Seminario de Bergara: Excelente, rico, mirando cara adiante

---

---

EU ES FR

EN CA GA

---

Partekatu

Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Sempre o coñecemos así, parece que sempre estivo aí, pero non sempre estivo aí, e non así.
Xabier Aranburu; Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: Efectivamente, a primeira aclaración que temos que dar é que ese seminario non quere dicir que este fose un seminario, e a segunda é que a institución ten 500 anos. Si esta fachada é do século XIX, nos séculos anteriores a institución e o edificio teñen outra
fachada. Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: E outra historia que agora coñeceremos.

O seminario provén da semente en castelán, o seminario ou seminario. Por tanto, este foi un lugar para educar a persoas valiosas na ciencia. O que lle deu ese sentido foi Xabier María Munibe, conde de Peñaflorida, primeiro director do seminario. Todos os que dirixiron o Seminario de Bergara seguiron, máis ou menos, o camiño iniciado por el. Século XVIII, Século das Luces. A Ilustración estaba vixente, a razón e a experimentación estaban a se impor en Europa e no mundo. Carlos III.ak expulsou á Compañía de Jesús de España e, desde o século XVI, foi escola de xesuítas para que o edificio quedase baleiro: O lugar onde se celebrou a Sociedade Bascongada dos Amigos do País, presidida por Peñaflorida. 1776. Xa está en marcha o Real Seminario de Bergara.

Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Quen son?Xabier Aranburu;
Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: A miña compañeira (Rosa) é a responsable do Departamento de Instrumentos Físicos e Químicos, unha área moi importante, e ela da Sección de Zoología e Anatomía Humana, que tamén é importante, e entre o tres formamos o equipo para sacar adiante este proxecto e, en definitiva, para facer o
museo. Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Por onde empezamos?Xabier Aranburu;
Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: Con ferramentas de física e química, Rosa ensínachas.

Xabier Aranburu; Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: A Ilustración e o Conde de Peñaflorida aquí querían facer un centro de ensino primario porque pensaban que a difusión da educación na sociedade era boa para o desenvolvemento do pobo, e ademais querían impulsar as ciencias útiles como a química, a mineralogía, a metalurgia... e aquí, como sabemos, en 1783 descubriron un elemento químico novo, o wolframio, e un método eficaz para facer o platino maleable. Máis dun dixo que, trasladado aos parámetros actuais, sería como a NASA ou un centro de investigación de primeiro nivel.

Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Rosa, isto non é aínda un museo, pero hai un paseo pola historia, non é así? Rosa Errazkin; Técnico do Museo
Municipal/ Químico: Si, trátase dunha colección de instrumentos científicos cedidos por diferentes institucións que tiveron lugar no Seminario de Bergara. Esta peza, por exemplo, é do século XVIII, un dilatómetro. Falta o chisqueiro, pero a través da calor medíase a propagación das varillas metálicas aquí
Iñaki Leturia; Elhuyar Fundazioa: Alargáronse?Rosa Errazkin;
Técnica do Museo Municipal/ Química: É dicir, ampliábase, e coa posta en marcha deste mecanismo, aquí medíase esa
ampliación. Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: E os Elhuyar quizais utilizaron?Rosa Errazkin; Técnica do
Museo Municipal/ Química: Si, porque é unha peza da época. Estoutra ferramenta científica é do s. XIX, chamada o banco de Meloni, que era para estudar, traballar, etc. os raios da calor. Nesa época compráronse en lugares de produción e comercialización de ferramentas científicas en Europa como Berlín, Londres e, sobre todo, en París.
Rosa Errazkin; Técnica do Museo Municipal/ Química: Isto é unha máquina electrostática. Alí almacenábase a electricidade estática e obtíñase unha descarga tremenda entre dous condutores.
Iñaki Leturia; Elhuyar Fundazioa: así, nas dúas? E aquí producíanse raios?Rosa Errazkin; Técnica
do Museo Municipal/ Química: Si, tan poderosas eran as descargas que se obtiñan aquí, xa que se utilizaba para crear os raios X, que era unha maina típica.

O século XIX foi confuso desde os seus inicios. Guerras, invasións, revoltas,... A pesar dos problemas, aquela época non foi estéril. En tempos de calma entre disturbios iniciouse unha reestruturación educativa en España, establecéndose un único instituto por provincia. En Gipuzkoa, nin en Tolosa nin en Donostia-San Sebastián; instalouse en Bergara. Os Institutos tamén contaban con importantes centros científicos para a investigación. O de Bergara enriqueceu aos xa existentes gabinetes de física e química, organizou un xardín botánico, un museo de ciencias naturais e un observatorio meteorolóxico, o primeiro da provincia a mediados de século.

Xabier Aranburu; Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: No seminario, ademais de contar co único instituto de Gipuzkoa, instalouse unha escola industrial. O Goberno estableceu que só habería catro escolas de formación de enxeñeiros en todo o Estado: Madrid, Barcelona, Sevilla e a última en Bergara.

Unha das consecuencias da segunda guerra carlista sería que o Seminario quedase en mans dos monxes dominicos. O novo director, Frei Juan González Arintero, ademais de ser un home relixioso, tamén era un home de ciencia. Fortaleceu todas as áreas, pero sobre todo enriqueceu a colección zoológica. Arintero era un fervente seguidor do pensamento de Santo Tomás, que quería demostrar que a fe e a razón son compatibles, pero sobre todo quería explicar a teoría da evolución de Darwin desde o punto de vista relixioso.

Iñaki Irizar; Técnico do Museo Municipal/ Zoólogo: Estes animais son pezas dun gabinete de ciencia creado no século XIX.
Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Estes instrumentos tamén para facer ciencia. Iñaki Irizar;
Técnico do Museo Municipal/ Zoólogo: É dicir, son instrumentos ou ferramentas para facer ciencia. No século XIX hai que ter en conta que as ciencias naturais, a zoología e a botánica, por exemplo, están en fase de inventario. O obxectivo é coñecer que especies temos, si as de aquí e as de América do Norte son iguais ou diferentes. É a época da taxonomía, da época dos inventarios, para o que era necesario facer a recollida, gardar os resultados da recollida nos gabinetes e logo investigar. Este é a testemuña.
Iñaki Leturia; Fundación Elhuyar: Aquí tamén tedes tesouros, non é certo? As pezas vivas ou que quedan soas na colección a medida que desaparezan as pezas ou os
exemplares. Iñaki Irizar; Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: Iso é, por exemplo, un escaravello, un papagaio de Nova Zelandia. Actualmente só hai 80 exemplares vivos.

Xabier Aranburu; Técnico do Museo Municipal/ Museólogo: Cando empezamos a traballar, é certo que a colección se atopaba nunha situación moi crítica. E sen ningún medo pódese dicir que tamén fisicamente corría o risco de perderse. Entón, fixemos un gran traballo recuperando, conservando, gardando ben, investigando e restaurando todo iso, e hoxe en día temos a colección preparada para facer un museo con ela.