Lumes sen fume

2004/09/12 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

• Teknologia
• Fisika

Facer fogos artificiais é arte, pero tamén técnica.

A clave paira conseguir lumes sen fume é que non utilizaron a pólvora. No seu lugar, utilizáronse aire comprimido paira enviar fogos artificiais cara ao ceo, polo que non tiveron ningún problema co fume.

Os fogos artificiais convencionais constan de dous partes. A pólvora colócase na parte inferior, onde se atopa a mecha. Na outra parte atópanse os compoñentes que forman o espectáculo ao explotar o lume artificial. Os fogos artificiais que se suceden con máis dunha explosión teñen máis partes. Por último, todos eles levan un pau que corrixe a dirección dos fogos artificiais.

En canto incéndiase a mecha, a pólvora comeza a queimarse e nesta combustión xérase gran cantidade de gas. O gas salgue a través duns orificios preparados paira iso, o que impulsa o foguete cara ao ceo. Así, sobe a toda velocidade até chegar á altura que vai explotar.

Liberando enerxía

Tanto os nenos como os adultos seguen a pegada do foguete desde que se acende a mecha, e cando explota, esa é a festa! Cando se fai lume artificial, ás veces dáse importancia ao son, outras á cor, á luz ou á imaxe, pero o obxectivo é sempre o mesmo: que os espectadores gocen do ceo.

Son capaces de conseguir as formas e cores máis especiais.

Na actualidade, paira conseguir a cor e a luminosidade dos fogos artificiais, os produtores baséanse na emisión atómica. En que consiste este fenómeno? Pois a responsabilidade de todo é dos electróns. O certo é que os electróns viran ao redor do núcleo do átomo. Pero non elixen calquera lugar paira virar, senón a nivel de enerxía.

Ao explotar o foguete libérase enerxía en forma de calor que é absorbida polos electróns. Con esta forza, os electróns saltan ao seguinte nivel de enerxía. Con todo, o novo nivel non é estable e os electróns teñen que volver ao nivel de enerxía posterior. Ao facelo liberan enerxía como luz.

Todas as cores do arco iris

Ademais da luminosidade, a cor é una das principais características dos fogos artificiais. E a cor é claro. A cor que se ve depende da lonxitude de onda da luz. Con todo, os ollos dos homes e as mulleres non separan todas as lonxitudes de onda, só ven entre 400 e 800 nm aproximadamente. A cada lonxitude correspóndelle unha cor, sendo a ubela a cor de menor lonxitude de onda visible polo ser humano. A lonxitude de onda da vela é de 380-400 nm. No outro extremo atópase o vermello, cunha lonxitude de onda de 780 nm.

Paira conseguir as cores desexadas é imprescindible elixir ben os ingredientes. Por exemplo, a cor laranxa obtense a partir do nitrato de calcio. Este composto produce ondas de 600-620 nm de lonxitude no momento da explosión, que é a correspondente á laranxa.

A utilización de aire en lugar da pólvora non xera fume e o resultado é espectacular.

Dito así, non parece tan difícil conseguir as cores desexadas, pero é unha arte real. E paira dominar esta arte é necesario saber moito de química. E é que, ademais de utilizar os compoñentes correspondentes, as reaccións químicas que se producen deben ser moi controladas. Pola contra, fórmanse moléculas non desexadas que se funden con cores.

O ceo cheo de palmeiras

Á marxe das cores, as imaxes xeradas polos fogos artificiais non son de ningún tipo. Aneis, paracaídas, serpes, cometas... conseguen facer de todo. Una das figuras máis coñecidas é a palma, paira o que o foguete ten bolsitas cheas dunha mestura pirotécnica chamada ‘estrela’. Tendo en conta a localización destas bolsas, faise aparecer o aspecto da palma no ceo.

Pola súa banda, os fogos artificiais multinivel constan de varias partes. Ao explotar una parte acéndese un dispositivo que provoca un atraso que fai que a seguinte parte explótese. Así, nun só foguete sucédense varias explosións.

Se se quere que as faíscas se manteñan durante moito tempo, hai que ter en conta a talla.

Doutra banda, no caso das faíscas, a medida importa: se se quere que as faíscas perduren moito tempo, débense empregar partículas de gran tamaño paira facer lume artificial. Debido a que as partículas grandes permanecen máis tempo quentes, a luz dura máis.

Aire en lugar de pólvora

Todo iso débese aos fogos artificiais tradicionais. Os que se están usando este ano en Disneyland, con todo, non son moi diferentes. A diferenza está en condicións de ser descuberto, xa que en Disneylandia non se utilizan a pólvora, senón o aire comprimido.

Grazas a iso, non deben facerse cargo do fume, nada lles difuminará o espectáculo. Ademais, os lumes chegan máis lonxe da pólvora, até 600 m. Pero… sempre hai un ‘pero’! Ao non existir mechas, cada lume artificial leva un dispositivo eléctrico e un reloxo dixital. Una vez alcanzada a altura desexada e seguindo as indicacións do reloxo, o dispositivo xera una faísca eléctrica que fai que o lume artificial explote. O resultado é espectacular, pero iso si bastante caro. Seguro que incluirían dentro do prezo de entrada a Disneyland o gasto dos novos fogos artificiais!

Publicado en 7K.