Tipos de alerxias

2003/04/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Osasuna

Algúns teñen febre de herba curada, irritando as mucosas do nariz e os ollos. Por tanto, teñen picor e fluidez, dominando constantemente. A outros lles aumenta a mucosa bronquial, o que lles impide respirar. Os síntomas da asma son, por tanto, una sensación de afogo e tose. Algúns tamén notan os síntomas na pel ou na capa subcutánea.

O pole albergan gametos masculinos de plantas que miden entre 10 e 60 micrones. As plantas teñen diversas estratexias paira chegar onde atópanse o pole gametos femininos. Algunhas plantas teñen aromas e cores que atraen aos insectos; cando o insecto colócase na planta, o pole pégase nas pernas e cando se vai a outra flor o pole expándese. O pole das plantas con esta estratexia son menos perigosos paira os alérxicos. Outras plantas, con todo, teñen pole adecuados paira a súa propagación polo aire, que provocan graves problemas aos alérxicos, especialmente ao pole das gramíneas.

Os alérxicos saben perfectamente cando hai máis pole: cando hai tempo que non chove, cando a temperatura quéntase e cando hai vento sur. Entón hai moito pole no aire e deben evitar respirar. Paira evitar que aparezan síntomas, os médicos recomendan pechar ben as xanelas, porse as lentes, non saír en horas de alto grao de polinización, á primeira hora da mañá e á tardiña, si é posible camiñar xunto ao mar e non no monte...

Os ácaros máis alergénicos son os do xénero Dermatophagoides, que son os chamados “camiseros”.

Ademais destas medidas básicas, existen novos métodos paira reducir o pole inhalado. Por exemplo, en Australia probaron un filtro especial paira polo na fosa nasal e deron moi bos resultados. O filtro é cómodo e non impide a respiración. O pole, pola súa banda, queda adherido a unha capa viscosa do filtro, o que permite eliminar o 97% do pole do aire respirado. Segundo os inventores, é especialmente apropiado paira persoas afectadas por antihistamínicos e outros medicamentos utilizados paira aliviar os síntomas.

Quizá a solución máis eficaz son as vacinas específicas. Con todo, a invención con inmunoterapia non sempre é fácil, xa que hai que identificar a todos os alérgenos e o tratamento debe ser duradeiro.

Como se mide a concentración de pole no aire?

Paira coñecer a cantidade de pole que se atopa no aire utilízanse uns instrumentos que atrapan ao pole. Estes aparellos levan una catavento que orienta o extremo que recibe o pole cara ao vento. Ademais, dispoñen dunha bomba paira absorber o aire a fluxo constante. O aire entra polo extremo e o pole quedan pegados nunha cinta cuberta de vaselina. Esta cinta está situada nun cilindro giratorio e unha vez á semana dá una volta completa.

Cada semana cámbiase a cinta. Da cinta recibida córtase, teñe e, con axuda do microscopio, cóntanse e identifican o pole.

Non se trata dunha flor senón dun po doméstico

Algunhas sustancias estendidas na pel ou tomadas pola boca convértense en alergénicas ao recibir os raios ultravioletas do sol, producindo una reacción fotoalérgica na pel.

A alerxia máis estendida no País Vasco é a producida polo po doméstico, concretamente polos ácaros en po. Os ácaros son artrópodos de 250-350 micras cun ciclo de vida de 120 días. A madurez dura 45 días, durante os cales as femias pon 40 ovos. Os máis alérxicos son os do xénero Dermatophagoides, que son os denominados ‘balbordos de pel’. Estes ácaros aliméntanse de escamas de pel desprendidas por humanos e animais, moi abundantes en colchóns, dormitorios, alfombras... Outras especies consumen esporas de fungos, sementes e fariñas de cereais.

As zonas de temperatura tépeda e alta humidade son idóneas paira o crecemento e reprodución dos ácaros, polo que na costa vasca son abundantes durante todo o ano, sobre todo na primavera e outono. Pola contra, son escasos en zonas de máis de 1.500 m e temperaturas extremas. Con todo, no Estado español, o 65% dos casos de asma son debidos a ácaros. De feito, algunhas glucoproteínas de ácaros son as responsables das alerxias. Polo seu reducido tamaño, son facilmente respirables.

A diferenza dos alérxicos ao pole, os que din aos ácaros presentan síntomas durante todo o ano. Os síntomas máis habituais son a rinoconjuntivitis e/ou a asma, que a miúdo son máis graves na adolescencia e mocidade.

Entre as medidas a tomar polos alérxicos destacan a ausencia de sustancias que emiten po no fogar, o lavado de roupa de cama con auga quente, a diminución da humidade e o uso de sustancias antiácaros.

Do imposible

“Hai que comer de todo”, consello moitas veces escoitado. Con todo, algunhas persoas son alérxicas a certos alimentos. Nos nenos, a maioría dos casos débense a ovos, leite, peixe e froitos secos, e froitos secos, froitas frescas, peixes e mariscos nos adultos. Na maioría dos casos, os síntomas aparecen na pel e boca e no aparello dixestivo, sendo menos frecuente a aparición de síntomas típicos dos alérgenos inhalados, a asma e a rinoconjuntivitis.

