Humidais do País Vasco (IX): humidais creados nas proximidades dos ríos da Llanada

2001/02/01 Estonba Mintxero, Mikel Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ekologia

Entre os humidais creados nas inmediacións dos ríos da Llanada, destaca o de Salburua, xunto a Vitoria-Gasteiz, que permaneceu até a data.

M. Etxaniz

As zonas húmidas creadas nas proximidades dos ríos da Llanada concéntranse sobre todo en varios tramos dos cursos medios e baixos dos citados ríos (en zonas de mobilidade lenta e con canles moi extensas nos meandros) e en chairas de sedimentos aluviales.

Estes humidais teñen a súa orixe nos materiais permeables do Cuaternario apilados sobre substratos impermeables, materiais pouco consolidados de gran porosidad, o que lles confire una gran capacidade de acumulación de grandes cantidades de auga. Utilizando una metáfora pódese dicir que estes medios son esponxas xigantes. Nestas condicións, estes aspectos adoitan presentar durante todo o ano una elevada humidade freática, o que dá lugar a pequenos pozos e estanques en zonas deprimidas nas que afloran turberas, prados húmidos, junco e nivel freático.

Vexetación

O alto nivel freático característico dos ríos da Llanada e a topografía plana do terreo fan que ao redor destes humidais desenvólvanse diferentes cintos de vexetación. Nas zonas deprimidas, como consecuencia da afloramiento do nivel freático, adoitan aparecer pozos de escasa profundidade. Neles habitan abundantes comunidades de plantas acuáticas de auga doce. Entre as especies que forman estas comunidades destacan as plantas flotantes como as lentellas de auga, as plantas vasculares do xénero Najas que habitan baixo a auga ou as algas do xénero Chara, os rebotes con varios órganos baixo a auga e outros sobre a auga, os nenufares e as cabeceiras de auga, ou as plantas dos xéneros Myriophyllum e Utricularia que viven diluídas cerca do fondo.

Ao redor dos pozos predominan os heleófitos. Na imaxe, os pastos conflitivos de Salburua.

M. Estonba

Con todo, nas proximidades dos pozos, debido ao alto nivel da capa freática, normalmente atópanse terreos conflitivos ou fangosos. Nela predominan os heliófitos do xénero Carex, xunto con plantas como Athaea officinalis, Lysimachia vulgaris, Ranunculus repens... Por último, nas zonas máis elevadas, a pesar de que o nivel freático está preto da superficie terrestre, nas que a presenza de auga non é evidente debido ao predominio dos juncos dos xéneros Juncus e Scirpus, desenvólvese una comunidade vexetal coñecida como ihitza. Nas zonas húmidas próximas ao río Aturri tamén se atopan as turberas do tipo descrito.

Fauna

Desde o punto de vista faunístico, cabe destacar a importancia que teñen estes espazos paira a reprodución de anfibios, sobre todo no sur do territorio, onde debido ao estiaje estival, os anfibios teñen pouco espazo paira a extracción de ovos e renacuajos.

Entre os anfibios que se reproducen nestes humidais relacionados cos ríos destacan o sapo espolón, o sapo pintado ibérico, o sapo moteado, o sapo corredor, o txantxikua e o tritón marmolaire.

Son humidais de gran importancia na reprodución de anfibios.

M. Estonba

En estiaje estival, as arestas secas destes humidais son tamén moi aptas paira réptiles como a serpe con gravatas ou a serpe de escaleira, cunhas condicións ideais paira a caza e quecemento corporal.

En canto ás aves, a combinación de especies de campiña e de ribeira ao redor destes humidais singulares fai que a diversidade sexa relativamente grande. Neste sentido, cabe destacar o niño de especies relativamente escasas no País Vasco como o porrón común, o amiltxo común, o galo, o focha común, o junco e a oleira.