A UEU de Pamplona finaliza este ano

1989/09/01 Oilarra, A. Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Unibertsitateak

Ecoloxía de ríos

Elh.- Connosco temos ao biólogo Arturo Elosegi. A primeira semana da UEU impartiu polas tardes un curso sobre ecoloxía fluvial. Que explicou estes días?

A.Elosegi.- O curso sobre ecoloxía fluvial impartiuse en cinco días. O primeiro día vimos a parte abiótica do río, características físico-químicas. Sobre todo, como van axustar o comportamento dos seres vivos que os habitan. No segundo día vimos cales son os principais seres vivos do río. O terceiro día metémonos/metémosnos máis directamente no tema da ecoloxía, no estudo dos transportes e fluxos de enerxía e materiais, en relación aos procesos implicados (bióticos e abióticos). O cuarto día vimos como os ríos varían ao longo do tempo, como afectaron as inundacións e como se recuperan os ríos. Por último, analizamos a influencia humana no río. Normalmente este efecto é negativo. Por iso, analizamos tamén o que o ser humano pode facer paira solucionar os problemas de contaminación.

Elh.- Menciona a situación dos ríos e a influencia humana, cal é a situación dos ríos vascos en xeral?

A.Elosegi.- Eu creo que é evidente. A maioría dos nosos ríos atópanse actualmente eutrofizados polo seu excedente de materia orgánica. Doutra banda, a contaminación urbana e industrial é moi alta e grave. Os ríos limpos son escasos e ademais constátase a súa desaparición cada día.

Elh.- É o problema máis grave a eutrofización?

A.Elosegi- Eu creo que si. Hai que ter en conta que no noso país hai moita xente dispersa, nos caseríos, e chega até todos os sitios. Os arroios son escasos e non se pode instalar una planta de depuración en todos os puntos. Por tanto, os residuos agrícolas que conteñen moita materia orgánica van directamente ao río.

Á parte disto, nas zonas urbanas a contaminación química pode ser moi importante. Isto ocorre no curso baixo dos ríos.

Elh.- Que podemos facer paira limpar os ríos?

A.Elosegi.- En teoría pódense facer moitas cousas. Hai moitos sistemas de depuración de auga. Hai moitas formas de depuración. Actualmente é posible eliminar practicamente calquera tipo de contaminación. Pero ao tratarse de procesos custosos, moitas veces o uso depende da vontade política.

Sabemos o que se pode facer desde hai tempo. O problema é quen o impulsa.

Investigación en Euskal Herria

Entre as actividades do departamento de Física dedicouse todo un día á investigación científico-tecnolóxica que leva a cabo en Euskal Herria. Nela reuníronse investigadores que traballan na universidade e nos centros de investigación, e cada un expuxo en público a súa actividade. Ademais e como colofón á xornada organizouse una mesa redonda aberta a todos os membros da UEU baixo o título “A investigación no País Vasco”.

Os participantes serán Joan Mari Agirregabiria, profesor da Facultade de Ciencias, Joseba Jauregizar, xerente de Robotiker, Jose Mari Rodriguez de CEIT, Pedro Etxabe, director de mercadotecnia de Ikerlan, Antxon Santamaria, vicedecano da Facultade de Químicas e Manu Barandiaran, catedrático da Facultade de Ciencias. O moderador foi Inaki Irazabalbeitia, directora da UEU.

A partir deste punto mencionaremos os aspectos máis interesantes que se dixeron nesta mesa redonda.

Segundo Joan Mari Agirregabiria, a investigación que leva a cabo en Euskal Herria é similar á que se realiza no Estado e nesa medida debemos situar a investigación vasca ante o mundo.

Paira Joseba Jauregizar non estamos tan ben. Aínda os investigadores e técnicos, os técnicos que traballarán nas empresas, non son suficientes e hai que formar novos.

Segundo José Mari Rodríguez, na investigación vasca hai de todo, como dixo o propio “ botiquín”. Na súa opinión, o principal problema, e niso estaba de acordo cos Jauregizar, é que non haxa moita xente dun nivel. Subliñou que a falta de tradición no ámbito da investigación en Euskal Herria foi enorme e que a tradición non pode alcanzarse en sete ou oito anos. Pedro Etxabe explicou con datos a situación da investigación vasca. Paira iso, citou dous indicadores: que parte do produto interior bruto utilízase na investigación e o número de enxeñeiros e técnicos por cada 1000 traballadores industriais.

Etxabe destacou que os datos de Euskal Herria coinciden máis ou menos cos do Estado.

Antxon Santamaría considera que a investigación que leva a cabo no País Vasco en xeral é inferior á dos pobos máis desenvolvidos da zona.

