O que non dixeron

2009/12/12 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

• Mikrobiologia
• Medikuntza

Quizais por prudencia calen este tema. Quizá temían equivocarse, lembrando o erro cometido polo responsable de saúde de Estados Unidos na época na que descubriron a sida: un ano despois do illamento do virus, en 1984, anunciou que en dous anos a vacina da sida ía estar en fase de proba. Desgraciadamente non acertou.

Aínda non hai vacina. Hai algo que dicir, con todo, porque a principios de outono os medios de comunicación difundiron una noticia case desfavorable ou, polo menos, esperanzadora. De feito, segundo o exército estadounidense e o ministerio de saúde de Tailandia, a vacina que se estaba probando tivo éxito. Reducía o risco de infección por SIDA nun 31%. Non era tan bo como para que a vacina comercializásese tal cal, pero si o mellor que se conseguiu até agora. Ían polo bo camiño.

Comezou a probarse en 2003 e atopábase na última fase antes do seu lanzamento (III. Fase). A vacina é una combinación das dúas vacinas existentes que contén os xenes do VIH e una proteína de pel. 16.400 voluntarios tailandeses probárono; a metade tomaron un placebo e a outra metade, a vacina. Posteriormente, en ambos os grupos medíronse o número de persoas infectadas e o número de virus en sangue que contiñan os infectados. Á vista de todos estes resultados concluíuse que a vacina era "exitosa", aínda que só a protexía en parte.

Un mes despois presentáronse todos os datos do experimento nun congreso sobre sida en París. O xefe da investigación, Reks-Ngarm, do Ministerio de Sanidade de Tailandia, afirmou que a súa investigación era "un fito na investigación das vacinas contra a sida" e os científicos alí presentes aplaudírona.

De aplausos a críticas

Posteriormente, os aplausos convertéronse en crítica. De feito, tiveron a oportunidade de analizar ben os resultados e comprobaron que os datos recolleitos no experimento foron analizados de tres maneiras. E o 31% apoiaba que o resultado era o mellor do tres, mentres que os outros dous non alcanzaban o 26%. Por tanto, os datos non eran significativos, non eran apreciables.

En termos cuantitativos apréciase máis claramente que en porcentaxe a pequena diferenza entre quen se vacinaron e quen non o fixeron: Destes 11.600 voluntarios, no grupo dos que estaban integrados, só se contaminaron 51. E 74 paira os que substituíron á vacina por placebo. É dicir, había una diferenza de 23 persoas.

Segundo algúns investigadores, o resultado tamén era decepcionante en canto ao número de virus que tiñan no sangue. Existen vacinas que, aínda que non protexen totalmente da infección, evitan a proliferación do virus, evitando así o desenvolvemento de síntomas. Pero esa vacina tampouco a logrou.

É dicir, os resultados reais estaban moi lonxe dos inicialmente anunciados. As críticas non tiveron tanta repercusión nos medios como a previsión de setembro, e desde entón apenas se ouviu falar da vacina.

Con todo, os investigadores seguen traballando. Naquel experimento gastáronse 119 millóns de dólares, que nos próximos anos destinaranse aínda máis á vacinación. Con todo, existen outras propostas: utilizando un modelo matemático, na Universidade canadense de Ottawa chegouse á conclusión de que con 65 millóns de dólares en 5 anos conseguiríase deter a peste. Tamén detallaron en que se debería gastar: retrovirales, campañas educativas e condóns dirixidos a todo o mundo. Será alguén quen sosteña o enredo?

Publicado en Gara