“Fai falta xente de diferentes ámbitos e facer en eúscaro o que se fixo noutras linguas”

2019/05/03 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Berdintasuna
• Medikuntza
• Elkarrizketak
• Anatomia/Fisiologia

Como chega un estudante de filoloxía vasca a investigar determinadas patoloxías cerebrais? Pode haber varios camiños; Marie Pourquié Bidegain fixo seu e demostrou que a interdisciplinariedad e a colaboración son necesarias e produtivas.

De feito, investiga en Psicolingüística: "Analizo especialmente as patoloxías lingüísticas, a súa manifestación en eúscaro, pero tamén en francés e castelán. De feito, os euskaldunes son bilingües, tendo en conta as peculiaridades de cada lingua e comparándoas entre si paira analizar patoloxías e desenvolver ferramentas de avaliación".

Como cada lingua ten a súa propia estrutura, Pourquié explicou que as ferramentas tamén deben estruturarse en función de cada lingua:"Por iso son necesarios lingüistas de diferentes idiomas, psicólogos ou neurólogos que investigaron patoloxías nesas linguas e estadisticos... Fai falta xente de diferentes ámbitos e que o que se fixo noutras linguas tamén se faga en eúscaro".

Pourquié comezou a estudar Filoloxía Vasca en Baiona. Despois de dous anos de experiencia, trasladouse a Vitoria, onde coñeceu na facultade ao profesor Xabier Artiagoitia Beaskoetxea. El faloulles da afasia. "Explicounos que se trataba de problemas lingüísticos que se producían como consecuencia dunha lesión cerebral, o que indicaba que había algo dedicado á lingua no cerebro e que, cando isto é danado, a lingua é danada e non outras capacidades".

Pourquié coñecía desde pequeno a palabra afasia: tívoa o seu pai por mor dun accidente. Cando escoitou por boca do seu profesor, decidiu que quería investigar: "Quería saber por que se prexudica só a linguaxe, cando a intelixencia xeral non é prexudicada. E tamén tiña claro que quería estudar iso en eúscaro, porque tamén tiña interese na gramática vasca".

Da Filoloxía á Neuropsicología

Entón empezou a mirar que fixera en Euskal Herria. Que atopou "moi poucas cousas". "Pero vin que hai estudos en Francia como Sciences du langage. Parecéronme interesantes e abandonei a Filoloxía Vasca paira estudar Ciencias da Lingua, sobre todo porque seguía con ganas de estudar Psicolingüística, afasia e patoloxía lingüística".

Por tanto, púxose en contacto con xente deste ámbito como Itziar Laka Mugarza, da UPV/EHU e Beñat Oihartzabal, Bidegorri de Baiona, que realizara os seus estudos en París. Consciente diso, Pourquié decide viaxar a París, onde coñece ao profesor George Rebuschi. Di que tivo sorte porque quería estudar a competencia lingüística en eúscaro e temía que en París se afastase do eúscaro. Con todo, grazas a Rebuschi tivo a oportunidade de realizar un traballo sobre o eúscaro.

"Fixen un traballo sobre o ergativo, pero aínda non traballaba en patoloxías", lembrou. Paira iso recorreu a un experto na materia: Jean-Luc Nespoulous, en Tolosa (Francia). "É certo que este home traballou moito sobre a afasia e escribinlle, pero con medo, porque até entón traballara en Lingüística. Non fixen estudos de Neurociencias ou Medicamento… Pero me contestou que paira estar tranquilo é necesario ter coñecementos de Lingüística paira analizar as patoloxías da linguaxe".

Así, decidiu facer un máster en Tolosa e Nespoulous propúxolle analizar a manifestación da afasia agramatica en eúscaro. : "Alegreime moito porque ao final conseguín vincular os meus dous temas: a análise do eúscaro e a patoloxía lingüística".

Non fixera moito, e empezou cun artigo de Itziar Laka e Lore Erriondo Korostola; Erriondo foi a primeira ferramenta bilingüe paira analizar a afasia vasca. Posteriormente púxose en contacto cos logopedas ou ortofonistas. De feito, uno dos seus amigos, Juana Itzaina, é o ortofono Malharin, grazas ao cal coñeceu a un paciente. Traballou con el e realizou a súa tese.

Mirando cara adiante

A continuación desprazouse a Montreal (Québec, Canadá) paira realizar o postdoctorado e participou en BCBL (San Sebastián). Agora traballa como investigador no centro Iker en varias liñas. Está a estudar a creación dunha escola de logopedia ou ortofonía en Euskal Herria, xa que non hai ningunha. Ademais, traballa no desenvolvemento de ferramentas de análise lingüística. Entre outras cousas, desenvolveu una ferramenta en tres idiomas: eúscaro, francés e castelán, paira analizar a lingua en nenos e adultos con e sen problemas lingüísticos.

Ademais, Amaia Munarriz colabora nun proxecto europeo con Ibarrola (UPV/EHU), ligado a unha ferramenta paira analizar a afasia en eúscaro. E por último, Marijo Ezeizabarrena Segurola (UPV/EHU) e un grupo de ortofonistas do norte, teñen un proxecto paira coñecer o desenvolvemento lingüístico típico dos nenos euskaldunes.Pourquié destaca una das peculiaridades deste último proxecto: "A investigación é participativa e traballamos coa xente e este test co-construímos en colaboración cos ortofonistas".

Non deixou de estudar. Por exemplo, no congreso Ikerbasque ten previsto asistir a senllas conferencias e talleres sobre temas tan diversos como o medicamento e a linguaxe, e sobre dereitos de autor. Una vez máis, ten claro que é moi útil unir disciplinas diferentes.