Bacteria xigante de Namibia

1999/05/23 Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

• Mikrobiologia

Un equipo de investigadores de Alemaña, España e Estados Unidos, traballando na costa de Namibia, descubriu e bautizado a bacteria máis grande coñecida até agora. Thiomargarita namibiensis, é dicir, a Perla do Xofre de Namibia. Devandito microorganismo pódese ver visualmente, é 100 veces maior que os microorganismos máis grandes coñecidos até agora, como o puntiño que poremos ao final desta frase.

"Cando me decatei do descubrimento, os meus compañeiros non me querían crer porque a bacteria era demasiado grande". A frase é de Heide Schulz, estudante de Microbiología Mariña do Instituto Max Planck. De feito, foi el quen descubriu entre as mostras de sedimentos recollidas polos barcos que utilizan a bacteria xigante paira a investigación. "Como traballei con bacterias raras, enseguida deime conta de que era a bacteria do xofre".

Ademais do seu enorme tamaño, a bacteria Thiomargarita é un microorganismo exótico que pode servir de eixo paira comprender dous procesos que teñen lugar nos océanos (o ciclo do xofre por unha banda e o ciclo do nitróxeno por outro) e a súa relación. Até agora, os científicos consideraban que ambos os procesos eran incompatibles entre si. Estes microorganismos almacenan o xofre básico no interior do muro bacteriano, non só por ser capaces de recoller o nitrato de brillo azul-verdoso. Ademais crecen en cadea. Por iso os científicos compáraos con perlitas en fila. O diámetro destas células pode roldar os 3/4 do milímetro. Quizá cun exemplo póidase entender mellor. Supoñamos que a bacteria Thiomargarita convertémola nunha balea azul, concretamente, fronte á cal as bacterias comúns terían o mesmo tamaño que os ratiños. As bacterias máis grandes que se coñecían até a aparición desta noticia serían as Epulopiscum fishelsoni, neste exemplo, do tamaño dos leóns.

Ponte de xofre e nitratos

Falamos de casualidade nas primeiras liñas do artigo. De feito, os investigadores que traballaban en Namibia buscaban outras dúas bacterias do xofre: Beggiato e Thioploca. Estas bacterias foron estudadas no Océano Pacífico, pero como a hidrografía da costa de Namibia é moi similar, tamén se pretendía localizalas e estudalas alí. Alí os científicos sorprendéronse polo reducido número de bacterias. A sorpresa foi aínda maior cando se atoparon con Thiomargarita. Esta bacteria enfróntase a un gran reto ecolóxico: a oxidación dos sulfuros coa axuda dos nitratos. A auga do mar é rica en nitratos, pero non chega aos sedimentos pobres e ricos en sulfuro de osíxeno, que son as bacterias.

"As bacterias poden vivir, como di Schulz, porque son capaces de recoller ao mesmo tempo xofre e nitrato. Isto demostra a relación existente entre os ciclos de xofre e nitratos". Este vínculo pode ter una gran importancia paira comprender a orixe e as características da vida. O medio terrestre, e por tanto a vida, necesita continuamente reciclar certos elementos básicos como o carbono, o nitróxeno e o xofre. Os microorganismos son capaces de desenvolver reaccións químicas de gran importancia, como a oxidación e a redución, polo que son os seres máis implicados nestes ciclos. Estas reaccións poden producir estes elementos nos océanos, os sedimentos, a atmosfera e os seres vivos.

A bacteria atopada fai de ponte entre os ciclos de xofre e nitróxeno. Tendo en conta a abundancia de sulfuros no lugar onde se atoparon bacterias, no abundante plancto, os investigadores expuxéronse a dúbida de que a oxidación das bacterias non será máis importante paira o medio ambiente do que se pensaba até agora.

Un futuro sen microscopía?

Como a bacteria Thiomargarita non ten mobilidade, atópase no sedimento acuático recollendo xofre ata que se atopa co nitrato. Ao non ser capaz de moverse, esta bacteria vese obrigada a sufrir longos xaxún sen grandes problemas. En comparación con outras bacterias, estes xigantes caracterízanse por ser capaces de adaptarse a altas concentracións de osíxeno e sulfuro.

Tendo en conta todas as características mencionadas, non é de estrañar que en anos posteriores estas bacterias leven a maior parte do traballo diario de moitos investigadores. Iso si, os científicos perderán o glamour porque non terán que utilizar a microscopía.

Publicado en 7K