José Mari Rodríguez denunciou a política que se está levando a cabo en varias empresas. Dado que a I+D está de moda, en moitas empresas organizouse un departamento con este nome, pero nel non se realizan investigacións nin desenvolvementos. O feito de ser departamento de I+D é una boa demanda paira a empresa. José Mari cre que son montaxes realizadas paira a estatística.

Todos os participantes estiveron de acordo en que as empresas vascas son pouco investigadoras e que a investigación que leva a cabo no País Vasco realízase maioritariamente en entidades relacionadas coa administración. A investigación en empresas nos países desenvolvidos ten máis peso que entre nós. Como exemplo, Antxon Santamaría destacou que o 90% da investigación sobre semiconductores en EEUU realízase na industria privada.

Manu Barandiaran dixo que a investigación está a gastar diñeiro porque está de moda, pero non vía claro si repartiuse correctamente. A modo de exemplo, mencionou que na universidade gastouse diñeiro na adquisición dunha ferramenta complexa e sofisticada, pero que se gastou moi pouco na contratación de persoal técnico (non investigador) que manipule e coide estas ferramentas, o que é atípico en comparación con outras universidades europeas.

Jauregizar recalcou que en Euskal Herria son necesarios 3.000 novos técnicos e que hai que formalos. Rodríguez díxolle que é moi difícil porque os estudos tecnolóxicos non están de moda e que é máis fácil conseguir sociólogos, pedagogos, etc. En opinión de Rodríguez, ser técnico está en contra da tendencia social. Jauregizar insistiu en que o técnico que traballará na empresa ten prioridade absoluta. Dixo que a sociedade non pode gastar moito diñeiro na universidade paira formar filósofos e similares.

Cando se expuxo a investigación básica versus investigación aplicada, Pedro Etxabe destacou a necesidade de investigación básica. Debe ser un complemento á investigación aplicada. O Sr. Rodríguez era do mesmo nome, pero comentou que o problema pode ser como se integren ambos. Quen non se mostrou de acordo foi Jauregizar. El apostou pola investigación aplicada. Antxon Santamaría sinalou que no estranxeiro gran parte da investigación básica leva a cabo en empresas e cando estades a estudar a literatura, o exemplo de que o modelo matemático subxacente paira explicar un determinado fenómeno foi elaborado por un tipo de empresa non é sorprendente.

Doutra banda, Etxabe sinalou que en Euskal Herria non hai una política científica clara. Antes de gastar diñeiro na investigación pola súa imaxe, hai que marcar as prioridades. Barandiaran non estaba de acordo e explicou que no Estado a política científica está marcada. Etxabe sinalou que en Euskal Herria non hai fábricas que destaquen por facer un determinado produto a nivel mundial. Dixo que aquí se fai un pouco de todo, pero non de primeira. Considero que a principal investigación que leva a cabo en Euskal Herria necesitaba especialización; que Euskal Herria necesitaba un produto paira utilizalo como bandeira.

Segundo Barandiaran, polo menos na universidade non se debe delimitar o campo de investigación. Hai que deixar a iniciativa ao investigador. En opinión de Antxon Santamaría, o endurecemento pode ser prexudicial nalgúns niveis. Con todo, considera que hai que diferenciar entre universidade e centros de investigación porque o financiamento e os obxectivos son diferentes.

En opinión de Rodríguez, hai que traer bos científicos de fóra para que fagan estancias relativamente longas entre nós.

Ao final da mesa redonda houbo un interesante debate entre comensais e asistentes.

Reunións de químicos

O que máis interese espertou entre as actividades do Departamento de Química foi o III Congreso de Investigadores Químicos Vascos. Reunión. A esta reunión acudiron investigadores químicos que traballan en centros universitarios e centros de investigación de Euskal Herria e fóra do noso país.

A reunión tivo dous partes principais. Pola mañá o Dr. Jose Mari Elortza ofreceu una charla introductoria sobre a evolución do departamento de química da UEU. A charla foi moi interesante, sobre todo paira os mozos químicos que viñeron a Pamplona. De feito, non coñeceron de cerca o departamento de química da UEU e o seu gran papel na evolución da terminología química que se está utilizando na actualidade. José Mari dixo que pasamos de case cero a infinito en poucos anos grazas ao noso traballo no departamento de química.

Pola tarde, cada un explicou o seu traballo. O modo de aparición dos traballos foi o poster. Cada investigador describía o seu traballo nuns pósteres pegados na parede. Posteriormente, e dependendo do interese da xente, ampliou e profundou na información dos posters. Os 20 investigadores químicos chegados a Pamplona seguiron con gran interese a explicación dos posters. No entanto, presentáronse 30 traballos diferentes, aínda que algúns dos autores non puideron achegarse a Pamplona.