Bioloxía da Depresión

1990/01/01 Garro, M. Asier | Meana, J. Jabier Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Osasuna

Neurona.

En base ao tratamento, a causa e a gravidade da enfermidade, dentro da depresión podemos distinguir dous grandes grupos de enfermidades.

Os psiquiatras diferenciaron dous amplos tipos de pacientes no ámbito da depresión. Por unha banda, as neurosis, que dan respostas excesivas aos ataques do medio, e por outro, aqueles síntomas que se asocian a unha causa bioquímica ou xenética. Estes últimos teñen una depresión endóxena. Con todo, é moi difícil establecer un límite entre a neurosis depresiva e a depresión endóxena.

Na depresión endóxena utilízanse fármacos antidepresivos con bos resultados. Nas neurosis depresivas non son necesarios fármacos antidepresivos e normalmente tratamentos non farmacolóxicos nin sedantes (ex. psicoterapia) utilízanse.

Numerosas investigacións

Nos últimos trinta anos realizáronse numerosos estudos sobre o que ocorre na depresión endóxena bioquímica ou xeneticamente. Entre elas, algunhas miden o rexistro eléctrico do noso cerebro a través de potenciais evocados e encefalogramas, nos que se investigaron mutuamente as molestias (molestias de soño) que se producen durante a depresión. Outras investigacións mediron o comportamento das hormonas na depresión, descubrindo diferenzas coas persoas normais. Por último, outros estudos dirixíronse a investigar a bioloxía da neurona. Dado que a neurona é a base das funcións cerebrais, o cerebro necesita relacións entre neuronas paira desempeñar as súas funcións. A información transpórtase mediante impulsos eléctricos, pero este impulsor eléctrico debe converterse nun impulsor químico paira pasar dunha neurona a outra. Estes impulsos químicos prodúcense nos lugares denominados sinapsis.

Transmisión da información

Sabemos que “soma”, “axon” e “dentrita” forman a neurona. E é que o soma é o corpo da neurona, que ten o seu núcleo. Os “axones” parécense a ramas longas. Tras transportar os impulsos eléctricos desde Axon cara a outras neuronas, as dentritas levan a información ao alto para que a axona volva enviar a información.

Os terminais que se sitúan nos finais de Axon son terminais presinápticos, xunto aos cales hai terminais postsinápticos. Entre os terminais pre- e postsinápticos os neurotransmisores facilitan a información.

(A) Esquema xeral da neurona.

Ao tratarse dunha molécula química, o neurotransmisor ten propiedades e funcións especiais, como ser o que envía información desde o terminal presináptico ao postsináptico. Existen diferentes neurotransmisores que realizan diferentes funcións. Como noradrenalina, serotonina, acetilcolina, etc...

Os postsinápticos membranosos teñen lugares especiais paira coñecer estes neurotransmisores. Estes lugares son proteínas coñecidas como receptores, específicas da neurotransmisión.

Orixe da depresión endóxena

Nos anos sesenta formuláronse dúas hipótese bioquímicas respecto da neurotransmisión paira explicar a depresión endóxena: a noradrenérgica e a serotoninérgica. As depresións endóxenas baséanse na redución da neurotransmisión. A hipótese norueguesa baséase nos cambios da noradrenalina e a hipótese serotoninérgica nos cambios da serotonina.

Nos estudos realizados nos anos sesenta en pacientes depresivos mediuse a noradrenalina. Con todo, non se observou ningún cambio no líquido encefardante do cerebro, nin no cerebro postmortem. Pode deberse ás técnicas utilizadas. Desde hai tempo sabíase que a noradrenalina flúe a través dun “pool” (depósito) terminal presináptico cando chega o impulso eléctrico. A noradrenalina pode ser inactivada por encimas metabólicas (COMT, MAO), pero normalmente o 90% da noradrenalina é recirculada do espazo sináptico ao terminal presináptico.

Normalmente, os antidepresivos tricíclicos utilizados contra a depresión endóxena bloquean esta reabsorción, aumentando a concentración de noradrenalina ou serotonina do espazo sináptico e diminuíndo a depresión. Por iso, a clave está na noradrenalina ou serotonina do espazo simpático. A noradrenalina do terminal presináptico non é tan importante, aínda que a noradrenalina de toda a sinapsis é maioritaria.

Por que hai pouca noradrenalina ou serotonina no espazo sináptico dos pacientes que sofren depresión endóxena?

A noradrenalina do espazo sináptico controla o seu secreción mediante o mecanismo de “feed-back”. Atopáronse receptores descritos paira a transmisión na membrana postsináptica e presináptica. A súa función sería a regulación da liberación de neutrotransmisores.

(B) Ampliación do terminal sináptico que representa todos os procesos dos neurotransmisores. Síntese de neurotransmisores (1), reunión (2) e liberación (3). Interacción dos neurotransmisores cos receptores da membrana postsináptica (4). Interacción de neurotransmisores con receptores de terminal presináptico inhibindo a liberación (5). Encimas de degradación (6). Reabsorción de neurotransmisores (7).

Cando hai moitas noradrenalinas no espazo sináptico, o adrenoceptor alfa-2 do terminal presináptico detéctao inhibindo a liberación. Deste xeito, a concentración de noradrenalina no espazo sináptico sofre un notable descenso.

Últimas investigacións

A tendencia dos investigadores dos últimos anos dirixiuse a aclarar o mecanismo dos receptores. Actualmente estase investigando o número de receptores e as súas propiedades intrínsecas.

Mediante estes estudos comprobouse que en pacientes con depresión endóxena o número de receptores e as súas propiedades intrínsecas están alterados. O adrenoceptor Alfa-2 parece estar incorporado a estes pacientes. Se isto fose así, poderíase esperar que o adrenoceptor alfa-2 incrementase a inhibición da liberación de noradrenalina. Por tanto, habería menos noradrenalina no espazo sináptico.

As persoas con depresión endóxena adoitan ter a miúdo parentes depresivos. Por iso, obsérvase que a depresión endóxena pode presentar un problema xenético. De feito, o adrenoceptor alfa-2 é una proteína que é codificada polo ADN. A síntese pode presentar graves problemas nos niveis de transcrición, codificación e regulación. Deste xeito, os receptores sofren cambios provocando anormalidades que dan lugar a un mal funcionamento da neurotransmisión. Por tanto, aínda queda moito por investigar na bioquímica da depresión endóxena. Nos próximos anos os tratamentos de depresión endóxena e as investigacións en neurotransmisión deberán ir asociados.

Os avances na depresión endóxena poden levar a cabo mediante vantaxes nos mecanismos dos receptores.

A continuación preséntase a pregunta sen resposta á bioloxía da depresión endóxena.

• As interaccións entre os sistemas modificados de neurotransmisión non están claras. Como serían estas relacións na depresión endóxena?
• Na depresión prodúcense ritmos biolóxicos, xa que aínda non está clara a relación entre o ritmo e os cambios na neurotransmisión.
• Cales serían os indicadores biolóxicos útiles paira diferenciar a depresión endóxena doutras depresións?