Bosques de ribeira e de ribeira en Euskal Herria

2001/04/01 Estonba Mintxero, Mikel Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ekologia

A situación dos bosques de ribeira e os bosques de ribeira é moi diferente nos ríos da vertente cantábrica ou mediterránea. Nos primeiros, debido á accidentada orografía, os asentamentos humanos atópanse nas zonas baixas dos vales, polo que os ríos e ribeiras sufriron desde hai tempo una forte presión humana. Nun principio, a maior parte dos bosques de ribeira desapareceron paira obter terras agrícolas. Con todo, a maior incidencia produciuse coa revolución industrial e o crecemento demográfico que ela mesma supuxo.

Tanto as necesidades de chan da industria como as derivadas do crecemento de cidades e pobos, saturáronse e séguense saturando á conta das ribeiras e, en moitos casos, dos ríos. Como consecuencia, as canalizacións salvaxes dos ríos urbanizados até o extremo final convertéronse en habituais. Isto provocou a desaparición dos valores naturais e ecolóxicos dos ríos e ribeiras e agravou os problemas de contaminación que comezaban a sufrir.

Por iso, os bosques de ribeira da maior parte dos ríos e arroios da vertente atlántica atópanse ao final e os que quedan ven ameazados, aínda que teoricamente as políticas e formulacións sobre os ríos teñan en conta una visión natural e ecolóxica, xa que as canalizacións dos ríos e a destrución das marxes son algo cotián.

Nesta lamentable situación, son poucos os ríos que até a data conservaron as súas marxes estruturadas e naturais. Entre eles destacan o río Uhaitzandi que atravesa Zuberoa, o río Errobi, o río Baztan-Bidasoa, o curso alto do río Urumea ou o val do Leitzaran.

En xeral, a situación dos ríos da vertente mediterránea é algo mellor. Por unha banda, os ríos son máis grandes e por outro, grazas a una orografía máis plana, a presión humana exercida sobre os ríos e as súas ribeiras é menos intensa. Con todo, nestas zonas a agricultura ten una gran importancia e paira conseguir os terreos que require esta actividade, en moitas ocasións talláronse e roturado os bosques de ribeira, e noutras ocasións plantáronse árbores dos bosques de ribeira, substituíndoos por chopos híbridos, reducindo notablemente

o valor ecolóxico e natural destes aspectos. Lobera, Campo Allende, Lopez-Val, Recuejo, Campo Chairo, Escueral, Crebado, A Mejana, Traslapuente, Girardelli... son algúns dos bosques fluviais

máis importantes que se conservaron ao redor destes dous grandes ríos. Con todo, no caso de Arga, a maior parte delas son bastante especiais, xa que debido ás canalizacións que levaron a cabo hai uns anos, algúns dos meandros e canles secundarias que formaban os ríos quedaron illados, polo que hoxe en día aparécennos fóra dos ríos. Algúns destes bosques de ribeira illados, con todo, conservaron a súa estrutura natural, o que fixo que hoxe en día

a maioría deles estean protexidos, como os bosques de ribeira de Arquillo, Baraces, Gil, Muga ou Santa Eulalia, próximos aos pobos de Peralta, Funes e Falces. Con todo, moitas veces o instrumento ou a normativa non é suficiente si non hai vontade de polo en vigor. Con todo, a situación dos bosques de ribeira alaveses é moi diferente, xa que, ademais da lexislación xeral de ríos e marxes, aínda non se puxo en marcha ningunha medida de protección destes valiosos espazos naturais, o que fai que esta parte importante do noso patrimonio natural continúe en situación de risco.