Windows 95, abrindo xanelas ao eúscaro
Barato, sinxelo e accesible paira calquera persoa. Si temos que crer o devandito na campaña de publicidade realizada pola empresa Microsoft, estas son as principais vantaxes do sistema operativo Windows 95. Os euskaldunes teriamos que engadir un cuarto nesta lista: tamén poderemos utilizalo en eúscaro.
A maioría dos autores do PC recoñeceron que Windows 95 será un sistema operativo de futuro próximo. É máis, o novo sistema abriu xanelas ao eúscaro, posto que puxo sobre a mesa recursos até agora inaccesibles ao usuario. Con todo, falouse por extenso das vantaxes e inconvenientes deste sistema. Nas seguintes liñas non imos profundar neste debate, porque debería soprar moito. Sen dúbida, o sistema operativo Windows 95 é moi vantaxoso paira os euskaldunes, xa que en principio poderemos utilizar o eúscaro. A tradución de Windows 95 foi realizada polo equipo de traballo de UZEI e Elhuyar, polo que solicitamos a Lore Azkarate, coordinadora do traballo de UZE1.
ELHUYAR-ZETIAZ: Dicir que temos una versión en eúscaro dun sistema operativo, provocará que a nosa lingua se sitúe ao mesmo nivel de recoñecemento que o resto?
Lore Azkarate: De face ao exterior é, sen dúbida, así. É una forma de dicir que os vascos temos una lingua especial e que a usamos, e moi importante, porque cada vez utilízase máis a conciencia por computador. Dicir que hoxe en día temos a forma de utilizar un sistema operativo de computadores que fala eúscaro, significa que o eúscaro é algo paira a xente que dá importancia á imaxe. En calquera caso, de face ao interior nós facemos una valoración diferente. A partir de agora tamén teremos a oportunidade de realizar as relacións co computador en eúscaro.
Neste país cada vez somos máis quen queremos traballar e vivir en euskara, e nese sentido, poder utilizar Windows 95 en euskara vai supor un aumento dos nosos medios. Non hai que esquecer, ademais, que o eúscaro entrou no ensino e nas vías de comunicación, pero que hai un gran baleiro no mundo laboral, xa que a presenza do eúscaro nas oficinas e fábricas é moi reducida. Se a xente ten que afacerse a traballar en eúscaro, necesitará ferramentas de traballo adecuadas. Nese sentido, diría que é una aposta de gran achega no camiño da normalización do eúscaro.
N-D : este traballo requiriu a coordinación de moitas persoas. Como valoraría isto?
L. A. Non hai que esquecer que una das características deste país é o individualismo. Tendemos a camiñar cada un polo seu lado, o que nos leva a un quebradizo de cabeza. Afortunadamente nos últimos anos empezamos a realizar proxectos conxuntos coordinando o traballo dos diferentes grupos, pero sempre entre os vascos. Nesta ocasión tamén participaron empresas externas, o que foi novo paira nós. Paira Microsoft tamén foi bastante atípico a participación de tantas organizacións, pero tras aclarar a quen correspondían os diferentes apartados do traballo, non houbo ningún problema. Neste sentido, a valoración é positiva. A coordinación e control do traballo do equipo de tradución deunos un traballo máis ambicioso. Oito persoas participamos na primeira e seis na segunda fase e non foi fácil compaxinar adecuadamente as diferentes tarefas e apartados, dirixir a tradución e conseguir un estilo homoxéneo en tan curto prazo.
N-D : Que institucións participaron neste traballo?
L. A. Paira empezar hai una xigantesca empresa informática Microsoft. Windows é súa e deunos acceso ao material que había que traducir. Ademais, un curso de formación e os últimos retoques das localizacións foron realizados pola propia empresa. En segundo lugar, está a empresa madrileña Lexitrans, que traballou en glosarios de traballo, tests, etc. En certo xeito, Lexitrans fixo de ponte entre Microsoft e os tradutores na adquisición de material e na resolución de problemas técnicos. E en terceiro lugar, as dúas institucións responsables da tradución do produto Windows 95 en eúscaro: UZE1 e Elhuyar. De acordo coa distribución dos traballos, quedou sobre as nosas costas a formación, coordinación, organización do traballo e por suposto a tradución. Ademais destes tres apartados que participaron directamente no proceso produtivo, cabe mencionar as dúas entidades que realizaron o seguimento do traballo, a Viceconsejería de Política Lingüística e a Sociedade Informática do Goberno Vasco, EJIE. A participación de EJIE é especialmente destacable, xa que asumiu a instalación de ferramentas de traballo, a organización do utillaje e o pago do traballo. En certa medida, a rapidez coa que respondeu EJIE ante as nosas peticións permitiunos chegar aos prazos prometidos por Mircrosoft.
