten dugunean, oso gauza xinplea dirudi, baina benetan hori lehiakorra, eraginkorra, ekologikoa izateko, garapen teknologiko handi bat behar du, eta beti ari gara etorkizunari begira produktu horiek hobetzen.

Horretarako, hainbat alorretan egiten da lan. Hau, adibidez, segurtasun-balazta bat da. Ateak hondatu gabe zenbatetan itxi eta zabaltzen diren ari dira neurtzen hemen. Eta hemen, berriz, kablearen erresistentzia probatzen ari dira. Kableak elementu oinarrizkoa dira igogailuen hobekuntzan, ez bakarrik kutxatik bertatik zintzilik dagoelako. Motorraren bibrazioak eta kanpoko zarata kableen bitartez sartzen da kabinara. Gainera, kitzikapen hori anplifikatu, areagotu ere egiten da bibrazio mekanikoaren maiztasunak eta kablearen berezko maiztasunak bat egiten badute. Erresonantzia deitzen zaio fenomeno horri, eta horixe ari dira hemen neurtzen.

Xabier Arrasate; Mondragon Unibertsitatea: Konfortaren ikuspegitik, kableen rola ulertzeko erraz ikus dezakegu jostailu honekin. Imajina dezagun hau kablea dela, hemen goian trakziozko polea dago, tira egiten duena, eta behean kabina egongo litzateke, bidaiari guztiekin. Orduan, kable baten elementu, parametro, ezaugarri berezkoa bere maiztasun naturala da; hau da, libre bibratuz gero, ez du edozein modutan bibratzen; bibratzen du, hain juxtu, horrelako periodo bat segundoro eginez. Zer gertatzen da? Ba makinak sortzen ditu kitzikapen- maiztasun batzuk. Orduan, bat datozenean kitzikapen-maiztasun horiek eta kablearen berezko maiztasuna, anplifikazioa oso handia da.

Ondorio gogaikarri hori ekiditeko, lehenik diseinuan egiten da lan, eta eredu matematiko honetan, software honekin, sor litezkeen erresonantzien diagnosia egiten da. Behin prototipoa eraikita, proba praktikoak egiten dira Oronaren laborategian.

Xabier Arrasate; Mondragon Unibertsitatea: Neurtu egiten da azelerazioa, eta indarra ere bai, eta, gero, maiztasun-tarte batean ikusten dugu zein maiztasunean bibratzen duen bereziki. Azkenean identifikatu egiten da zeintzuk diren erresonantzia-maiztasun horiek, eta diseinuaren ikuspegitik egiten duguna da, batetik, ekidin horiek kitzikatzea, eta, bestetik, ezin bada, piska bat moteldu, indargetu.