Volve a gripe e o medo da man

2012/01/26 Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

• Medikuntza
• Etika
• Bioteknologia

A gripe e o medo son inseparables hai tempo e estamos no medio dun deses brotes agudos do tandem. Nesta ocasión, os protagonistas son dúas investigacións realizadas co virus da gripe H5N1 de aves, e as peticións en nome da bioseguridad ante os resultados destas investigacións.

Os primeiros sinais do brote xurdiron o pasado mes de setembro en Malta, nun congreso organizado polo Comité Científico da Gripe Europea (ESWI). Alí, o investigador Ron Foulchier do centro de investigación médica Erasmus de Róterdan, explicou algúns dos resultados obtidos co virus da gripe H5N1 de aves: una variante do virus creado por mutación no laboratorio era capaz de contaxialo mediante aerosois sen perder virulencia. Os hurones son o mellor exemplo paira realizar estudos de gripe humana que se contaxia a través das vías respiratorias e o resultado era preocupante, xa que daba a entender que o virus H5N1 das aves pode producir una pandemia de gripe entre os seres humanos maior do previsto. Os autores do estudo argumentan que o resultado obtido é suficiente paira dubidar de si hase infravalorado o nivel de risco do virus H5N1. Algúns expertos afirman que o risco é baixo en base ás conclusións extraídas dos datos históricos, respectivamente: Que os virus dos subgrupos H1, H2 e H3 son os causantes das pandemias, que a mestura xenética dos virus humanos e animais é necesaria paira a creación de axentes de pandemia, así como a necesidade de que os porcos sexan hostaleiros intermediarios. Con todo, os resultados obtidos en Holanda poden ser indicadores pola contra.

Ademais, a capacidade de contaxio por vía respiratoria non foi en detrimento de a virulencia do virus, o que os investigadores situaron tamén no limiar das preocupacións, xa que até agora dábase en forma de vaixela que, a pesar de que o nivel de mortalidade das infeccións actuais H5N1 era moi superior ao da pandemia da gripe española, a variación que se transmitiría en aerosol probablemente tivese una virulencia menor que a actual. Os resultados da investigación realizada cos hurones parecen indicar outra cousa, polo que os investigadores reivindican a necesidade de continuar con estas investigacións, xa que poden axudar a coñecer como os virus da gripe adquiren a capacidade de contaxiarse do ser humano.

Os resultados obtidos no centro de investigación médica Erasmus non se coñecen con exactitude, xa que aínda non foron publicados. Na mesma situación atópase a segunda investigación mencionada ao principio e estímase que chegou a conclusións similares. Trátase dun traballo realizado en Estados Unidos, na Universidade Wisconsin-Madison, que difundiu moita menos información que a primeira, entre outras cousas porque o investigador principal non quixo falar publicamente desde que estalou o debate.

A explosión produciuse o 20 de decembro, cando o Goberno dos Estados Unidos pediu aos autores e ás revistas Science e Nature que publican os resultados das investigacións, para que os detalles da metodoloxía do artigo de retirada non se estendan información suficiente para que os resultados poidan repetirse, en nome da seguridade, non estean a disposición dos potenciais bioterroristas. Os que debían sabelo terían coñecemento confidencial dos detalles, pero, polo demais, os riscos derivados da divulgación da información eran maiores que os beneficios.

Algunhas medidas, como a censura, ou a agresión á liberdade de investigar e compartir resultados, como o propio Foulchier, fan referencia a quen decide que persoas e entidades necesitan coñecer os detalles e como se vai a tomar a decisión. E non son preguntas banais. De feito, a recomendación de limitar a información foi emitida polo Consello Asesor de Bioseguridad de Estados Unidos (CNAE), que xurdiu como un órgano de autorregulación tras os ataques de antrax que tiveron lugar en Estados Unidos.

Así mesmo, quen consideran inadecuada a medida consideran que limitar a información é pór en perigo os beneficios que este tipo de investigacións poden reportar á saúde pública. No outro lado, paira evitar que os virus potencialmente perigosos caian en mans dos delincuentes ou se escapen dos laboratorios por accidente, priorizan as medidas como un beneficio paira a saúde pública.

O intercambio de opinións e a presión recibida por investigadores e revistas non foi baixa, entre outras cousas porque o propio goberno estadounidense é o pagador das investigacións. Polo momento non adoptaron una decisión definitiva. O pasado 20 de xaneiro, con todo, dous grupos de investigación publicaron una carta conxunta na que afirmaron que aplicaron una moratoria voluntaria de 60 días ás súas investigacións: “Somos conscientes de que tanto nós como o resto da comunidade científica debemos explicar con claridade os beneficios desta importante investigación e as medidas adoptadas paira minimizar os riscos potenciais. (...) Somos conscientes de que as organizacións e gobernos do mundo necesitan tempo paira atopar a mellor solución ás oportunidades e retos que xorden deste traballo”, afirman. Dous meses non parecen suficientes paira soltar este nó, e paira ver cales serán as últimas vítimas deste brote do tandem de medo á gripe, pero o que está en xogo non é pouco.

Información adicional:

Crean seccións especiais de debate nas páxinas web de Science e Nature

 

Publicado en Berria