N-D : Parece un reto demasiado grande paira un idioma que tiña todo por facer...
L. A. Pero non digas que era así! Desde o punto de vista da linguaxe informática realizáronse multitude de traballos en eúscaro: O dicionario informático publicouse fai un par de anos, publicáronse varios textos en eúscaro, impartíronse clases en eúscaro na Facultade de Informática desde hai tempo, hai outros programas en eúscaro e acababamos de traducir Word 6.0. Desde o punto de vista lingüístico non imos moi atrás respecto doutras grandes oracións, as demais teñen bastante que traballar na adaptación e consolidación de novos termos que se crean continuamente na informática. Foi un reto, pero sobre todo apertounos o feito de que un traballo deste volume téñase que realizar en tan pouco tempo.
A verdade é que nos deron conta deste segundo gran reto cando estamos a traducir a Word. Isto foi en abril de latz e desde entón tivemos que traballar cun ritmo frenético de traballo paira terminar no 95. Como é sabido, a Windows 95 púxoselle este nome, porque en 1995 publicouse a versión orixinal en inglés e as súas localizacións a un gran número de idiomas. Por tanto, o traballo que había que facer e terminar ese ano e nós tivemos que adaptarse a eses prazos. Isto fixo que se aperte máis do desexado e podemos dicir que traballamos contra o reloxo.
N-D : Una vez terminada a tradución, como valoraría o traballo realizado?
L. A. En poucas palabras é difícil. O funcionamento laboral foi moi duro e en poucos días foi necesario realizar un traballo de meses de esforzo. Nese sentido, pediriamos máis tranquilidade. Doutra banda, desde o punto de vista lingüístico foi moi interesante e enriquecedor tanto na adaptación da linguaxe máquina como na elaboración dunha nova terminología. Aínda que non se esqueceron os estrangulamientos puntuais, valoramos moi positivamente o traballo realizado. Agora falta coñecer a opinión do usuario.
N-D : O usuario deberá conformarse co que ten até agora ou tedes intención de realizar máis traballos deste tipo no futuro?
L. A. A intención é, por suposto, preparar materiais en eúscaro, xa que a nosa función principal é o papel ou o computador. En canto aos soportes informáticos, é una decisión que non está xa nas nosas mans ou que segue por esa vía. Neste momento é responsabilidade do usuario a utilización destes medios ou a anulación do traballo realizado. Con todo, non creo que isto último ocorra porque existe un interese real no mercado paira acceder a estes produtos.
Tamén ante o computador, o usuario debe darse conta de que se pode traballar en eúscaro e de que hai formas de conseguilo. Todos os medios que existen actualmente no mercado, a implantación de áreas de hardware e software na nosa lingua será moi difícil, pero si polo menos conseguimos traducir ao eúscaro o material básico, seriamos moi beneficiosos paira a normalización do eúscaro.
N-D : A empresa Microsoft non utilizou a palabra tradución e a cambio utiliza a palabra localización. En que consiste a diferenza?
L. A. Quíxose organizar un produto como Windows 95 de maneira que poida ser utilizado en moitos idiomas. Desde o primeiro momento, Microsoft manifestou o seu desexo de afastarse da mera tradución, de localizar o produto, de explicalo coma se fíxose en cada país. Nós estabamos totalmente de acordo con este obxectivo, está claro, porque somos nós os que temos máis interese en adaptar o produto correctamente á linguaxe e á contorna. Con todo, hai que dicir que na práctica esta localización é moi superficial e queda nunha mera intencionalidade. Por exemplo, tivemos dificultades enormes paira pór a data correctamente en eúscaro, no caso do procentaje, non nos permitiron en ocasións pór o signo do % diante do número, quixéronnos cambiar as abreviaturas dos nomes dos meses e os días, etc. Dino pero non o aceptan. Enténdese, por unha banda, que a función principal dos programadores é garantir o bo funcionamento do programa, e que niso se está traballando, xa que non se lle pasan da cabeza á cabeza os problemas que poidan xurdir noutras linguas.
Citarei aquí moitos matices que quedaron sen peitearse, pero non quixese axudar a crear falsas visións: creo que fixemos o produto máis completo posible e aínda que o usuario atope algunhas lagoas, non hai ningunha enfermidade que non complete o tempo, polo que teremos a oportunidade de facelo nos seguintes pasos. Hai que aprender dos erros cometidos e creemos que no futuro imos ir superando eses problemas. Tendo en conta que o primeiro salto é cualitativo, creo que demos o que tiñamos que dar pola nosa banda.
Buletina
Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian