Sapos só en contos

2004/11/07 Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Zoologia

A poboación de ras en todo o mundo diminuíu considerablemente nos últimos anos.

Din que está a ocorrer na maior parte do mundo: os anfibios son cada vez máis escasos. As ranitas dos pozos de auga, os sapos de cortiza granular, os tritones da montaña... son seres peculiares que parecen estar moi influenciados polos cambios humanos.

Acaban de recibir datos de todo o mundo e chegaron a unha conclusión clara: Un terzo das especies de anfibios na terra atópanse en perigo de extinción. E ademais, as razóns non están moi claras. Son moitos os factores que poden influír na extinción dos anfibios, pero é posible que moitos deles aínda non sexan coñecidos polos seres humanos, aínda que se considere que o principal axente é o propio ser humano.

Sen charcas, nin anfibios

A principal causa de perigo de extinción de anfibios pode ser a destrución do hábitat. No propio País Vasco destaca a colonización por parte do home dos asentamentos anfibios. Pódese observar desde hai anos a transformación que se produciu na desecación de marismas e outros humidais e na construción de vivendas, polígonos industriais, etc. O hábitat dos seres vivos orixinarios destes medios desapareceu en moitos casos.

Ao ter menos aloxamento, cada vez hai menos sapos e ras, e o resto de anfibios non teñen mellor estado. En humidais non desecados polo ser humano aínda viven as especies máis comúns, as máis duras, pero o estado das especies especiais é máis grave; como a ra das árbores, outras especies perderíanse si non se adoptan medidas estritas de protección.

Cantos deses ovos chegarán a ser sapos adultos?

J.R. Aihartza

E a situación dos anfibios en Euskal Herria tamén é reflexo dos de todo o mundo. De feito, crese que desde a década dos 70 desapareceron no mundo un centenar de especies de anfibios. O máis grave é, ademais, que moitas especies ameazadas parecen habitar hábitats ricos, afastados da influencia humana, como os bosques tropicais. Pero os expertos non teñen claro por que se reduciron algunhas especies tan abundantes.

Infinidade de riscos

Comezando a buscar as causas do perigo dos anfibios, o factor principal é a destrución do hábitat, pero tamén hai outras moitas. Hai que ter en conta que os anfibios teñen una pel moi especial, una especie de mucosa, que se utiliza paira respirar. O secado desta pel mata a ra, o tritón ou o que sexa. Por iso, os anfibios son moi sensibles aos cambios climáticos.

O quecemento global fálase todos os días e é de esperar que un dos primeiros en notalo sexan os anfibios. Si o clima é máis cálido, a auga dos pozos vaise secando e os anfibios teñen que vivir en charcos de menor profundidade, ou polo menos as súas larvas e espadas, e a vexetación de ribeira pode reducirse. En consecuencia, teñen menos protección, sobre todo a radiación ultravioleta que chega do Sol golpéalles con máis forza, o que pode afectar o sistema inmune ou ao crecemento.

Os tritones tampouco están exentos da ameaza humana.

J.R. Aihartza

A pel sensible dos anfibios é facilmente atacada polos fortes raios solares. E si tense en conta que moitos humidais están contaminados por produtos químicos... que os anfibios teñen un futuro marabilloso. Así, fóra das zonas protexidas, non hai moita poboación sa. Moitos dos anfibios que habitaron en extensos terreos están limitados a determinados pozos, polo que existe una pequena diversidade xenética nestas comunidades de anfibios.

E o home tamén sufriu máis danos indirectos, xa que cando vai ao lugar onde vai, leva a algunhas especies foráneas. Moitas destas especies son animais predadores e pouco benefician á pequena familia de anfibios do lugar. O equilibrio nación-morte rompe de mil maneiras, xa que o ser humano leva consigo enfermidades.

Desgraciadamente, os investigadores, a pesar da boa fe, fixeron dano levando enfermidades descoñecidas. A irresponsabilidade que sufriron algunhas especies que nunca tiveron contacto co ser humano foi compensada polo perigo de extinción que corría cando descubriron novas especies, moitas delas moi abundantes.

Nos humidais que o home non secou aínda viven as especies máis comúns, as máis duras.

Entre estas enfermidades, as que máis preocupan aos herpetólogos (expertos en anfibios) son as infeccións dos fungos críticos. Estes fungos introdúcense na pel dos anfibios e impídenlles respirar. Ao parecer, o resto de factores, como o quecemento global e a radiación ultravioleta, facilitaron a difusión destes fungos.

Por iso, na actualidade os expertos cumpren unhas medidas hixiénicas moi estritas cada vez que se achegan a un grupo de anfibios. Entre outras cousas, utilizan material desinfectado, non se realiza ningunha penetración e está en marcha un protocolo de traballo con anfibios. Con todo, está por ver se todas estas medidas son suficientes paira non prexudicar máis aos anfibios.

Publicado en 7K.