Impacto ambiental de fertilizantes agrícolas

2002/12/01 Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Nekazaritza
• Ingurumena

O problema está na agricultura intensiva. Na actualidade, algúns agricultores teñen un exceso de vacún respecto da superficie rural. Por iso, aplican o xurro (estiércol máis sucio de cortellos) a altas concentracións en terreos, sobre todo en zonas próximas aos cortellos. Por outra banda, compran abono mineral paira terras afastadas. A aplicación de fertilizantes minerais e xurros en grandes cantidades pode causar graves problemas ambientais.

O Departamento de Bioloxía Vexetal e Ecoloxía da UPV leva 12 anos traballando neste campo. O obxectivo dos investigadores é medir a eficiencia dos fertilizantes agrícolas convencionais e analizar o seu impacto no medio ambiente.

Importancia do nitróxeno

A maioría dos fertilizantes utilizados en agricultura teñen como compoñente principal o nitróxeno. O nitróxeno acelera o crecemento e a produción das plantas. Con todo, a aplicación excesiva de nitróxeno nos terreos fai que as plantas non utilicen a totalidade do nitróxeno e prodúzanse problemas. Por unha banda emítense gases e por outro se contaminan as augas.

As emisións de gases, debidas aos microorganismos do chan, prodúcense ao despegamento de varios compostos de nitróxeno. Algúns destes compostos, como o óxido nitroso (N2O) e o óxido nítrico (NO2), poden causar graves problemas ambientais. O primeiro deles incide de forma significativa no efecto invernadoiro e é un dos compostos máis perigosos xunto co dióxido de carbono (CO2). E o óxido nítrico pode producir ácido de choiva.

Ademais das emisións gasosas, hai que ter en conta a contaminación das augas. Cando o nitróxeno está en forma de nitrato (NO3), xunto coas augas pluviais pódese chegar a pozos de auga potable, ríos e lagos. No caso da auga potable poden aparecer problemas de saúde. No segundo caso, axuda á eutrofización acuática. Cando hai eutrofización, os microorganismos e plantas acuáticas crecen demasiado, malgástase o osíxeno da auga e afóganse os peixes.

Traxectoria da investigación

Ante estes problemas, os investigadores realizaron una comparativa entre abonos minerais e xurros. Nas conclusións destácase que o xurro actúa como abono máis lentamente, pero que ambos os fertilizantes son equivalentes en emisións gasosas e na capacidade de contaminación das augas. Por tanto, non se pode dicir que una sexa mellor que a outra.

O segundo paso foi fixarse nas características das terras: realizouse una comparativa entre os campos de herba e os campos de cultivo. O estudo revela que as emisións de gases nos campos son maiores, mentres que nos terreos rurais existe un maior risco de que o nitrato chegue á auga.

Por último, os investigadores estudan os inhibidores do crecemento dos microorganismos do chan que producen nitrato, óxido nitroso e óxido nítrico. Paira que? Desta forma redúcese a emisión de gases e a acumulación de nitratos na auga. Agora estase observando se os inhibidores tamén reducen o crecemento vexetal, está a medirse a capacidade dos inhibidores, modificouse a produción da terra e estanse realizando medicións de emisión de gases. Todos eles, xunto con outros moitos estudos, seguen traballando neste tema.

• Título do proyectoUso eficiente de fertilizantes nitrogenados.
• Obxectivo Reducir o risco ambiental de emisións de gases e lixiviación de nitratos do nitróxeno.
• Directora do proxecto Carmen González Murua.
• Persoal UPV: C. Gonzalez Murua, J.M. Estavillo, B. González Mouro, X. Macadam, S. Menéndez, L. Careaga, T. Fortes.NEIKER: M. Pinto, P.Merino, A. Do Prado, G. Besga, R. Sáiz.
• Departamento Bioloxía Vexetal e Ecoloxía.
• •
• Financiamento: UPV/EHU, Departamento de Agricultura do Goberno Vasco, Ministerio de Ciencia e Tecnoloxía, proxectos europeos, Compo-Agri S.A.