Barcos e ecoloxía

2000/11/07 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

• Garraioak
• Ingurumena

O mar non di nada en voz alta. Parece que esta gran masa de auga ten a capacidade de remover todos os problemas. Os problemas do mar son máis difíciles de analizar que os desastres ecolóxicos en terra. Con todo, ás veces as consecuencias son moi evidentes nas proximidades das costas e é entón cando se producen as angustias.

A pegada humana no mar é ampla. Os problemas máis rechamantes son os problemas das cargas que arrastran ou traen os barcos. Lamentablemente consideramos frecuentes as verteduras de petróleo, pero non se poden esquecer os producidos noutros casos.

Problemas plataformas

Na última década, por exemplo, a historia da excéntrica plataforma Brent Spar estivo a lume de biqueira. O uso da plataforma reduciuse considerablemente e decidiuse afundir. Non parecía una acción moi ecolóxica por conter metais pesados nas cavidades. Una gran campaña de Greenpeace acabou sen afundirse. Posteriormente, os científicos descubriron que certos metais venenosos paira o ser humano son esenciais paira a biomasa do fondo mariño. Á fin e ao cabo, o que aprendemos deste feito foi que pouco sabemos sobre a ecoloxía do mar. Aínda que ocasionalmente xorden sorpresas agradables, os novos estudos expoñen outros moitos problemas.

Todos os barcos, tantos pequenos como grandes, verten restos de combustibles na súa actividade normal. Igual que os coches. Neste sentido, hai un ano a revista Nature publicou os resultados dunha curiosa investigación vía satélite. O que pasa é que desde o espazo pódense ver as rutas habituais dos barcos comerciais, onde se xeran moitas nubes. A orixe destas nubes era o dióxido de xofre procedente da transformación de moléculas procedentes do fitoplancto. Pero o fitoplancto non é a principal fonte deste composto. Por satélite pódese observar que a cantidade emitida polos barcos é moito maior que a que provén do mar. Este efecto é moi notable no hemisferio norte, onde se concentra o maior número de barcos.

Se se explora na construción naval atópanse outro tipo de sustos químicos. Nesta actividade foise refugando a madeira e o metal. Do mesmo xeito que noutras tecnoloxías, os polímeros supuxeron una auténtica revolución. De feito, a mestura de poliéster e fibra de vidro é considerada como un material clásico nos estaleiros. Con todo, paira protexer este tipo de estruturas adóitase utilizar una resina que contén grandes cantidades de estireno. O estireno é a principal sustancia que desembocou no accidente do Ievoli Sun. A normativa europea é moi esixente coas concentracións de estireno autorizado. Por iso, varios navieros europeos e expertos doutras industrias uníronse paira realizar novas investigacións. Proponse a utilización doutro material paira a realización de estruturas básicas. A utilización de polipropileno no lugar dos poliésteres permite evitar a adición de resinas mediante procedementos termoplásticos. A investigación destes novos materiais promovida en Europa é moi representativa paira o debate do risco de estireno.

No último número da revista Nature publicáronse ademais os resultados doutro estudo relacionado coa influencia dos barcos. Trátase dun traballo realizado nun centro de investigación ambiental de Maryland. Trátase dun estudo sobre outro tipo de contaminación que se menciona en moi poucas ocasións e que non se trata de contaminación. De feito, os autores do artigo descubriron que os virus e as bacterias transpórtanse dun territorio a outro en barco. A estabilidade dos petroleiros nas viaxes baleiras é moi baixa. En mar aberto esta situación pode ser moi perigosa e por tanto alagan os tanques. O lastre adoita ser auga. No peirao de orixe, cando a auga tómase do mar e finaliza a viaxe, este é liberado. Con todo, hai que ter en conta que a auga do mar non é só auga, senón un tipo de «caldo biolóxico» cheo de microorganismos. Por tanto, os microorganismos son transportados e liberados dun extremo a outro do mundo. «Os microorganismos presentes na auga de lastre invaden con frecuencia os ecosistemas costeiros», anuncian os científicos estadounidenses, xa que estes microorganismos libéranse en grandes concentracións e son estraños nos ecosistemas liberados. Ambas as características facilitan moito a contaminación biolóxica.