Antropoceno, épica humana
2008/02/09 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia
As épocas que se caracterizan na historia xeolóxica da Terra denomínanse mediante unha clasificación. O tempo máis curto é – como a Idade de Pedra ou a Idade Media” e o maior é o eon. En toda a historia da Terra só se distinguiron dúas eones, e o actual comezou fai 560 millóns de anos. Chámase Fanerozoikoa. No seu interior hai tres formas, a Paleozoica, a Mesozoica e a Cenozoica, e cada una ten os seus períodos. Por exemplo, os períodos do Mesozoico son: Triásico, Jurásico e Cretácico. Esta forma terminou cos dinosauros (fai 65 millóns de anos), cando comezou o período Terciario da era do Cenozoico.
Na actualidade estamos no seguinte período deste tipo, o Cuaternario, no que se distinguen dous epódicas, o Pleistoceno e o Holoceno (desde fai 11.500 anos). O Pleistoceno comezou fai 1,64 millóns de anos, cando gran parte da superficie terrestre estaba cuberta de xeo e glaciares. Houbo glaciaciones e períodos interglaciares, nos que apareceu una nova especie na superficie terrestre: Homo sapiens.
Ao final da última glaciación comeza una nova epoka, o Holoceno. Nesta época, esta nova especie aumentou e estendido considerablemente. Co tempo, desenvolveu a agricultura e, fai uns 5.000 anos, comezou o que chamamos "historia", xa que daquela época son os primeiros documentos escritos.
Deixando ao carón os eones, as formas e os períodos, acabou o Holoceno? Paira Paul Crutzen, si, terminou na revolución industrial. E é da mesma opinión o equipo de científicos da Sociedade Xeolóxica de Londres. No artigo que acaban de publicar parten das declaracións de Paul Crutzen e, ademais de analizar os cambios que se produciron desde a revolución industrial, trataron de delimitar a fronteira entre os epoks Holoceno-Antropozeno.
Cambios significativos
Segundo eles, durante o Holoceno, mesmo antes da revolución industrial, os homes e mulleres deixaron pegada na súa contorna, pero non alteraron o medio ambiente a escala global. Pola contra, desde a revolución industrial até a actualidade, a poboación humana ha pasado de 1.000 millóns a 6.500 millóns, e todas estas persoas xeraron importantes impactos ambientais.
Paira empezar, cambiaron a superficie terrestre. Por unha banda, a erosión e a deforestación influíron directamente nela a agricultura e a construción. Doutra banda, a instalación de presas nos principais ríos supuxo una acumulación enorme de sedimentos.
Ademais de na superficie terrestre, na atmosfera percíbese facilmente a influencia da actividade humana. As emisións de dióxido de carbono son un terzo maiores que en épocas anteriores da revolución industrial e os expertos prevén crecer aínda máis. A concentración de metano duplicouse desde entón. Tanto una como outra son causantes do efecto invernadoiro, polo que o clima está a cambiar.
Tamén se observan cambios nos océanos. O dióxido de carbono atmosférico está a ser acidificado pola auga dos océanos, o que provocará efectos físicos e biolóxicos. Ademais, prevese un aumento do nivel do mar.
Por último, os seres humanos han eliminado moitas especies de animais e plantas. Isto estase producindo desde o Pleistoceno, sobre todo pola caza de grandes animais, pero hoxe en día é moito máis evidente. As especies están a desaparecer non só pola caza, senón tamén polos desequilibrios nos sistemas ecolóxicos, a perda de hábitats e a agricultura intensiva. Os científicos non teñen dúbida de que isto terá o seu reflexo no rexistro fósil.
Onde está o límite?
Por todo iso, os científicos chegaron á conclusión de que o Holoceno, aínda que non termine, acabarase en breve. Recoñecen que non é fácil determinar cando comezou o Antropoceno. En países como China e India, por exemplo, a revolución industrial ha comezado máis tarde que no oeste de Europa, e aínda que algúns propoñen basearse na concentración de dióxido de carbono na atmosfera, os científicos consideran que o cambio foi demasiado gradual, polo que non é un bo indicador paira determinar o cambio de epódico.
Desde o punto de vista práctico, a mellor solución pode ser basearse en isótopos radioactivos liberados en probas nucleares. Na década de 1960 realizáronse bastantes probas e os isótopos radioactivos que foron liberados pódense detectar en todo o mundo. Ademais, o dióxido de carbono e o metano tamén poden ter orixe natural, pero non hai dúbida de que estes isótopos son creados polo ser humano.
Tamén se mencionaron máis opcións, pero a clave do debate non é que indicadores utilizarán paira definir o límite Holoceno-Antropozeno, senón se a asociación encargada de asignar os tempos aceptará a proposta. En calquera caso, expúxose un tema de reflexión.
Publicado en Gara
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
