Irmáns Herschel, da música ás estrelas
2012/07/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Chegou a Inglaterra con dezanove anos e sen diñeiro. Era 1757, os franceses habían colleito Hanover e marchouse de alí. Wilhelm Herschel era músico, como o seu pai e case toda a familia. Tocaba o chelo, o oboe e o clavecino, e compúxoo. Avanzou dando clases de música e tocando en orquestra en Inglaterra.
Paira Caroline o golpe foi duro. Tiña entón sete anos e admiraba ao seu irmán. E durante os seus anos de ausencia, a admiración non se fixo máis que aumentar. En Inglaterra, Wilhelm converteuse en William, e dez anos despois, Bath era responsable dos concertos da cidade, organista e director do coro.
Mentres, en Hanover, Caroline non era moito máis que camareira de casa. Ao cinco anos tivo a marxe e co once o tifus, quedou pequeno -non chegou a metro e medio- por enfermidades, deixando a cara chea de marcas. Como o seu pai díxolle una vez que non era “nin fermoso nin rico”, non podía ter esperanza de contraer matrimonio e debía conformarse con coidar aos seus pais maiores.
William estaba preocupado pola situación da súa irmá e convidoulle a vivir con ela en Inglaterra. Caroline chegou a Bath en 1772. O seu irmán deulle clases de canto e nos seus concertos púxolle como cantante solista. Caroline, una excelente cantante con gran éxito.
Pero William non só ensinou música á súa irmá. De feito, William era una persoa con gran curiosidade e estudaba matemáticas, óptica, astronomía... en tempo libre con inxestión de máquinas. Nos almorzos contaba á súa irmá o apreso dos libros a noite anterior. E el seguía con gran interese as leccións do seu irmán.
William era especialmente afeccionado á astronomía. Pasaba horas mirando as estrelas, analizando o ceo, e estaba fascinado pola Lúa. Dicía que alí viviría. Os alumnos de música narraban como a miúdo paraba a escola e sacábaos fóra paira ver á Lúa.
William necesitaba un telescopio. Pero a calidade dos que podían pagar era moi escasa e só conseguía frustración. Ao final el decidiu facelo.
William converteuse nun gran fabricante de telescopios e contou cun gran axudante, Caroline, que tamén era capaz de puír lentes e montar telescopios. Sempre lle acompañaba. "Una vez tiven que darlle a comida á boca --escribiu Caroline despois -, estaba a acabar un espello de dous metros e non quitou as mans por encima del durante dezaseis horas". E cando o meu irmán estaba no telescopio, el anotaba todo o que el describía.
William viu montañas e bosques na lúa. Os astrónomos sabían que para entón a lúa non tiña atmosfera e que iso era imposible. Pero William estaba convencido de que había seres vivos na lúa e noutros planetas e estrelas. Non foi un bo comezo.
Pero os herscheldarras fixeron moito máis. Por exemplo, observaron pares de estrelas. Críase que estas estrelas estaban aliñadas desde a Terra. William comezou a observar todos os pares de estrelas do ceo. Atopou preto de 800 pares e, tras 25 anos de seguimento do movemento destas estrelas, demostrou en realidade que eran estrelas fisicamente contiguas que viraban entre si.
En 1781, desde o xardín da súa casa observando os seus pares de estrelas cun telescopio, chamoulle a atención un obxecto discoidal. Ao principio pensou que era un cometa. Pero lle fixo un seguimento e descubriu como era o seu movemento. Era un planeta do Sistema Solar!
De súpeto converteuse no astrónomo máis famoso do mundo. Durante miles de anos ninguén atopou un planeta. Quixo chamar ao planeta Georgium sidus, estrela de George en homenaxe ao rei de Inglaterra. Pero en Europa non o aceptaron e durante un tempo chamóuselle Herschel. Finalmente decidiuse seguir cos nomes mitológicos: Puxéronlle Urano.
Ese mesmo ano foi membro da Royal Society e ao ano seguinte George III nomeoulle Astrónomo do Rei e púxolle o soldo. Así, os herscheldarras abandonaron a música paira dedicarse de cheo á astronomía.
William deulle un telescopio á súa irmá para que tamén fixese as súas observacións. Pero Caroline non atopaba o tempo que quería. Cos proxectos de William traballou bastante. Ademais de axudar nas observacións, realizaba os longos cálculos necesarios paira obter os resultados do observado.
Con todo, en 1786 atopou una cometa e a noticia estendeuse rapidamente: "A primeira cometa que atopa una muller". Como colaboradores de William, o rei conseguiu pór un pequeno soldo en 1787.
Ao ano seguinte, William casou cunha rica viúva. Caroline non recibiu moi ben o cambio. Non lle gustaba a muller de William. Posteriormente cambiou de opinión. E ademais, desde que William estaba coa súa muller, tiña máis tempo paira realizar as súas observacións. Descubriu outro sete cometas, estrelas e nebulosas.
William continuou tamén facendo telescopios. Eran os mellores do mundo. E o máis grande do mundo, de 12 m de lonxitude. En agosto de 1789, na súa primeira observación con este telescopio, atopa una nova lúa de Saturno: Consentes. E un mes paira outro: Enceladus.
Anteriormente descubrira as dúas primeiras lúas de Urano, Titania e Oberón. Ademais, foi o primeiro observador de estrelas variables e foi o propio nome de asteroide. Coa axuda da súa irmá catalogou 90.000 estrelas e 2.500 nebulosas. E anunciou que as nebulosas están formadas por estrelas, estrelas e, quizais, outras galaxias como a nosa. Grazas aos telescopios e ao traballo dos Herschel, o universo disparouse. E o sistema solar non era máis que un pequeno grupo no universo xigante.
A vida de William durou o tempo que tardou Urano en dar una volta ao Sol: Morreu aos 84 anos, en 1822. Caroline volveu a Hanover, pero non abandonou a astronomía. Entre outras cousas, seguiu corroborando os descubrimentos de William e publicou o seu catálogo de nebulosas. En 1828 a Royal Astronomical Society outorgoulle a medalla de ouro por este traballo. E en 1835 el e Mary Somerville foron membros honorarios desta asociación. Foron as primeiras mulleres que conseguiron esta distinción.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
