Irakaskuntza munduko materialen produkzioa

Euskalgintzako beste zenbait alorretan bezala ikasmaterialgintzan ere Elhuyarri bidea urratu eta irekitzea tokatu zaiola dirudi. Elhuyarren borroketako bat haurrek, eta batez ere OHO euskaraz egin eta amaitu duten gaztetxoek, euskaraz ikasten jarrai dezaten material egokiak lortzea izan da. Urte askotan aritu da zeregin horretan; 1976-77 ingurukoak dira Elhuyarren lehen testuliburuak: matematikakoak, kimikakoak eta fisikakoak. Lehenago apunte moduko batzuk ere prestatu ziren. Bideoak eta softwareak 1980ko hamarkadaren erdialdean hasi ginen prestatzen eta, azkenik, CD-ROMak 1993tik hona.

Lehen testuak ikastola eta lehen mailako hezkuntzara zuzendu ziren. Alabaina, 1980ko hamarkadaren hasieran erabaki estrategikoa hartu zuen Elhuyarrek: lehen mailako irakaskuntza bazter utzi eta bigarren mailako irakaskuntzarako materialak prestatzen indar egitea. Bereziki garrantzitsua ikusi zen Lanbide Heziketarako materialak sortzea eta argitaratzea, arrisku nabarmena baitzegoen, espezialitateen atomizazioaren ondorioz, Lanbide Heziketa euskalduntze-prozesutik at gelditzekoa. Geroak erakutsi du arrazoi genuela askogatik baita, oraindik ere, Lanbide Heziketa euskarazko irakaskuntzaren erronka.

Lurdes Ansa.

Halaber, garai berekoak dira unibertsitaterako prestatutako lehen liburuak, UEUrekin elkarlanean gertatu zirenak.

Elhuyar aitzindari izan zen testugintzan. Horrek dituen abantailak, onespen soziala esaterako, eta desabantailak, merkatuaren murritza besteak beste, pairatzea suertatu zaio. Orain egoera bestelakoa da: ia bakarrak izatetik, lehiakidez inguratuta egotera igaro gara, gu baino baliabide gehiago dituzten lehiakidez, gainera. Horrek egoera deseroso batera eraman gaitu lehiakide horien eraginez zein gure ahulezia eta hutsen ondorioz. Aitortu beharra dago testuliburugintzak ez duela Elhuyarren baitan garai batean zuen pisu handia eta, apika, txikiagoa izango dela seguruenik etorkizunean.

Bestetik, euskal testu-egileen egoera ez da samurra. Euskarazko irakaskuntzan merkatua egin denean, kanpotik etorri diren argitaletxeek (zuzenean edo beren euskal filialen bidez) kalte handia egin digute, produkzio-kostu txikiagoak eta gaztelaniaz amortizatutako materialak direla medio. Gainera, geuk bezala, erakundeen laguntzak izan dituzte.

Euskal argitaletxeok egoera horretara moldatzen jakin beharko dugu, eraginkorragoak izanik besteak beste, baina hori ez da nahikoa izango, bigarren mailako irakaskuntzaren atomizazioari begiratzen badiogu, bereziki. Euskal Herritik Euskal Herrirako ikasmateriala sortzea nahi bada, ikasleek munduari euskal ikuspegitik begiratzea nahi bada, guztiz beharrezkoa da euskal argitaletxeak indartzeko eta sendotzeko bideak jartzea. Erakundeek zeresan handia dute euskal ikasleek kultur kolonialismoan eror daitezen saihesteko orduan. Laguntzak behar dira, oraingoak baino zabalagoak eta espezifikoagoak, hala ere.