Eunice Foote, pioneira en laboratorio e feminismo
2020/03/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Era a quenda do físico Joseph Henry. Subiuse ao tablado a paso firme. Tiña centos de homes científicos. Respira e empeza por: “A ciencia non é de ningún país nin de ningún sexo. A esfera feminina non só reúne beleza e utilidade, senón tamén verdade”.
Era o 23 de agosto de 1856, oitava reunión anual da Asociación Americana paira o Progreso da Ciencia (AAAS) en Albany (Nova York). Foi o máis multitudinario de todos os tempos.
O obxectivo destas reunións era compartir os últimos descubrimentos e avances científicos estadounidenses. O traballo que ía presentar a Henry non era seu senón de Eunice Foote. A Foote non lle deron a oportunidade de presentar o seu traballo porque era muller, por iso Henry comezou a súa presentación. “Circumstances Affecting the Heat of Sun’s Rays” é o título da obra de Footer, “Situacións que afectan a calor dos raios solares”, na que por primeira vez mostrábase o efecto de quecemento do CO2.
Foi o traballo máis importante que se presentou naquela reunión, aínda que nas actas da sesión non se recolleu nin a presentación de Henry nin o documento de Footer. Foi publicado tres meses despois na revista AAAS American Journal of Art and Science. Antes fixéronlle caso na revista Scientific American. Nunha columna do número de setembro encomiouse o labor de Footer: “Hai quen creen que as mulleres non teñen a forza mental necesaria paira a investigación científica. Debido á natureza das obrigacións das mulleres, poucas delas tiveron a oportunidade de traballar a ciencia de forma experimental, pero quen puideron facelo demostraron que teñen a mesma capacidade e habilidade que os homes paira a investigación […]. Os experimentos da Sra. Foote demostran a capacidade das mulleres paira investigar con orixinalidade e precisión calquera tema”.
Footer realizou experimentos tan simples como claros. Dous recipientes cilíndricos de cristal, una bomba de aire e catro termómetros foron os que utilizou todo o equipamento. Primeiro sacou aire dun recipiente e no outro meteu máis. Cando ambos os recipientes alcanzaron a mesma temperatura, púxoos ao sol, un xunto a outros. “Cando o recipiente con aire condensado ocupou 43 ºC, o outro só tiña 31 ºC”, escribiu. “Non tiña recursos paira medir o nivel de condensación e de arrarificación do aire”.
A primeira conclusión foi a seguinte: “A influencia dos raios solares aumenta coa densidade do aire e diminúe a medida que o aire se grava”. E engadiu: “Isto debe afectar á forza dos raios solares en diferentes lugares e por iso a súa influencia nos cumes das montañas altas”.
Tras analizar que pasaba coa humidade, de aí a segunda conclusión: “A influencia dos raios solares é maior no aire húmido que no aire seco”.
Finalmente, o barco realizou probas cheas de gases. E a terceira conclusión: “O maior impacto dos raios solares atopeino co dióxido de carbono”. Comparado co aire normal, observou que o envase cheo de CO2 quentábase máis e que necesitaba moito máis tempo paira arrefriarse. Viu claramente as súas consecuencias na atmosfera: “Una atmosfera con este gas daría á nosa Terra una alta temperatura e, como algúns afirman, si nunha época da historia estivera no aire en maior proporción que na actualidade, a temperatura sería necesariamente maior”.
Footer descubriu o que hoxe coñecemos como efecto invernadoiro. Tres anos despois o irlandés John Tyndall atoparía o mesmo efecto. Con experimentos máis sofisticados e precisos realizados con moitos mellores recursos, Tyndall demostrou que o vapor de auga, o CO2 e os gases de hidrocarburos como o metano teñen una gran capacidade de absorción de radiación infravermella, o que ten un efecto de quecemento na Terra. Desde entón, Tyndall foi o descubridor do efecto invernadoiro.
A obra de Footer non foi coñecida até hai poucos anos, nin sequera o propio Foote. De mozo foi á escola Tory Female Seminary. Fundada por Emma Har Willard, tamén estableceu o plan de estudos das primeiras ciencias paira as mulleres e os primeiros laboratorios do mundo deseñados exclusivamente paira estudantes. Alí aprendeu a experimentar.
Tamén foi activista polos dereitos das mulleres. En 1848 participou na Asemblea de Séneca Falls, primeira reunión en defensa dos dereitos das mulleres en Estados Unidos, e asinou a Declaración de Sentimentos extraída daquela reunión.
Tamén investigou as propiedades eléctricas dos gases a diferentes presións e temperaturas, noutro traballo publicado en 1857. Nos anos seguintes creou una nova máquina de papel e rexistrou una patente de “recheo paira adoites de botas e zapatos”: “una soa peza, fabricada en caucho vulcanizado indio, para que as botas e zapatos non se enrolen”.
