“Gustaríame un desenvolvemento baseado en intereses sociais”
2025/06/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Olatz Arbelaitz Galego (Errenteria, 1970) é licenciada e doutora en Informática pola Universidade de Deusto e profesora de Informática. Desde 1995 é profesor e investigador da Facultade de Informática da UPV/EHU, onde traballa a Intelixencia Artificial en Saúde e os Modelos Explicativos e Equitativos de Aprendizaxe Automática. Así mesmo, foi conselleira do Departamento de Informática da UEU, e foi coordinadora do Congreso Ikergazte nos últimos anos. Xunto a todo iso, impulsa accións para aumentar a presenza das mulleres no ámbito tecnolóxico e visibilizar ás mulleres. Doutra banda, desde principios de 2025, é tamén presidente da Fundación Puntueus. Non son, por tanto, poucas as responsabilidades e tarefas que ten, aínda que si se tomou un tempo para responder con exactitude ás preguntas deste apartado.
Que é o que máis lle sorprendeu, axitado ou asombrado desde que empezou a traballar?
Eu son informático e levo moitos anos traballando aquí. Son profesor desde 1995 e investigo un pouco antes; primeiro en robótica, e logo pasei á intelixencia artificial ou á aprendizaxe automática. E o que máis me sorprendeu é o cambio que se produciu desde entón. Ao final, estamos a falar do mesma paradigma, pero non ten nada que ver, as formas de facer tampouco teñen nada que ver. Na primeira reunión dos informáticos euskaldunes, o noso tema era o software en eúscaro, porque non había nada neste campo e era necesario, si queriamos falar en eúscaro no mundo dixital. Logo veu Internet, e eran temas a presenza do eúscaro en Internet e moitos outros, pero sempre relacionados con temas da época a nivel mundial.
Eses cambios iniciais vivinos de forma natural, pero agora o que veu cos grandes modelos lingüísticos e os sistemas creativos é doutro nivel, e está a suceder con outra velocidade. Investigo en intelixencia artificial e vexo que todo isto vén porque, por unha banda, temos máquinas cada vez máis potentes e, con iso, temos unha chea de datos; pero, por outro, porque se utilizan moitos medios para espremer a todas elas. E iso preocúpame. Neste momento, non me preocupa si os sistemas da IA converteranse en autónomos e cousas así, senón cantos recursos consomen e que impacto teñen. Iso é o que me preocupa.
Que revolución ou descubrimento gustaríache ser testemuña?
Un pouco relacionado co anterior, gustaríame, por unha banda, unha revolución e, por outro, algúns descubrimentos. E a revolución sería que o desenvolvemento da intelixencia artificial fose impartido por investigadores independentes. E é que agora vai da man das grandes empresas, que xogan en beneficio dos seus intereses, que son as que mandan o rumbo, e os demais apenas temos nada que dicir. Eu gustaríame un desenvolvemento baseado en intereses sociais, máis aló dos intereses económicos.
E o descubrimento, en cambio, non sei de onde pode proceder. Non sei si virá da man da computación cuántica ou sucederá exactamente o contrario, pero gustaríame que un achado afortunado permita solucionar o problema ambiental ao que me referín anteriormente. É dicir, deseñar algoritmos potentes, pero con moito menos recursos e menos datos. Quizá estou a pedir milagres, pero como é libre pedir...
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
