Atención á eclipse de abril!
1996/03/01 Boneta, Jon Andoni | Millet Mendibil, Miren Iturria: Elhuyar aldizkaria
Causas do fenómeno
Paira poder ver a eclipse de Lúa hai que cumprir tres condiciones: a primeira é que o Sol, a Terra e a Lúa estean no mesmo plano; a segunda, que o tres estean aliñados e, por tanto, no caso da eclipse de Lúa só pode ocorrer coa Lúa Chea; e a terceira, que nas horas da eclipse teña noite na nosa rexión. Cando isto ocorre, a Lúa entra na zona de sombra que o Sol exerce tras a Terra e escurécese. Na eclipse de Lúa pódense distinguir tres fases principais (ver figura 1).
Paira empezar, a Lúa dáse cando entra no parto, pero sen o utillaje adecuado é moi difícil darse conta diso. A segunda fase é máis visible, xa que cando a Lúa entra na sombra veremos que a sombra da Terra "come" o seu satélite. Con todo, a fase máis espectacular da eclipse é a terceira, na que a Lúa está completamente cuberta.
A eclipse de Lúa non requirirá ningún tipo de aparello, é dicir, poderá verse a primeira ollada sen ningún tipo de protección (a diferenza das eclipses de Sol). Con todo, tamén se sabe que cos prismáticos e/ou telescopios poderemos velos mellor. Doutra banda, hai que ter coidado á hora de utilizar os equipos, xa que cando a Lúa estea chea antes de que empezo a eclipse, poderemos facernos dano aos ollos.
Eclipse cronolóxica
O Sol escóndese ás 20.39, mentres a Lúa chea aparece polo leste. Dúas horas e media despois, ás 23.15, a Lúa terá ao Sueste una altura de 27° sobre o horizonte. É o momento no que comeza a eclipse. Durante o proceso, a Lúa atópase a unha altura de entre 30º e 40º, polo que a eclipse pode ver completo.
Como se mencionou anteriormente, na primeira fase a Lúa entrará no parto. Como xa se mencionou, dificilmente darémonos conta diso, xa que a sombra da Terra segue sendo moi débil, mentres que co uso de prismáticos ou telescopio pódese observar que o brillo da Lúa vaise atenuando.
A segunda fase, é dicir, a fase desde que a Lúa entra na sombra ata que se esconde completamente, comezará aos 20 minutos de media noite. Do comezo desta fase darémonos conta de que, nada máis entrar a Lúa na sombra, a Terra empezará a “comer” a súa cara. Ademais, lembrámosche que o poderemos ver sen ningún tipo de axuda.
A terceira fase ou fase de conxunto terá lugar en 1.26, momento no que a Lúa estará totalmente mergullada na sombra da Terra. Esta fase terá una duración de 86.5 minutos. Estes minutos son os máis interesantes, xa que a Lúa ilumínase con cores espectaculares e van cambiando ao longo da fase e segundo a atmosfera terrestre. Con todo, e como se pode apreciar na figura 2, a Lúa pasará moi preto do centro da sombra, o que nos fai pensar nunha eclipse bastante escuro. Máis tarde explicaremos os criterios que se utilizan paira medir a escuridade e prometemos que será un exercicio paira xerar debate entre nós.
Doutra banda, debemos ter en conta que durante a eclipse veremos máis estrelas ao redor da Lúa que cando a Lúa non estaba eclipsada. E é que a constelación de Virgo que vai suceder o fenómeno é moi rica en estrelas e vainos a ofrecer una gran oportunidade paira sacar fotos espectaculares. Ao longo desta fase, a Lúa atópase ao sur e a unha altura de 40º, polo que todas as condicións son moi adecuadas paira estas tarefas.
Una vez terminada a última fase, en 2.53, a Lúa empezará a tomar o seu aspecto inicial. A partir de aí poderemos revisar o proceso que xa observamos, pero viceversa. A Lúa salgue da zona de sombra ás 3.58 horas e do parto ás 5.03 horas, cando termina a eclipse de Lúa.
Por todo o anterior, podes pensar que a de abril é una opción que non se pode deixar pasar. Pero non nos preocupemos demasiado porque leste mesmo ano e en Euskal Herria teremos a oportunidade de ver outras dúas eclipses. O primeiro será o outro eclipse total de Lúa, moi similar ao descrito. Será o 27 de setembro, a noite do xoves ao venres. E o outro será unha eclipse parcial de Sol que oculta a metade do Sol. A última eclipse deste tipo produciuse en maio de 1994 e este ano terá lugar o 12 de outubro ao mediodía.
