Buscando o límite da conciencia

2010/02/22 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

• Anatomia/Fisiologia
• Medikuntza
• Etika

Desde finais da década dos 80, varias neurociencias propuxeron probas paira diferenciar a pacientes en coma profundo dos parcialmente conscientes. Baseábanse principalmente na capacidade de resposta a estímulos.

En 2006 o equipo de Owen deu un paso máis. Una muller de 26 anos, que quedou en coma tras un accidente de coche, decidiu continuar a súa actividade cerebral cunha representación funcional mediante resonancia magnética. Tras varios meses de investigación, recibiron un sorprendente resultado. E é que lle pediron que imaxinase dúas situacións: una na que tiña que imaxinar que estaba a xogar ao tenis, e outra na que estaba en casa, camiño á súa habitación. As imaxes recollidas mediante escáner eran completamente diferentes nun e outro.

Este traballo foi publicado na revista científica Science e suscitou un debate sobre a definición de ser consciente. Hai quen opina que non basta con demostrar que o cerebro ten una certa actividade, senón que habería que ver que esa actividade é froito dun mesmo e non inconsciente.

Neste caso, os investigadores non dubidaban. De feito, só lle deron a orde de representación verbalmente una vez e a rede neuronal correspondente a esta actividade estivo activa durante uns 30 segundos. Con todo, cando a activación é involuntaria, só dura uns poucos segundos.

Owen e o seu equipo seguiron traballando e publicaron os seus resultados e conclusións na prestixiosa revista médica New England Journal of Medicine. O traballo tivo una gran repercusión en medios especializados en medicamento e ciencia en xeral, que demostraron que o escáner cerebral é útil paira coñecer o grao de consciencia dos que están en coma.

Durante o estudo analizouse a actividade de 54 pacientes con representación funcional mediante resonancia magnética. E descobren que catro pacientes diagnosticados estaban en estado vexetativo e que eran capaces de imaxinarse a si mesmos xogando ao tenis ou en casa.

Capaz de comunicar

Uno deles levaba cinco anos en estado vexetativo con diagnóstico. Tiña 22 anos e tamén se atopaba nesta situación como consecuencia dun accidente de coche. Pois ben, os investigadores decidiron facer una investigación máis profunda con ela. Querían ver si era capaz de comunicarse.

Como por medio de escáner non é posible distinguir se alguén está a pensar en si ou non, si lle pediron que se imaxinase que estaba a xogar ao tenis cando quería contestar, e paira dicirlle o contrario, que estaba en casa. Despois fixéronlle preguntas sinxelas, como "O nome do seu pai é Alexander? ". E de seis preguntas respondeu correctamente cinco, deixando a sexta sen resposta.

Por tanto, a representación funcional mediante resonancia magnética pode ser útil non só paira diagnosticar a conciencia dos que están en coma, senón tamén paira comunicar. Con todo, a comunicación é limitada. Os investigadores recoñeceron que, mesmo naqueles casos nos que se pode conseguir esta comunicación mínima, non saben si poden ir máis aló e se o método pode servir paira aclarar una preocupación frecuente entre o familiar e o persoal do hospital. É dicir, se a persoa que se atopa nesta situación quere seguir viva.

Publicado en Gara