“A emerxencia climática non é só un reto tecnolóxico. É, sobre todo, política e social”
O terceiro informe do Grupo Intergobernamental sobre o Cambio Climático (IPCC) deixa claro que as emisións de CO2 seguen aumentando e que non se están cumprindo os acordos. Pero tamén hai boas noticias: adoptar medidas eficaces sería barato. Analizamos o informe e os principais retos actuais con Mikel González Egino, investigador de BC3.
Cales son as claves principais do informe, Mikel?
O IPCC di que non estamos no camiño axeitado para cumprir os acordos de París. no informe de 2018 sinalou que as emisións para 2020 debían empezar a chegar ao seu máximo e a diminuír, pero o último informe mostra que non foi así. As emisións seguiron crecendo, polo que un das mensaxes principais é que non imos na ruta correcta.
Segundo o IPCC, coas políticas anunciadas, o ascenso da temperatura roldará os 2.7ºC. Hai unha gran diferenza entre os datos reais actuais e os recortes que se deberían ver si cumprísese o prometido polos países para 2030. É unha mensaxe de alerta claro. Si non actuamos con rapidez, non estará nas nosas mans limitar a temperatura a 1,5 ºC.
Outra mensaxe importante é que as emisións de CO2 por habitante distribúense de forma moi desequilibrada por países. Os máis ricos economicamente teñen grandes emisións per cápita, como é o caso de Estados Unidos. Outros países apenas emiten CO2.
Tamén hai boas noticias: sería barato adoptar medidas eficaces. Antes pensábase que era caro, pero de verdade témolo a man.
Si, consideran que coa tecnoloxía que temos e cuns cambios de comportamento razoables, pódese conseguir cerca do 80% da redución que temos que facer. Sen necesidade de novas innovacións tecnolóxicas. Só establecendo as políticas apropiadas.
Xa temos tecnoloxías e, en moitos casos, son máis baratas que os fósiles. Os custos das enerxías renovables e dos sistemas de almacenamento de enerxía reducíronse considerablemente. A enerxía solar e as baterías, por exemplo, reduciron os seus custos un 80% na última década. IPCCk hainbat trantsizio-modu aztertu ditu, eta ondorio honetara iritsi dá: gure helburuak lortzeko modurik onena dá energia berriztagarriz elikatutako ekonomia elektrifikatzea eta biltegiratze-teknologiekin (bateriak...) konbinatzea.
Segundo o IPCC, axústelos que debería realizar a industria non terían un efecto significativo sobre o produto interior bruto mundial previsto para 2025.
Si, unha parte importante da economía pode descarbonizarse. É certo que hai industrias ou sectores que son máis difíciles de descarbonizar, como a industria do cemento. Aí non é fácil buscar vías de descarbonización. Pero estes sectores non son máis que unha pequena parte. Coas tecnoloxías existentes, e con algúns cambios na demanda, pódese reducir gran parte da emisión de CO2. Hoxe en día, o reto xa non está no ámbito tecnolóxico.
Onde está o reto?
O principal reto é establecer políticas axeitadas. E que a transición sexa socialmente xusta. Por exemplo, para avanzar cara a un escenario descarbonizado son necesarias políticas que incrementen os prezos dos combustibles fósiles, pero, por suposto, hai que facelo de forma progresiva. É máis, os custos e beneficios da transición deben distribuírse de forma homoxénea na sociedade. Pola contra, a sociedade pode sentir que a transición enerxética aféctalle e iso atrasaría moito o proceso.
É necesario establecer políticas fiscais e sociais que favorezan máis aos colectivos con rendas máis baixas, xa que teñen maiores dificultades para investir en novas tecnoloxías máis limpas. O feito de que a transición sexa socialmente aceptable e xusta é un elemento moi importante para avanzar ao ritmo que nos esixe o IPCC.
Outro gran reto é o transporte, non?
Si, por suposto. Especialmente nos países economicamente máis ricos. No País Vasco, as emisións do transporte son aínda maiores que as emisións directas da industria desde 2009. aumentaron un 25% na última década.
O IPCC insiste na necesidade de crear infraestruturas que axuden a cambiar o modo de vida da cidadanía.
Iso é moi importante. Si queremos un novo modelo de mobilidade necesitamos unha infraestrutura para iso. Pola contra, non teremos alternativa real ao transporte privado. A solución non é pór prezo ao CO2, senón crear unha infraestrutura que permita realmente a mobilidade non carbonizada. É imprescindible deseñar unha rede de transporte público eficiente.
E doutra banda, é importante electrificar os vehículos. Pero fai falta unha infraestrutura para que leven a cabo ambos os cambios. Os gobernos deben asegurarse de que existe esa infraestrutura. Pola contra, o cidadán non poderá cambiar os seus costumes, mesmo si é un cidadán cun gran compromiso.
O informe sinala que se deberían crear cidades máis compactas para reducir os transportes. Pero, en moitos países, a tendencia é a contraria.
Si, en moitos casos, imos na dirección equivocada. E o modelo de cidade máis denso é fundamental. As consecuencias, si non, ven en Estados Unidos. En parte, isto débese a esas diferenzas que se observan nas emisións por habitante dun país a outro. Pon de manifesto a configuración das cidades e dos nosos modos de vida. Isto fai que, en certa medida, cun nivel de vida similar en Europa e EE.UU., as emisións per cápita da EE.UU. sexan dobres. Por tanto, é imprescindible repensar e redeseñar as cidades. Hai moito en xogo.
Hai outras claves importantes no informe?
Destacaría dúas cousas. Por unha banda, o informe pon o foco no exceso de expectativas nas tecnoloxías de absorción de CO2. De feito, o IPCC está a dicir que as emisións xa debían chegar ao seu punto álxido e que, en 2050, temos que ter cero emisións netas si queremos cumprir o obxectivo de aumentar só 1,5 °C. Pero ser cero emisións netas significa que teremos unha pequena emisión positiva e quizá poidamos compensala por absorción de CO2. Unha mensaxe importante do IPCC é que a capacidade de absorción de CO2 é máis limitada do que se cree. Os sistemas naturais (bosques…) e artificiais (tecnoloxía de captura de CO2) non teñen tanta capacidade para absorber emisións.
Por tanto, non podemos demorar as restricións de emisión pensando que as imos a absorber. Hai que reducir ao máximo as emisións e hai que ter en conta que só poderemos compensar aquelas cuxa redución é absolutamente imposible.
E o segundo é unha mensaxe positiva: un total de 24 países xa lograron, durante 10 anos consecutivos, un descenso continuo das súas emisións. Isto demostra que xa existen tecnoloxías e que si se aplican e manteñen as políticas correctas, podemos ver recortes reais.
Buletina
Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian