Novos museos paira novos retos sociais

2010/02/01 Lasa Iglesias, Aitziber - STEAM Hezkuntza arloko arduraduna | Senra Petit, Pau - Kultura-aholkularia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Museoak

(Foto: Aitor Ortiz)

Estamos inmersos na era tecnolóxica en grao sumo pequeno, do robótico, do biotecnológico, do dixital, do electrónico. Hoxe en día constrúese a escala nano, deséñanse medicamentos a medida, fabrícanse equipos electrónicos diminutos con capacidade que non imaxinamos, se funcionalizan os alimentos...; as tecnoloxías máis punteiras tamén forman parte do noso día a día e cambiaron a nosa visión de vida: calidade, duración, etapas da vida, impacto, posibilidades de relación, lecer, sensacións e emocións, cantidade de información, accesibilidade, capacidade de acción....

Na maioría dos países da nosa contorna, a investigación, o desenvolvemento e a innovación (I+D+i) consideráronse como motores da economía e apostouse por eles.

Doutra banda, é innegable que cada vez estamos máis concienciados de que os problemas ambientais requiren respostas inmediatas, a taxa de explotación do planeta é tan elevada. As diferenzas son cada vez maiores no planeta. A estas alturas, as respostas non poden ser só locais, senón que necesitamos tomar conciencia da dimensión do planeta, da globalidad.

O desenvolvemento da ciencia e a tecnoloxía ofrece esperanza, pero xa non todo se acepta a cegas. Sabemos medir o risco e debemos aproveitar as oportunidades, pero debemos achegar e esixir datos paira tomar as decisións que consideramos máis adecuadas. Temos novas oportunidades, pero tamén novos retos. Retos aos que se enfrontan os museos de ciencia e tecnoloxía. Seremos ou non seremos coñecemento.

Novas esixencias de ampliación da I+D+i

Da man de Oppenheimer chegou a maior revolución no cambio de modelo dos museos de ciencia, en 1969, co primeiro centro da era Hands on: Exploratorium de San Francisco. Naquel centro, interactuando con eles, o visitante era consciente dos conceptos científicos a través de módulos fáciles, atractivos e espectaculares paira o seu uso, experimentación e curiosidade. Este modelo estendeuse rapidamente a todo o mundo, ás veces con éxito, outras non. E a súa evolución deu lugar aos modelos Minds on e Hearts on. Estes últimos buscan xerar preguntas e emocionar para que os visitantes poidan crear curiosidade e saber máis.

A ciencia que se ensinaba na era dos Oppenheimer descubriuse 50 anos antes. Hoxe en día, na era dunha tecnoloxía que cambia constantemente, máis interesante que ver as últimas innovacións (que quedan necesariamente obsoletas paira chegar ao escaparate) é abordar as tendencias futuras; ver cales son os usos dos novos avances e cales poden ser; as súas consecuencias. Ademais, quérese coñecer aos protagonistas. Saiba que moi preto dos nosos fogares, nos nosos centros de investigación, as persoas con nome e apelido están a realizar achegas locais que inciden a nivel global.

Nova estratexia museológica, máis realidade

Na actualidade, una das principais preocupacións de moitos museos de ciencia é saber como mostrar a I+D+i que se realiza na contorna. Esta tendencia é o eixo central de moitas das innovacións que realizaron os museos de Ciencias Naturais. Os almacéns de coleccións, laboratorios, grupos de investigación foron expostos, pero non só a través de visitas guiadas, senón que se converteron en parte da exposición do museo, realizan a investigación directamente. Con este obxectivo está a traballarse nos últimos anos e empezamos a ver algúns resultados. O Museo Natural History de Londres inaugurou una nova ladeira dedicada á exposición de investigacións, o Centro Darwin; e a California Academy of Science de San Francisco ten un novo edificio con espazos dedicados á investigación e con investigadores que traballan nel. A investigación, o desenvolvemento e a innovación non se realizan sós ou de forma remota e inconsciente, necesitan persoas, orzamentos e proxectos.

A nosa estratexia: Modelo BTEK

Paira cumprir con estes requisitos nace BTEK, o primeiro centro de interpretación da tecnoloxía que se construíu en Euskal Herria. Os estudantes de segundo ciclo da ESO serán os principais visitantes do centro, polo que os obxectivos de BTEK serán fomentar a cultura da tecnoloxía e a innovación entre os mozos, así como espertar vocacións, curiosidades e espírito crítico. Deste xeito, este centro servirá de ponte entre a sociedade e o Parque Tecnolóxico de Bizkaia --entre a sociedade e as súas empresas e centros de investigación- e estará estreitamente relacionado coa ciencia e a tecnoloxía que se desenvolve no Parque Tecnolóxico de Bizkaia. BTEK estará en realidade e coa realidade.

En BTEK apostouse desde o principio por crear un proxecto propio e innovador. O proxecto desenvolvido pola Fundación Elhuyar contará cunha excelente escenografía, un gran número de solucións interactivas en 3D, compoñentes mecánicos e electrónicos, realidade aumentada, procesamiento de imaxes e tecnoloxías baseadas en xestos, cunha especial incidencia na accesibilidade a través da creatividade e o deseño.

O visitante achegarase á tecnoloxía desde o uso cotián, non partirá do concepto científico. E que a visita ao centro sexa una experiencia emocionante, imaxinativa e motivadora. Por iso, o museo traballouse desde unha perspectiva lúdico-racional e non só didáctica. A visibilidade e o atractivo serán a clave paira captar ao visitante.

O centro BTEK aposta por ofrecer una experiencia de calidade paira comprender o propio sistema e os seus retos, e por fomentar os valores da sustentabilidade a través de todos os seus contidos, implicando aos axentes actuais paira atopar aos futuros protagonistas.