As reaccións alérxicas producidas polos alimentos deben separarse da intolerancia aos alimentos e das reaccións tóxicas. As intolerancias e as reaccións tóxicas dependen da dose, mentres que nas alerxias a reacción é sempre desproporcionada, mesmo cando a dose inxerida é moi baixa. Con todo, non é fácil realizar un diagnóstico discriminatorio xa que os síntomas son similares.

Cando a sensibilización sobre os alimentos é extremada, existe o risco de anafilaxia. Afecta a numerosos órganos e sistemas, con molestias, dor abdominal e torácica, náuseas, diarrea, arritmia, urticaria, hipotensión e shock, podendo provocar a morte.

O conxunto de síntomas producidos pola contaminación ou contaminación do aire no interior de edificios pechados –dor de cabeza, náuseas, asma, picor...– denomínase síndrome do edificio enfermo.

Una variante é a anafilaxia provocada polo exercicio físico. Trátase dun caso moi especial no que os pacientes comezan a practicar deporte tras inxerir algúns alimentos e a medida que aumenta a temperatura corporal aparecen outros síntomas de mareo, picor e anafilaxia. Con todo, estes síntomas non aparecen si non se practica deporte. Con todo, este tipo de casos non son moi comúns.

É moito máis frecuente a alerxia a proteínas do leite, peixe, mariscos, ovos, certas froitas e froitos secos. En ocasións, a alerxia á infancia desaparece co tempo. Coñécense algúns factores que inflúen niso: o feito de inxerir o peito durante os primeiros meses protexe ao neno, así como a introdución máis tardía do normal na dieta dos alimentos que poden producir alerxia.

Paira evitar problemas derivados das alerxias, recoméndase non tomar estes alimentos. Isto condiciona as comidas diarias dos alérxicos e obriga a ler coidadosamente as etiquetas dos alimentos envasados. De feito, as proteínas do leite utilízanse en moitos alimentos e tamén nalgúns medicamentos.

Por outra banda, os aditivos, conservantes e colorantes que conteñen os alimentos poden provocar reaccións alérxicas como tartracinas, sulfitos, nitritos, glutamatos, etc.

Alerxia ao traballo

Aínda que o obxectivo dos medicamentos é curar a enfermidade, algúns dos seus compoñentes son alérxicos a certos pacientes.

Non é broma. Cada vez son máis as persoas que sofren alerxia polo seu traballo. De feito, algunhas sustancias típicas de diversas actividades provocan reaccións alérxicas: látex, níquel, cromo, cobalto, resinas, cementos, cereais, plásticos, cosméticos...

Se a alerxia é debida a sustancias inhaladas, a asma é o síntoma principal. Pola contra, se a reacción alérxica prodúcese por contacto cos alérgenos, os síntomas aparecen na pel: dermatitis e eczema.

Se non hai una forma de evitar os alérgenos laborais, non hai outra alternativa que cambiar de traballo, xa que non hai un tratamento eficaz.

Está claro que as alerxias son un problema grave que condiciona totalmente a vida do paciente. Son moitos os estudos que se realizan sobre alerxias, pero cada vez son máis os casos de sensibilización e a proliferación de alérgenos. Así que non será fácil atopar una solución adecuada paira todos. Até conseguilo non hai máis remedio que tentar anticiparse.

Os fungos máis alergénicos proceden dos xéneros Alternaria, Aspergillus, Penicillium e Cladosporium.

Os fungos reprodúcense mediante esporas que miden entre 1 e 100 micrones. Por inhalación, os alérxicos adoitan ter rinitis e/ou asma, e algúns teñen síntomas cutáneos. A humidade e a escuridade son beneficiosas paira os fungos, polo que as alerxias causadas polos fungos adoitan ser máis graves no outono, pero hai risco durante todo o ano dependendo do lugar: nos sotos, onde hai terra húmida e plantas... Paira evitar a aparición de síntomas, o mellor é evitar condicións adecuadas paira os fungos.

Tamén poden producir alerxia os pelos e os tomiños dalgúns animais, así como a súa saliva, ouriños ou feces. Estes alérgenos provocan rinitis, conjuntivitis, asma ou urticaria en caso de inhalación ou contacto con eles.

O principal inimigo de moitas alerxias a animais é o gato, xa que algunhas das súas proteínas na saliva son moi alergénicas. Os inimigos doutros non son gatos, senón insectos. O 1% da poboación é alérxica aos velenos de abellas e avispas e no caso de que estes insectos maduren corren o risco de sufrir una reacción anafiláctica grave e de morrer como consecuencia. Tamén hai máis insectos alergénicos como mosquitos, formigas e chinches. Ademais, os parásitos tamén provocan alerxias.