Observacións
Desexámosche que goces das posibilidades que ofrecen estes espectáculos. Non esquezas que cando se produce a eclipse de Lúa é un bo momento paira realizar observacións e prepárache para iso.
Cronometraxe
As eclipses de Lúa ofrecen una gran variedade de observacións. Una destas observacións ou exercicios é o comezo e final das fases e a cronometraxe no que a sombra da Terra toca varios cráteres da Lúa. Aínda que sexa por curiosidade, un exercicio interesante é contrastar durante a eclipse os tempos que aparecen na táboa da figura 2. Aínda que o bordo da sombra non sexa moi claro, estas observacións permiten calcular o valor que se pode considerar como o radio da Terra. Deste xeito, obsérvase que a sombra da Terra é un 2% superior á que lle corresponde, e que esta desviación se debe á influencia da atmosfera. Por tanto, á hora de realizar as observacións hai que ter moito coidado. O reloxo débese manter a unha hora exacta e co telescopio débense recoller as horas nas que a sombra toca os principais cráteres.
Normalmente neste tipo de eclipses a Lúa non se escurece o suficiente como paira non ver a súa cara. Mostra unha cor vermella-marrón con raios solares refractados pola atmosfera
Os factores que inflúen na escuridade da eclipse son moitos e, como xa dixemos, espérase que a fase de totalidade sexa escura, aínda que non se saiba exactamente como será. Paira medir a escuridade pódense utilizar dous sinxelos métodos: o primeiro é a “escala de grao de Danjon” e o segundo, o método baseado nas especificaciones que vemos a superficie da Lúa. Ambas deben realizarse na fase de totalidade da eclipse.
En canto ao primeiro método, debemos observar detidamente a Lúa e asignar un grao segundo os datos que se indican na seguinte táboa. O segundo método ten tres niveis. Con todo, non é tan usado como o de Danjon.
- Eclipse clara: Detalles da Lúa (cráteres, mares, etc.) son visibles a primeira ollada.
- Eclipse escura: As especificaciones da Lúa ven a través de prismáticos pero non á vista.
- Eclipse moi escura: As especificaciones da Lúa só ven mediante telescopio.
Foto da eclipse
Cando estamos ante unha eclipse, é difícil renunciar a sacar fotos e iso é o que a moitos lles atrae. De feito, pódense sacar fotos espectaculares rodeadas dunha cor extraordinaria da Lúa na súa fase de plenitude e de estrelas que non poderiamos ver sen eclipses.
Grao 0 Eclipse moi escura. Apenas se ve a Lúa. Os detalles da Lúa apenas se aprecian. Cor gris escuro ou negro. Grao 1 Eclipse escura. As especificaciones da Lúa ven con dificultade. Cor gris ou marrón. Grao 2 Cor: vermello escuro. A Lúa aparece co centro máis escuro e os bordos máis brillantes. Grao 3 Cor: vermello ou laranxa. O bordo da Lúa é amarelo. Grao 4 Eclipse brillante. Cor: laranxa amarelo e bordo azulado.
Como a súa cor é evidente nunha eclipse de Lúa, o lóxico é utilizar una película de cores. Ten en conta que se o sacas co obxectivo normal dunha cámara de 50 mm, a lúa verase moi pequena en negativo. No entanto, pódense sacar fotos interesantes. Por exemplo, colocando a cámara no trípode, se fotografías cada 20 minutos no mesmo negativo (ou diapositiva), obterás a secuencia dos diferentes momentos da eclipse.
Para que a Lúa salga máis grande, recoméndase utilizar obxectivos máis grandes, xa que desta forma conseguiremos obter detalles superficiais. Con todo, o mellor é sacar fotos con telescopio, aínda que sexan pequenos. A sensibilidade da película que imos utilizar tamén é moi importante. Na táboa superior tivéronse en conta dous variables paira o cálculo dos tempos de exposición: por unha banda, o diagrama do obxectivo ou telescopio e por outro, a sensibilidade da película. O noso último consello é non esquecer o movemento da Lúa. E é que, polo seu percorrido polo ceo, se se utiliza una exposición prolongada, a foto sairá movida.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
