Hautsezko errota bat aurkitu dute gure galaxian. Bizitzaren azken fasean dauden masa handiko bi izarrek sortzen dute, eta jaurtitzen duten gasaren eta hautsaren abiadura neurtuta, ikertzaileek ondorioztatu dute gutxienez bietako batek gamma-izpien eztandak sor litzakeela, supernoba gisa lehertzen denean. Nature Astronomyn eman dute aurkikuntzaren berri.
Apep jarri diote izena izar-sistemari. Lurretik 8.000 argi-urtera dago, eta ikertzaileak harrituta daude, hain distiratsua izanik, nola ez duten lehenago aurkitu. Wolf-Rayet izarrak dira, bizitzaren azken fasean dauden masa handiko izarrak. Hautsezko eta gasezko haizeak jaurtitzen dituzte, eta hauts horrek izarrak inguratzen dituen laino erraldoia osatzen du, hainbat argi-urteko zabalerakoa. Izarren mugimenduagatik, errota-itxura hartzen du hauts-lainoak.
Apep sistemaren nebulosan gas-haizeek sekulako abiadurak hartzen dituztela neurtu dute: 3.400 km/s-koak. Hautsa, berriz, askoz motelago mugitzen da, 570 bat km/s-ra. Abiadura-desberdintasun horren arrazoia izan liteke bi izarretako bat oso azkar biratzen aritzea. Eta oso azkar biratzen duten Wolf-Rayet izarrek lehertzean iraupen handiko gamma-izpien eztandak sor ditzaketela uste da. Unibertsoan gertatzen diren fenomeno energetikoenetakoak dira gamma-izpien eztanda, eta haien jatorria ez da ongi ezagutzen. Edonola ere, Apep oso baliagarria izango da masa handiko izarrak nola hiltzen diren ikertzeko.
Etxebeste Aduriz, Egoitz
Elhuyar Zientzia Itsas Biologian eta Animalia Biologian lizentziatua, La Lagunako Unibertsitatean (Tenerife). AZTI-Tecnalian hasi zuen bere ibilbide profesionala. 2006tik Elhuyarren ari da lanean Kultura Zientifikoaren arloan. Elhuyar aldizkariko erredaktorea eta zuzendarikidea da.
