Adimen artifizialaren mugak

Zientzia-fikzioak aspaldi aurkeztu zizkigun beren kasa pentsa dezaketen makinak. Adimen artifizialaren bidez gizakien jokaeraren antzeko bat duten robot asko ezagunak dira filmei esker, eta aparteko dohainak dituzten makinak gure irudimenaren parte bihurtu dira.

Baina adimen artifiziala, adimena al da benetan?

BASILIO SIERRA; UPV / EHU: Nik uste dut beti gogoratu behar dela robot edo ordenagailu baten barruan dagoena programa bat dela. Eta programa hori norbaitek egina izango da beti. Nik informatika ikasi nuen, eta klaseko lehenengo egunean esan zidaten: "ordenagailuak tontoak dira". Eta karreran bost urte pasatu ondoren sinesten duzu benetan tontoak direla.   

Basilio Sierra EHUko Informatika Fakultateko irakaslea da, eta baita Adimen Artifizialaren Espainiako Elkarteko zuzendaritzako kidea ere. "Adimen artifiziala" deitzen diogun hori soilik datuen analisia dela gogorarazi digu.

Ordenagailuek abantaila bakarra dute giza burmuinarekin alderatuta: askoz azkarragoak dira kalkuluak egiten. Abantaila bakarra da, baina oso garrantzitsua. Izan ere, horri esker, adimen artifiziala prozesatzeko gaitasuna baino zerbait gehiago da. Makinek ezin dute guk ikasten dugun moduan ikasi, baina estatistikan oinarritutako ikaskuntza bat posible dute. Adimen artifizialaren bidez, estrategia programatu daiteke. 

Eta, horrela, ordenagailuek, ordenagailu "tontoek", adimen-"itxura" daukaten hainbat gauza egin ditzakete gaur egun: gaixotasunak diagnostikatu adibidez, edota xakean jokatu -eta maisu handiei irabazi-.

BASILIO SIERRA; UPV / EHU: Adimen artifizialean, oro har eta batez ere jokoetarako erabiltzen diren programa guztietan, badago estrategia bat, eta batez ere "bilaketa" deritzona dago: zein izan daitezkeen arerioaren mugimenduak eta, horren ondorioz, zein izango diren gure mugimendurik onenak. Dena den, esan beharra dago xakeko programa gehienak datu-base handietan eta ordenagailuen azkartasunean oinarriturik daudela. Oso famatua egin zen Deep Blue izeneko ordenagailua, Kasparovi irabazi ziona, baina hori, informatikan esaten den bezala, "indar hutsez" izan zen. Ez zion adimenarengatik irabazi.

Adimen artifizialaren ahalmena nabarmenagoa egiten da aldi berean datu-kopuru handiak erabili behar diren kasuetan. Hori oso zaila da gizakiontzat. Baina, bestalde, makinari planteatzen zaion arazoak oso zehatza izan behar du beti. Makinek ez dakite guk bezala informazio anbiguoa erabiltzen.

Horregatik, oraingoz, robot salduenak dira zeregin errepikakorrak egiteko erabiltzen direnak; gizakiarentzat aspergarriak diren zereginak, bai eta lan arriskutsuak, azkarrak edota esfortzu handia eskatzen duten zereginak egiteko erabiltzen direnak ere.

Dena dela, adimen artifizialak roboten alorrean gaur egun duen erronka nagusia da gero eta mugimendu autonomoagoa lortzea. 

BASILIO SIERRA; UPV / EHU: Egia da Europan, batez ere, eta Japonian, gizarte-robotikan edo robotika sozialean lan asko egiten dela, batez ere pertsona helduei laguntzeko. Makina horiek -robotak, kasu honetan- erabaki behar dute pertsona bat etxean sartzen denean kafe bat nahi ote duen -galdetuz edo galdetu gabe-. Eta, orduan, beharbada kafe bat emango dio berak eskatu gabe. Edo ikusten du nekatuta sartu dela, eta aulkia hurbilduko dio. Horrelako erabakiak hartzeko pertsonaren espresioa aztertuta, hori nahiko gertu dago.

Bizimodua erraztuko digute, bai; baina hori lortzeko erronkak ez dira makalak: makinei gurea bezalako mugikortasuna ematea edo gurea bezalako ikusmena sorraraztea oso helburu zailak dira. Izatez, hasieran uste zena baino askoz zailagoak.

BASILIO SIERRA; UPV / EHU: Ez dakigu nola funtzionatzen duen gure buruak. Jakin badakigu matematika-arloan ordenagailuak gu baino azkarragoak direla kalkuluak egiten. Baina beti guk esaten diegu ordenagailuei zer kalkulu egin behar duten. Hala ere, egia da oraindik ez dela lortu ordenagailu baten bidez -nahiz eta oso azkarrak eta oso onak izan gaur egungoak- kamera baten bidez jasotzen diren irudien azterketa egitea. Konputagailuen bidezko ikusmena esaten zaion horretan, asko falta da ume baten pertzepzio-mailara heltzeko. Asko falta da.

Makinek datu-kopuru izugarriak oso azkar jaso eta erabiltzen dituzte helburu bat lortzeko, baina ez dakite zertarako ari diren lanean; eta ez dakite lanean ari direnik ere. Makinak ez baitira autonomoak -oraingoz-.

Robot autonomoak sortzeko ikerketa-lerroak abiatu dira, baina oso urrun daude helmugatik. Eta robot batek adimena garatzea inoiz lortuko balitz, ez litzateke izango gure adimenaren mota berekoa.

BASILIO SIERRA; UPV / EHU: Orain dela gutxi oso aldizkari famatu batean argitaratu da aditu batek esan duela hemendik 50 urtera gizakiak robotekin ezkonduko direla, adibidez. Nik ez dut horrela pentsatzen, eta, gainera, tristura emango lidake hori gertatzeak. Lortuko ez dena da robotak emozioak sentitzea. Agian adieraztea bai, aktoreek egiten duten bezala: pozik daudela adierazi, nahiz eta triste egon. Hori beste kontu bat da. Baina benetako emozioak ez. Hori ez da gertatuko.

Emozioak eboluzioaren ondorioz sortu ziren, nerbio-sistema konplexuko organismoetan erraien, zentzumenen eta mugimenduaren arteko interakzioak garatzeko.

Hortaz, egunen batean emoziodun makina bat sortzea posible izango balitz, azken finean, bizidun bat sortzea izango litzateke hori. Eta hori, robotika baino gehiago, beste kontu bat da.