Tamén no sector vinícola, afrontando o cambio climático

2025/09/01 Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ingurumena
• Klima

O barrio de Artomaña, en Amurrio (Aiaraldea), está situado nunha extensa planicie rodeada de montañas. Os viñedos da adega do mesmo nome ocupan 21 hectáreas de terreo. Recentemente, a través da ferramenta Envirodigital de AZTI, mediron a pegada ambiental que deixa o seu proceso de elaboración e atópanse moi satisfeitos co resultado. Así o confirmou Kerman Alava Guerreiro, da adega de txakoli Artomaña: “Desde AZTI propuxémonos participar neste proxecto para saber si estabamos a facer ben as cousas desde o punto de vista medioambiental, e ter un resultado tan bo foi unha boa sorpresa”.

O Alavés destacou non só o resultado, senón tamén a facilidade coa que se asentou. De feito, só teñen que introducir algúns datos: o uso da auga, a electricidade, o tipo de compoñentes que necesitan para producir os seus produtos, o tipo de residuos que xeran…

En función dos resultados da ferramenta Envirodigital, os produtos das empresas alimentarias reciben unha ou outra etiqueta Enviroscore. Esta etiqueta indica o impacto ambiental do produto, distinguindo cinco niveles. O produto coa etiqueta A indica un impacto moi baixo, mentres que o nivel E indica un impacto ambiental importante.

Á hora de establecer a etiqueta, teñen en conta toda a cadea de produción, observando 16 indicadores en cada un deles e medindo o impacto de cada un deles. Desta maneira, o cambio climático é un deses 16 indicadores e o seu impacto ou relevancia é do 22%, segundo detalla Saioa Ramos Fernández, investigadora de AZTI. Este coñecemento contribúe á toma de decisións: “Por exemplo, si ven que o envase é o aspecto que máis inflúe no cambio climático, poden realizar algunhas probas teóricas para elixir outro material con menor impacto”.

Isto é o que se viu na adega de txakoli de Artomaña, que si se cambia a botella de txakoli espumoso, a pegada ambiental da empresa reduciríase. As botellas actuais son grosas e pesadas, polo que necesitan máis materia prima no proceso produtivo e xeran máis gases de efecto invernadoiro na fabricación e o transporte.

No caso dos viñedos da Rioxa Alavesa están a experimentarse outro tipo de estratexias para adaptarse á situación xerada polo cambio climático. A primavera, por exemplo, sempre foi un pouco perigosa para os viñedos, e o cambio climático ha empeorado a situación. Os investigadores do centro de investigación NEIKER están a realizar ensaios de prevención de riscos.

Pódaa é unha das estratexias. Segundo a investigadora Ana Aizpurua Insausti, atrasando pódaa, tratan de atrasar o ciclo da planta: “Así conseguimos, por exemplo, protexer a planta das xeadas, que son moi sensibles nas primeiras fases. Con pódaa posterior, a planta tamén se move un pouco máis tarde, o que permite salvar en parte esa marxe dos xeos primaverais”.

Nunha das seccións de Labastida, por exemplo, realizáronse sete podas, empezando en novembro e até finais de abril. Periodicamente recollen datos sobre o desenvolvemento de cada planta e a vendima. En función do seu aspecto, asignan un valor a cada xerme e compárano para ver si hai algunha diferenza entre os períodos de poda.

Segundo explicou Aizpurua, hai diferenzas: “Estas últimas podas de abril, por exemplo, dan menos graos á hora de recoller e un pouco máis de acidez”. E iso é o que buscan as adegas. “Ademais, habemos visto que tampouco perde en produción”.

É imposible podar todos os viñedos da Rioxa Alavesa ao mesmo tempo. De feito, máis de 14.500 viñedos están plantados, repartidos en máis de 13.100 hectáreas. Pero atrasar pódaa pode ser unha medida axeitada para as zonas con maior risco de xeo.

En definitiva, non existe unha única estratexia de resposta á emerxencia climática, que é axeitada para todo, pero todas son a ter en conta.