INTERNET Outro enfoque

1996/10/01 González Abascal, Julio Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Internet

Parece que todos os medios de comunicación convertéronse en apologistas da nova relixión. O bombardeo de noticias sobre Internet é, na maioría dos casos, fascinante. A mensaxe é: “no futuro todo pasará na rede. Se non es cyber, estás fóra”. Como usuario estou convencido de que Internet é una ferramenta moi útil paira algunhas aplicacións. Non hai que repetir aquí as vantaxes desta ferramenta, xa que temos moitas noticias en xornais, radios e televisións. Por exemplo, todos sabemos que Internet é una “rede de redes” a través da cal é posible utilizar os servizos telemáticos que se ofrecen no outro extremo do mundo ou contactar con calquera outro.

Con todo, non entendemos ben as novas oportunidades que a miúdo se exaltan tanto. A miúdo quedámonos coa lema “ben, pero...” tras recibir este tipo de noticias. A pesar da súa escasa frecuencia, é certo que en Internet se mencionan ocasionalmente algúns aspectos problemáticos. Por exemplo, expuxéronse problemas como a pornografía/censura e a pirataría//seguridade, a pesar de que moitas veces a análise non foi exhaustivo e só serviron paira reforzar o mito de Internet. Desta forma potenciouse o consumo de Internet até converterse en moda. Calquera acontecemento social (concerto, inauguración...) Ofrecer terminais de navegación por internet paira ser moderno.

Numerosos expertos anuncian os cambios do mundo a través de Internet. Non haberá xornais nin libros no futuro. Non será necesario asistir a clase. Escola, traballo, lecer, compras... realizaranse desde casa por terminais telemáticos. Aínda que este futuro é posible, na maioría dos casos estas prospectivas non son máis que crenzas persoais sen fundamento fundamental. Ciencia ficción si, pero de gran influencia na sociedade.

É como o que os psicólogos chaman “profecía que se cumpre” (a nai ao neno: “caerás!” e o neno cae). As prospectivas permiten orientar os esquemas e comportamentos da xente cara a unha dirección na que os resultados sexan “naturais” ou, polo menos, aceptables.

Pero creo que o fenómeno das redes telemáticas merece unha análise máis profunda. Hai outros aspectos que case nunca se mencionan. Algúns temas paira reflexionar son:

• Aspectos sociolóxicos. Como serán as relacións laborais e persoais? Potenciarase o illamento das persoas? O encontro cos afastados suporá afastarse dos veciños? Como van cambiar as estruturas sociais os fenómenos de tele que se anuncian (teletrabajo, tee-aprendizaxe, tele-compra, tee-lecer, etc.)?
• Aspectos psicolóxicos. Superarase ou aumentará a dependencia de Internet? Quen non poden integrarse na sociedade mergullaranse na “vida virtual” mediante un novo fenómeno alienante?
• 
  Partidos políticos. Quen controla a información que hai en Internet? Até agora calquera persoa podía dispor dun servidor de información paira dar a súa opinión. Con todo, están a aparecer os primeiros sinais de censura, como leis especiais en Francia, Australia ou EEUU. Doutra banda, a censura no control da información non sempre é necesaria se se dispón de monopolios de información e servidores altamente atractivos e ben actualizados. Estes son os autores da opinión e os servidores alternativos que se viñeron desenvolvendo até a data tan só fan o boletín de sempre ou o boletín de fancine.
• Aspectos xeopolíticos. Din que paira os pobos non desenvolvidos Internet é a última oportunidade paira coller o tren da tecnoloxía. As diferenzas entre os pobos van desaparecer automaticamente co simple uso da rede? Ten en conta que os países do terceiro mundo non dispoñen da infraestrutura necesaria paira aproveitar as vantaxes de Internet. Paira conseguilo dependerán dos pobos desenvolvidos: sempre detrás deles, cada vez máis lonxe.
• Aspectos técnicos. Creáronse grandes expectativas na xente, pero a eficacia de Internet é moi limitada porque o ancho de banda dispoñible é bastante estreito. Cando a infraestrutura de telecomunicacións mellora, din que se solucionará o problema da velocidade, pero a mercadotecnia que se realiza, non vai permitir que o número de usuarios anticípense aos recursos?
• Aspectos económicos. Non sabemos que intereses hai detrás de Internet. Os enormes gastos que veñen producindo até o momento, sobre todo en infraestrutura de telecomunicacións, foron asumidos polos gobernos. As universidades non pagan nada e o que pagan os demais usuarios é só una parte do custo. No futuro as grandes empresas de telecomunicacións cobrarán o servizo “completo”? Tamén se fala da distribución de Internet en dúas redes, una pública e outra de pago.

Por iso, o tratamento de Internet debe situarse nun tema máis xeral da actitude social ante a tecnoloxía. Actualmente os resultados da tecnoloxía acéptanse sen debate. Na mentalidade da sociedade actual non se pode oporse á tecnoloxía porque é ir en contra da modernidade. Por exemplo, ensaios de enxeñaría xenética, control social por computadores, etc. leváronse a cabo sen darnos conta e antes de entrar no debate. Neste ambiente aceptouse sen crítica o “milagre” de Internet. É a tecnoloxía a que decide, non o ser humano.

Con todo, eu non son totalmente pesimista. A sociedade é moi flexible e adaptable. Novas actitudes ante novos fenómenos. Por exemplo, se se establece o teletrabajo, aparecerán tee-sindicatos e tee-folgas paira tratar os problemas da tele-traballadores. Nunha sociedade avanzada, a propia sociedade debería decidir cara a onde vai o futuro e non cara a onde vai a dispoñibilidade da tecnoloxía. Pero isto só será posible si transmítense actitudes críticas ante Internet e analízanse todos os aspectos en lugar de quedar coa boca aberta ante Internet.